Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 52/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) шығуы құптарлық құбылыс болды.  Сыни мақалалар оқулықтардың пе- да гогикалық сипаты мен таза қазақ  тілінде болып балаларға түсі нікті  жазылуын талап еткенде Ы. Ал- тынсариннің «Хрестоматиясын» әр- қа шан үлгіге ұсынып отырды. ХХ ғасырдың басындағы қазақ  әдебиеттануындағы ғылыми-зерттеу- шілік ой-пікірдің толыса түскені- нің айқын көрінісін М. Сералиннің  «Шахнамеден» аударған «Рүстем- Сүһрапқа» жазған «Сөз басы» атты  зерттеу мақаласынан көруге болады.  Автор Фирдоусидің өмірі мен твор- чествосын және дастаны туралы  өз көзқарасын білдіріп, шығыстың  классикалық мұрасының жазылу  тарихын, басқа тілдерге аударылуы  мен зерттелуін таныстыру мақсатын  көздеген. Сол себептен де аудар- машы ретінде тек текстімен ғана жұ- мыс істеп қоймай, аударуға кірісу  барысында көп ізденіп, көп оқып,  мол дайындықпен келіп, ғылыми пі- кір айта білумен де құнды. Зерттеу нысанасы қазақ әде- биеті тарихының мәселесі немесе  қазақ ақыны, оның шығар ма шы лығы  болмағанмен, бүкіл әлем әде биет- шілері назар аудар ған «Шах нама»  сияқты класси калық мұраны қазақ- тың қалам қайраткер лерінің ауда- руы мен зерттеуі төңкеріске дейінгі  қазақтың ғылыми-сыншылдық ой- пікірінде үлкен жаңалық еді. Өйтке- ні «Шахнаманың» тарихи маңызын  ашуда кейбір салыстырмалар жасай  отырып тиянақты пікір айтуға ұм- тылуы, басқа аудармашылар мен  зерт теушілер туралы мол дерек кел- тіруі нағыз ғылыми-зерттеушілік си- пат тағы мақала екенін көрсетеді. М. Сералин шығармашылығын  зерт теушілер назарына толық ілінбей  жүрген осы мақалаға ғалым Т. Кәкі- шев «Сын сапары» монографиясын- да жан-жақты тоқтала келіп, ғылы- ми-сыншылдық ой-пікірді қалыптас- тыру жолындағы жаңашылдық си- патын ерекше атап: «Әдебиеттану  ғылымының элементтері анық кө- рінетін, зерттеу еңбектерге тән бо- латын бірқыдыру детальдарға бой  ұрған зерттеу», – деп бағалайды [2,  183]. Қандай да болсын ғылымның  бірден қалыптаса салмайтынын, оның  ішінде әдебиет туралы ғылымның  туып-жетілуі әдеби-теориялық ұғым- дар системасының қалыптасуы мен  ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің өсуі - не тікелей байланысты болса, қазақ  баспасөзіндегі осындай құбы лыстар  қазақ әдебиеттану ғылымы өркендер  мәнді арна тапқанын көрсетеді. Қоғамдық ой-сананың осылайша  өсуі мен әдеби сынның шешуші қа- дамдар жасауы әдеби-тарихи және  теориялық бағыттағы ой-пікірдің ғы- лыми сапасының арта түсуіне әсер  етпей қалмады. Әсіресе, әдебиет  сы нының ғасыр басындағы ұлт әде- биетінде үш түрлі бағыт бар екенін  анықтап беруі жетекші роль атқар- Ре по зи то ри й Ка рГ У 68 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз