Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 373/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІV БӨЛІМ.  Қазақ библиографиясының тарихы  түйек», М. Сералиннің «Топжарған»,  М. Дулатовтың «Оян, қазақ», «Тер- ме», А. Байтұрсыновтың «Маса»,  «Тіл құрал» және басқа да кітаптар  басылғанын хабарлады. «Қазақтың»  библиографиялық сипаттағы іздені- сінде «Қазақ» басқармасында сатыла- тын кітаптар» деген атпен басқарма  тарапынан шыққан мақалалардың  мәні зор. Мысалы, 1915 жылы осы  айдармен шыққан хабарда қазақша  басылған он кітаптың тізімі беріл ген.  Олар: А. Байтұрсыновтың «Әліп- пе», «Маса», «Тіл құрал» (1-жыл  үшін), «Тіл құрал» (2-жыл үшін),  М. Дулатовтың қазақша «Кираәт  кітабы», «Бақытсыз Жамал», «Есеп  құралы» (1-жыл үшін), «Есеп құралы»  (2-жыл үшін), Ғ. Қарашовтың «Аға  тұлпар», Б. Өтетілеуовтің «Жиған- терген» кітаптары. Газет тізіміндегі  кітаптың нақты нарқы мен почта- мен жіберілгендегі бағасын қоса  көрсетіп отырған. Міне, тура осын- дай дәрежедегі тізім газеттің он  тоғыз санында шыққанын ескерсек,  газет өзі шығып тұрған кездегі қазақ  кітаптарының библиографиялық ті- зімін толық көрсетіп берді деуге  негіз бар. Бұл жеке кітаптар туралы  хабарларды есептемегенде. Бұған  М. Шоқаевтың 1915 жылғы №156  санында жарияланған «Ә. Дива- ев» мақаласында ғалым бастырған  этнографиялық материалдар мен  фольклорлық үлгілерді «Ертегі –  хикаялар», «Мысалдар», «Тарихи  қағаздар» деген топқа бөліп, толық  тізімін беруін қоссақ, біршама жұ- мыс жүргізілгеніне куә боламыз.  Не гізінен газет қазақ кітаптарының  басылуы мен таралуы, олардың сапа- сы деген мәселеге селқос қарамаған.  М. Дулатов М. Тұрғанбайұлы ның  «Пайғамбар заманы» деген оқу құ- ралына жазған мақаласында (1915  № 139): «Бұл кітаптың тілі сұлу,  түсінікті, айқын қазақша жазылып,  бастауыш мектептің соңғы жылына  арналған. Басылуы да көркем, емле- сі қазақша. Мектеп кітаптарымыз  жеткіліксіз болып тұрған кезде бұл  мезгілді һәм орынды шыққан жақсы  бір кітап болды», – деп бағалайды.  Одан соң кітап иесінің «Түрік  қауымдарының ішіндегі ең сап болып  тұрған жалғыз қазақ әдебиеті екен.  Осы алтындай таза, гауһардай қым- бат қазақ әдебиетіне қылған қызметі- міз бүтін түрік қауымдарына қылған  қызметіміз ғой» деген пікірін қоштай  келе, бұл салада арта қалып келе  жатқанымыз қазақ баспахананың,  кітап бастырушының және кітап сау- дасымен айналушылардың жоқтығы  деп көрсетеді. Осы кітапты бастырып  шығарған Қ. Қоңыратбайұлынан үлгі  алуға шақырады. «Қазақ» бетіндегі  осы тақылеттес ой-толғамдардың  молынан айтылуы, қазақ библио- графиясының мәселелеріне тікелей  қатысты болмағанымен сол бағыт- тағы жұмыстардың жандануына өз  Ре по зи то ри й Ка рГ У 394 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз