ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ
https://vk.com/mega_education
132
7. Автордың «...Тек бұның, тек мынау талайды көріп, талай тауға басын
соққан көнтері жұртының алдынан ылғи осылай үміт шырағы туып тұрғандай!»
деп аяқтауының мақсаты қандай?
A)Халқына сенім арту
B)Халқына жанашыр болу
C)Халқына қамқор болу
D)Халқының жолын ашу
E)Халқының қамын ойлау
8. «Халық не себептен «Үміт артсаң, Үркерге қара!» деген?
A)Бағыт сілтеуші болғандықтан
B)Түн жылы болатындықтан
C)Жақсылыққа жорығандықтан
D)Түн жарық болатындықтан
E)Дәстүрді құрметтеген
9. Мәтіннің тақырыбы қандай?
A)Үміт шырағы
B)Жұлдыз сыры
C)Дала аспаны
D)Ырымшыл халық
E)Жақсылық нышаны
10. Мәтін мазмұнына сәйкес «Бәлкім, мынау бірін-бірі иықтап, бірін-бірі
төбеден нұқып жатқан әумесер дүниеде аз халықтарға да осы Үркер мінез керек
шығар!» деу арқылы автор қандай нәрсеге назар аудартады?
A)Шынайылыққа
B)Турашылдыққа
C)Сабырлыққа
D)Болжампаздыққа
E)Сенімділікке
11. «Не де болса үміт бар ғой. Қаршадай Ералы көз көрмеген алыс жолға сол
үмітпен аттанды ғой» деп кейіпкердің қандай қасиетін көрсетіп тұр?
A)Жігерлілігін
B)Ұстамдылығын
C)Сабырлылығын
D)Тәуекелшілдігін
E)Мақсатшылдығын
12. Мәтіннің бірінші азатжолы қандай үлгіде жазылған?
A)Әңгімелеу
B)Пайымдау
C)Суреттеу
D)Баяндау
E)Сипаттау
Аптап ыстықта саялайтын жер іздеп саябақтағы отырғыштардың біріне
бұрылдым. Орындыққа отырмақ болып беттегенімде, көзім сұмдық жағдайдың
куәгері болды. 3-4 жасар ұл бала қоқыс тастағыш жәшікті тіміскілеп жүр. «Бұл
ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ
https://vk.com/mega_education
133
кім? Не қылған бала?» деген сауалдарға жауап іздеу мақсатында баланы бақылап
біраз отырдым. Қарасам, бұл бала жалғыз емес екен. Әр-әр жерде орналасқан
қоқыс жәшігін ақтарып, азық іздеп жүрген тағы да екі ұл бала мен кішкентай қызға
көзім түсті. Киген киімнің олпы-солпысы шыққан, кір қожалақ. Көкейде маза
бермей тұрған сансыз сұрақ мені бір орында отырғызбады. Қолыма бір-екі нәрсе
алған соң, аяңдап біреуінің қасына бардым. Жемге келген көгершіндей қалған
үшеуі де қасыма жетіп келді. Қастарында тұрып асқазандарының шұрылын естуге
болады. Қолымдағыны ұсынған соң, бұл балалардың ата-анасының қайда жүргенін
білгім келді. Сұрасам, «Білмеймін...» деп күмілжіп мұңды дауыспен жауап қатты.
Осыдан соң жағдайдың бәрін түсіндім. Басымды еріксіз изедім де орындыққа қайта
отырып, ары қарай бақыладым. Төртеуі азды-көпті алған азықтарын көк шөптің
үстіне отыра сап, жапа-тармағай жеуге кірісті. Кішкентай қыз тоғын арықтағы
сумен басты. Іштеріне сәл де болса бірдене барған соң, қайтадан «жұмыстарына»
кірісті.
Мұндай оқиғаны алғаш көруім. Бұдан кейін не ойларыңды да білмейді екенсің.
Ата-анасы ащы судың жетегіне еріп, балаларды ақша табуға, азық табуға
мәжбүрлейді екен, бұл – сол жерде жүрген қала тұрғынының сөзі. Айтуынша, бұл
жер балалардың тұрақты мекеніне айналған. Күнделікті елдің қалған-құтқанын
жеп, қарындарын тойдыратын көрінеді.
Бұған дейін көшедегі бомждарды көріп, осындай өмірді таңдаған өзі, енді
өзінен көрсін деуші едік. Ал ендімынабалаларға не айтуғаболады?! Адам ата-
ананытаңдапалмайды.
Солбіржауапсызжандардыңкесіріненбақыттышақтарынкөшеденазықіздеуменалмас
тырыпжүргендеріөтеөкінішті-ақ...
Оқушыбіткенжазғыдемалыстыңаяқталмауынтілеуде. Ал,
мынабалалардыңекеуімектептерінаңсапжүр.
Арнаулымектепкебаратындардыңолжердекиеркиіміұқыпты, тамақтарытоқ,
жатарорны таза. Мектеп жасынатолмағанқалғанекеуіше? Олар не күнкөреді?
Жазда, жарайды, әрбірқарағашоларғасая, кез-келгеншүбереккиім. Қысташе?
Қақағанаяздаүсіпөлсе, бұлардыіздейтінжан бар ма? Жоқәлде, көмусізаң-
құстыңазығынаайналармаекен? Бұлтұстақылыштыкімгесілтерімді де
білмеймін. Бала тәрбиесіне қарамайтын ата-анағама, жоқәлде тек
екеудіқамқорлығынаалғанүкіметкеме? Ата-анадан ендіқайыржоқ, олбелгіліжайт!
Үкіметендімынаекеуді де далағақаңғытпайқарамағынаалсаекен.
Мендегіжалызтілек осы!
13. Мәтіндегі «жауапсыз жандар» тіркесі кімдерге бағытталған?
A)Балалардың әке-шешелеріне
B)Мектеп мұғалімдеріне
C)Әлеуметтік орталық өкілдеріне
D)Үкімет басындағы азаматтарға
E)Қоғамдық ұйым басшыларына
14. Мәтіннен кейіпкердің ой толғамын білдіретін сөйлемді көрсетіңіз.
A)Қастарында тұрып асқазандарының шұрылын естуге болады.
|
