Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

жүктеу 1,76 Mb.

Pdf просмотр

бет	174/236
Дата	03.10.2022
өлшемі	1,76 Mb.
	#39472

1 ... 170 171 172 173 174 175 176 177 ... 236

8e10fd01cc60087f7a7a338573861826 (1)

е,
к, g
әріптерімен, болмаса дәйекші
арқылы белгіленетін етеді.
Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған:
а
–
<а>,
<ә>;
о
–
<о>, <ө>;
у
–
, <уv>;
ь
–
<ы>,<і>,
i –
, <ыj>;
е
–
,
u
– <ұ>, <ү>.
Жеке әріп-фонемалар емлесі туралы.
Жобадағы өзгеріс
– қазіргі қазақ графикасының басты проблемасы – қосар әріп
(
ұу,
үу,
ый,
ій
) таңбаларының дара таңбаға ауыстырылуы бол-
ды. Қ.Жұбановтың көзі тірісінде қабылданбаған жоба 1956 ж.
М.Балақаевтың ұсынуымен ірі ғалымдардың құп көрмегеніне
қарамастан жүзеге асқаны белгілі.
Қ.Жұбанов құлаққа шалынғанның бәрі таңбаға ие
болмайты-нын парықтап, бір таңбамен мағына ажырататын екі
фонеманы да беруге болатынын көрсеткен. Қ.Жұбановтың
айтуынша, дау-ыссыз дыбыстар жеке бөліп айтуға келмейді.
Б
әрпін не
бы
, не
ыб
,

р

әрпін не
ыр
,

не
ры
деп айтамыз.

Қазақ
тілін әлі дыбысшыл

кезеңге түгел жетіп болмаған, буыншыл
қасиеттерін түгелімен жойып бітірмеген тіл деп табады ғалым.
Сонымен қатар, Қ.Жұбановтың “буын жігін айыртуды есеп-
ке алма. Қандай жазуда да буын жігін таптыру методикасын
шығартып алуға болады” деген сөзі буын ауызша тілдің бірлігі,
тасымал жазба тілдің бірлігі екенін аңғарғанын білеміз. Оны
буынның кірігуіне келтірген мысалдарынан байқауға болады:
атене, ағеке, жақсат
деген сөздер

–

айтылу нормасына сай
буынға бөлінгендер.
Автор дауысты дыбыс таңбаларын мағына айырудан бөтен,
көбінде буынның жуан-жіңішкелігін көрсететін қарақшы деп
таниды.
Бүгінгі қазақ орфографиясындағы бір қиындық екінші
буындағы

жүктеу 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 170 171 172 173 174 175 176 177 ... 236