Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

Құрылтай қарарында қабылданған емле ережелері

жүктеу 1,76 Mb.

Pdf просмотр

бет	151/236
Дата	03.10.2022
өлшемі	1,76 Mb.
	#39472

1 ... 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 236

8e10fd01cc60087f7a7a338573861826 (1)

Құрылтай қарарында қабылданған емле ережелері.
Латын
графикасын қабылдайтын түркі тілдеріне ортақ емле ережелері де
осы жиында қабылданды. Олар төмендегідей болды:
-
орыс графикасының әріптерін алмау,
-
бірдей дыбыстарға әріп алмау,
-
диакритикалық таңба алмау,
-
созылыңқы дауыссыздарды белгілемеу,
-
қосар әріп алмау,
-
жіңішке дауыстыға таңба алмау,
-
морфологиялық принципті
ярпақ-япрақ,
торпақ-топрақ
деген сияқты сөздердің әдеби вариантын табу үшін пайдалану,
-
дұрыс айту нормасын қалыптастыру,
-
кірме сөздерді айтылуы бойынша игеру (орыстар буын жа-
зуы бойынша игерген еді, енді айтылуы бойынша игереді),
-
кірме сөздерді түпнұсқа тілдегі айтылуы бойынша алу (
вол-
кан
,

вулкан емес,
маскерад
),
-
кірме сөздерді үндесім заңына бағындыру,
-
кірме сөздер үшін әріп алмау (мысалы, орыс тілінде
ғ,
һ,
ө,
ь
болмағандықтан
Неіnе
–
Гейне,
Ньgо
–
Гюго
болып жазылады),
-
халықаралық сөздердің соңындағы дауыстыны қысқарту:
вакансия – ваканс, пианино – пианин, фортепиано – фортепи-
ан,
-
кірме сөздерде
о
әрпі тұрса, [о] дыбысы етіп айту.
Алғашқы латын-қазақ әліпби жобалары.
Сөйтіп, 1927-
228
229

1928жж. “Еңбекші қазақ”, “Лениншіл жас”, “Тілші” газеттерін-
де жаңа латын әліпбиінің жобасы, сол графикамен басылған
тақырыптар жариялана бастайды. Ең алғаш жарияланған ла-
тын әліпбиінің жобасында 24 әріп, 1 дәйекше болды (яғни төте
жазудың жүйесінен ажырамады). Олар:

жүктеу 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 236