И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

зейік тс (267-сурет), осы жазықтықтыц екі жақ бетінде 
тұрған газ бөлшектеріпің бір-бірінс қапдай күшпен эсер 
ететінін анықтап көрейік. Бұл күштің жазықтық беті 
бірлігіне қатынасын алсақ, ішкі қысым шыгады.
Ойша алынган жазықтықтың сол жағындағы молеку- 
ланың әрқайсысы жазықтықтың оң жағындағы берілген 
молекуланы қоршай жүргізілген молекулалық эсер сфе- 
расының жазықтықтан шығып тұрған бөлігінің шегіне 
кіретін әрбір молекулалардыц (мұндай молекулалар 
267-сурстте крестер арқылы белгіленген) тартылысына 
душар болады. Мұндай молекулалардың саны, демек, 
жазықтықтыц сол жағындағы әрбір молекулаға эсер ете- 
тін күш бір өлшем көлемдегі молекулалардың 
п
санына 
пропорционал болады. Жазықтықтың оң жағьіндағы мо- 
лекулалардан тартылыс эсер жазықтықтың сол жакта- 
гы қалыңдығы г қабатқа кіретіп молекулаларға гана бе- 
ріледі. Мұндай молекулалардын саны да 
п
-ге пропор­
ционал. Сөйтіп, газдыц бір бөлігінің екінші бөлігін 
тартатын күші, демек, ішкі кысым шамасы да, /г2-қа про­
порционал болады екен. Мұндағы 
п
газ көлеміне кері 
пропорционал болатындықтан, ішкі қысым көлемінін 
квадратына кері пропорционал болады.
Теңдеу (118.1) газдың бір киломолі үшін жазылған. 
Газдыц киломоліне сәйкес келетін 
(z =т/\х)
газдың 
т
массасына арналған теңдеуге көшу үшін, газдыц г кило- 
мол! дәл сондай жагдайда z есе үлкен көлем алатыиын 
ескеруіміз керек:
V = z V
км
(118.1) тецдеудегі 
V
км -ді 
V/z
арқылы алмастыра оты- 
рып, мынаны шығарып аламыз:
Бұл теңдеуді z-ке көбейте отырып және
a' = z2a; 
b' = zb
(118.2)
белгілеулерін енгізе отырып, газдыц 
z
моліне арналған 
Ван-дер-Ваальс теңдеуіне көшеміз:
{p + - ^ ) ( V - b ’) = zRT,
(118.3)
мұндағы 
а'
және 
Ь'
әріптсрі арқылы 
z
киломольге ар- 
налған Ван-дер-Ваальс константалары белгіленген. Бұ- 
лардың 
а
және &-мен байланысы (118.2) қатысы арқылы
405

берілген. 
a'
өлшемділігі 
н-м
4, ал 
Ь'
константасының өл- 
шемділігі көлемдегідей.
Ван-дер-Ваальс теңдеуі (98.14) теңдеуіне қарағанДа 
газ өзгерісін қаншалықты дәлірек сигіаттайтынын 10-таб- 
лицада келтірілген (алдыңғы параграфты караңыз) мә- 
ліметтерден көруге болады. Таблицаның үшінші багана- 
сында, екінші баганадагы 

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: