Екі  фаза  тоғының  айырмасына  қосылған,  екі  ТТ  және  бір

 

14 

айырымындағы тоққа тең, яғни: 

 

I

p

  =   I

a

 – I

c

,                                                    (2.4) 

 

мұнда I

a

= I

A

 / K

I

; 

           I

c

 = I

C

 / K

I

. 

 

Симметриялық  жүктемеде  және  үш  фазалы  ҚТ  I

a

  –  I

c

  тоқтардың 

айырымы 

3

есе (I

a

 және I

c

) фазадағы тоқтан көп, және сәйкесінше: 

 

I

(3)

p

 = 

3

I

ф

.                                              (2.5) 

 

Екі фазалы 

АС

 ҚТ кезінде (ТТ қосылған фазалар): 

 

I

(2)

p

 = I

a

 – (-I

c

) = 2I

ф

,                                      (2.6) 

 

мұнда  

 

АВ 

және 

ВС 

екі фазалы ҚТ кезінде релеге бір фазаның I

а

 

немесе I

с

 ғана 

тоғы түседі: 

 

                          

 

 I

(2)

p

 = I

ф

,                                                (2.7)  

 

мұнда I

ф

 = I

a

 немесе I

ф

 = I

c

. 

 

2.5а,  2.7в суретте келтіріліген сұлба, толық және екі фазалы жұлдызша 

сұлбасына  қарағанда

  АВ 

и 

ВС

  арасындағы  ҚТ  сезімталдығы 

3

  төмен 

екендігін байқаймыз. 

 

 

 

2.5 сурет - Екі фаза тоғының 

айырмасына қосылған  

ТТ қосылу сұлбасы 

2.6 сурет - ТТ нөлдік тізбек  

тоғының сүзгішіне қосылу  

сұлбасы 

.

c

a

ф

I

I

I





 

15 

 

2.4 ТТ нөлдік тізбек тоғының сүзгішіне қосылу сұлбасы  

 

Тоқ  трансформаторлары  үш  фазада  орналасады,  екіншілік  орамның 

бірдей  аталатын  қысқыштары  қатар  қосылады,  және  оларға  КА  релесінің 

орамы қосылады

 

(2.6 сурет).  

Реледегі  тоқ  үш  фазаның  екіншілік  тоқтарының  геометриялық 

суммасына тең: 

 

I

P

 

= I

а

 + I

b

 

+ I

c

 = 3I

0

. 

 

Қарастырылған сұлба НТ тоқтардың сүзгіші болып табылады. Реледегі 

тоқ  тек  бір  және  екі  фазалық  жерге  ҚТ  пайда  болады.  Сондықтан  да  сұлба 

жерге  ҚТ  РҚ  қолданылады.  Релені  2.6  суреттегідей  қосылуы  оның  2.1 

суреттегідей жұлдызшаның нөлдік сымына қосылғанымен тең. 

        

 

3 дәріс. Микроэлектронды элементтік базадағы РҚА қүрылғылары 

 

Қорғанысты құрудың жалпы принциптері. 

Релелік  қорғаныс  құрылғылары,  әдетте  үш  негізгі  бөліктен  тұрады: 

өлшеуіш,  логикалық,  шығыс.  Өлшеуіш  бөлігіне  өлшеу  және  қорғаныстың 

қосылу  мүшелері  кіреді,  олар  алдын  ала  белгіленген  қорғалатын  аумақтың 

электрлік шамалары (тоқ, кернеу, қуат, кедергі) бақыланатын  мәнге жеткен 

кезде логикалық бөлікке әсер етеді. 

Қорғаныстың шығыс мүшелерінде ажыратып қосатын элементтер бар, 

олар  басқару  тізбегінің  қызметін  қаматамасыз  етеді.  Соңғы  кезге  дейін 

релелік  қорғаныстың  барлық  мүшелері  электр  механикалық  реле  арқылы 

жасалды.  Бірақ  электр  механикалық  релелерді  пайдалану  техниканың 

дамуына кедергі жасады. 

Соңғы жылдары электронды өндірісте интегралды сұлбалар пайда бола 

бастады. РҚжА екінші даму бағыты– тиімділігі одан да жоғары, бірақ бағасы 

қымбат микропроцессорлық құрылғылар. 

Микропроцессорлық құрылғылар №8 дәрісте қарастырылады. 

 

 

   3.1 сурет – Логикалық элементтің жалпы шартталған бейнесі  

 

 

16 

Егер мінсіз логикалық элементті елестетін болсақ  (3.1 сурет). 

НЕМЕСЕ  операциясы.  НЕМЕСЕ  операциясының  орындалуын 

қамтамасыз ететін мініз элементтің шығысында нөлдік белгі кезінде шығыс 

белгісінің  де  мәні  нөлге  тең.  Егер  кіріс  қысқыштарының  бірінде  біріншілік 

белгі болса,  элемент  бірден  қосылады  да  оның  шығысында  біріншілік белгі 

пайда  болады.    Шығыстағы  біріншілік  белгі  кез  келген  белгі  санында 

сақталады.  Кіріс  қысқыштарындағы  біріншілік  белгілер  алынған  кезде 

шығыс белгісі НЕМЕСЕ қайтадан нөлдік жағдайға келеді. 

Құрылымдық  сұлбаларда  НЕМЕСЕ  элементі  3.2,  а  суретте 

көрсетілгендей белгіленуі тиіс. 

 

 

а)                            б)                                  в)                            г) 

а) – шартталған бейне; б) – жартылай өткізгіштік элементтерде;  

в) – электромеханикалық элементтерде; г) – сәйкестік кестесі. 

3.2 сурет – ИЛИ логикалық элменті 

 

И  операциясы.  И  операциясын  орындайтын  элемент,  кіріс 

қысқыштарында  нөлдік  белгілер  кезінде  оның  шығыс  қысқыштарындағы 

белгілер  нөлге  тең.  НЕМЕСЕ  элементінен  айырмашылығы  кірістердің 

барлығына да біріншілік белгілер келгенде ғана ауысу жүргізіледі. 

Құрылымдық  сұлбаларда  И  элементі  3.3,  а  суретте  көрсетілгендей 

белгіленуі тиіс. 

 

 

        а)                                 б)                            в)                              г) 

а) шартталған бейне; б) электромеханикалық элементтерде;  

в) жартылай өткізгіштік элементтерде; г) сәйкестік кестесі. 

 

17 

3.3 сурет – И логикалық элменті 

 

Құрылымдық  сұлбаларда  НЕ  элементі  3.4,  а  суретте  көрсетілгендей 

белгіленуі тиіс. 

 

 

а) шартталған бейне; б) электромеханикалық элементтерде;  

в) жартылай өткізгіштік элементтерде. 

3.4 суерт–НЕ логикалық элменті 

 

                

 

                        а)               б)                 в)               г)                   д) 

 

а) ИЛИ элементі; б) И элементі; в) НЕ элементі; г) И-НЕ элементі;                       

д) ЗАПРЕТ элементі. 

3.5 сурет – Логикалық элементтің шартталған бейнесі  

 

Өндірістік  автоматика  үшін  сериялық  логикалық  микросұлбалар 

дайындалады.  Олар  күрделі  элменттерден  тұрады  және  И  және  НЕ 

операциясын бірден орындайды, мұндай элементтерді қысқаша түрде былай 

жазады:  И-НЕ  элементі.  Әсер  етуші  мүше  ретінде  операциялық 

күшейткіштер пайдаланылады. Қоректендіретін кернеудің шамасы ±5 ± 15 В 

диапазон аралығында алынады.  

жүктеу 1,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: