М. Е. Лобашев к. В. Ватти

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	233/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 229 230 231 232 233 234 235 236 ... 275

Lobashev

Кариотиптегі  бұзылулар.
Бұдан  бұрын  айтылғандай,  соңғы"~  кезде
цитогенетикалық  метод  жиі  пайдаланылып  жүр.  Бұл  әр  түрлі  тканьдер
культурасы  методикасын  және  хромосомаларды  жекелеп  бояу  методын
қолдану  арқасында  мүмкін  болып  отыр.  Бұл  әдістерді  қолдану  хромосома
кемістіктерін дәл есептеп оты-руға мүмкіндік береді. Адамда, жануарлар мен
өсімдіктердегІ  сияқты,  мейозда  хромосомалардың  ажырамауының
салдарынан  анеуплоидты  клеткалардың  жиі  пайда  болатындығы  белгілі
болды. Адамның жыныстық хромосомаларындағы анеуплоидия  жыныстық
хроматинді талдау негізінде де табылады (18-та-рауды қараңыз).
Анеуплоидия  және  хромосом  а  л  ық  ауытқулар  адамның  көпте-ген
ауруының  себепшісі  болады,  сондықтан  цитогенетикалық  метод
медицинада  диагноз  қою  әдістерінің  бірі  ретінде  пайда-ланылады.  Ол
сонымен  қатар  клеткалар  құрылымдарының  жа-сына  қарай  динамикасын
зерттеу  негізінде  тканьдердің  қартаю-ын  зерттеуге,  сыртқы  орта
факторларының  адамға  тигізетін  мутагендік  әсерін  айқындауға  және
басқаларға мүмкіндік бе-реді.
Тканьдер культурасында клеткалардың түр аралык. будан-дарын алуда
(24-тарауды  қараңыз),  қол  жеткен  табыстар  нә-тижесінде,  соңғы  кезде
оларды  адамға  генетикалық  талдау  системасы  ретінде  пайдалануға
мүмкіндік  жасалды.  Бүл  әдіс  геннің  белгілі  бір  хромосомада
орналасқандығын, көптеген бел-гілер үшін тіркесу тобын және басқаларды
анықтауға.  жол  ашады.  Будандық  клеткалар  әдісінің  практика  жүзінде
қолда-нылуына
тимидинкиназа
ферментінің
(тимидиномонофосфат
нуклеотидін  синтездеуге  қатысады)  түзілуі  үшін  жауапты  ген-нің  17-
хромосомада орналасуын анықтау айқын мысал  бола алады. Бұл былай
істелген  болатын.  АдамХтышқан  будан  клеткасы  ретімен  жүйелі
бөлінулер  нәтижесінде  адамның  хро-мосомынан  бірте  бірте  айрыла
бастады.  Ақырында  адамньщ  бір  ғана  17-хромосомасы  мен  тышқанның
хромосомалары  қал-ды.  Мүндай  клетка  талданып  отырған  «адамдык»

ферментті жасай берді. Міне, осының өзі геннің әлгі калған хромосомада
орналасқандығы жөнінде қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Будандық
клеткалар әдісінің болашағы зор, қазірдің өзінде-ақ түрлі белгілері немесе
белгілер тобы анықталмаған адамның бірде-бір хромосомасы қалған жоқ.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 229 230 231 232 233 234 235 236 ... 275