ТРАНСПЛАНТАЦИЯ ГЕН ӘРЕКЕТІН ЗЕРРТЕУ ӘДІСІ РЕТІНДЕ

автономия-лы  болады,  яғни  аномалия  (кемістік)  сол  тканьнің  өз  генотипі-
мен анықталады. Егерде осындай мутантты эмбрионнан көз  бастамаларын 
алып (оның келемі кіші болады, мұның осындайіші мөлшерде болуын сол 
Ср 
гені  плейтропты  түрде  анықтай-ды),  қалыпты  ұрыққа  ауыстырып 
орналастырса,  онда  олардан  қалыпты  көздер  дамиды.  Демек,  кез 
бастамалары 
СрСр 
автоно-миялы емес және олардың морфогенезі қоршаған 
тканьдердің генотипімен анықталады. Шындығында эмбрионда 
СрСр 
көздің" 
дамуы қалыпты жағдаймен қамтамасыз етілмейді. 
Трансплантациялар 
бойынша 
эксперименттер 
тканьдердің 
иммунологиялық 
сыйыспаушылығымен 
(ол  донор  мен  реципиенттің 
генотиптерімен 
анықталады) 
байланысты 
қиындай 
түседі. 
Сыйыспаушылықты  рецессивті  реципиентте  донордын,  доминантты  гені 
анықтайтын  антигендеріне  қарсы  антителалардың  пайда  болуы  туғызады. 
Жамалған  тканьнің  есіп  кетуі  үшін  осы  геннің  донорда  да,  реципиентте  де 
болуы шарт. Мысалы,  генотиптері 
АА 
және 
Аа 
донордың ткані ғенотиптері 
АА 
және 
Аа 
реципиенттің тканімен бірге өсе алады, бірақ 
аа 
генотипімен өсе 
алмайды,  сонымен  қатар  донордың 
аа 
генотипі  ткані  реципиенттің  тек  сол 
тәрізді генотипімен, яғни 
аа 
генотипімен өсе алады. 
Дифференцировкалау  проблемасына  қайта  оралып  мынадай  қорытыйды 
жасауға  болады:  түқым  қуалайтын  езгерістер  гено-типі  өзгерген  тканьнің 
морфогенезіне  тікелей  (аяқтардың  бас-тамалары 
Ср) 
метаболизмнің  жалпы 
өзгеруі  (көз  бастамалары 
Ср) 
және  арнаулы  химиялық  аралық  заттар  (есу 
гормоны пи-туитрин) арқылы да әсер ете алады. 
Даму процесінде қалыптасатын индукциялық қарым-қаты-настар генотип 
әзгергенде  бүзылуы  мүмкін.  Мысалы,  тышқан-дарда  нормада  хорданың 
бастамасы  өзін  қоршайтын  мезодер-мада  омыртқалардың  түзілуін 
индукциялайды.  Бірақ 
ТТ 
гено-типі  бар  тышқандар  бұл  қабілетінен 
айрылады  —  омыртқаның  түзілуі  бүзылады  және  эмбрион  өледі.  Қалыпты 
мезодерма  тіп-ті  мутантты  ұрық  хордасының  бастамасы  болғанның  әзінде 
омыртқа  сегменттерін  түзей  алатынын,  ал  мутантты  эмбрион-ның 

мезодермасында  хорданың  қалыпты  бастамасы  болса  да  омыртқа 
сегменттёрін  түзу  қабілеті  болмайтынын  тканьдерді  өсіру  тәжірибелері 
керсетті. 
Сонымен  генотип  системасындағы  жеке  гендер  әрекетінің  арасында 
биосинтез  тізбегі  жүзеге  асырылады.  Тканьдердің  дифференцировкасы 
олардың  өзара  бір-бірімен  күрделі  әреке-тінің  нәтижесі  —  индукциялық 
қарым-қатынастар 
арқылы 
жүреді. 
Гендердің 
тканьдер 
дифференцировкасына  әсері  және  олардың  арасындағы  индукциялық 
қатынастар метаболизмнің жалпы өзгеруі немесе арнаулы химиялық аралық 
заттар арқы-лыкөрінеді 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: