М. Е. Лобашев к. В. Ватти



жүктеу 8,1 Mb.
Pdf просмотр
бет16/275
Дата29.04.2022
өлшемі8,1 Mb.
#38344
түріЛекция
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   275
Lobashev

Цитокинез.
  Пластидтер  бөліну  арқылы  көбейеді,  сірә  олар  клеткада  жаңадан 
пайда  болмаса  керек.  Митохондриялар  бөліну  арқылы  көбейеді  деген  болжам  бар. 
Жалпы  алғанда  клетка  органоидтары  репродукциясының  механизмі  жөнінде   
мәліметтер  өте  аз.  Бұл  процесс  асинхронды  жүреді,  ал  ол  бөліктердің  бөліну 
жылдамдығы ядро  
бөлінуінің жылдамдығымен дәл келмейді деген мәлімет бар.  
Цитокинез кезінде органоидтардың жа-ңа пайда болған жас клеткаларға бөлінуінде 
қатал  заңдылық  жоқ,  сірә  бұл  процесті  бак,ылайтын  арнайы  механизм болмаса  керек. 
Осыған  байланысты  жас  клеткалардағы  бір  аттас  органоидтардың  саны  бірдей 
болмайды.  Органоидтардың  жас  клеткалар  арасында  теңдей  бөлінбеуі,  олардың 
кездейсоқ  таралуы  клеткалардың  тіршілігін  бұза  алмайды.  Сірә,  клеткада  бірін-бірі 
алмастыратын аттас бөлшектер өте кеп болады. 
Клетка денесінің бәлінуі — цитокинез — ядро бөлінуінен кейін ілешала басталады. 
Жануарлар  клеткасының  бөлінуі  аналық  клетканың  экваторы  бойынша 
цитоплазманың шетінен ортасына қарай буыақталу жолымен жүреді.  


Өсімдік  клеткасында  клеткалық  аралықтың  қалыптасуына  ортасынан  шетіне 
бунақталатын 
фрагмопласт 
деп  аталатын  ұршықтың  қатысымен  жүреді.  Осымен 
митоз  аяқталады.Митоздық  циклдің  ұзақтығы  организм  түріне,  ткағіь  типіне, 
организмнің  физиологиялық  күйіне,  сыртқы  факторларға  (температураға,  жарық 
режиміне  т.  с.  с.)  байланысты  бірнеше  минуттан  бірнеше  тәулік  шамасында 
ауытқиды. Митоздың жеке фазаларының ету жылдамдығы өзгергіш болады.Клетканың 
бөлінуге  дайындығын  анықтайтын  себептер,  оиы  жүргізуші  механизм  осы  уақытқа 
дейін анықталған жоқ. 
Қлетка  бөлінуінің  митоздан  басқа  типтері  де  белгілі.
Амитоз. 
Ахроматин  үршығын 
түзбей, ядроның тікелей бәлінуі амитоз деп аталады. Бөліну ядроның бунақталып екі 
бөлікке  бөлінуімен  жүреді,  кейде  бір  ядродан  бірден  бірнеше  ядро  түзіледі 
(фрагментация).  Клетканың  амитоз  жолымен  бәлінуі  бірқатар  арнайы  клеткаларда 
және патологиялық тканьдерде  үнемі кездеседі. Мысалы, картоптың крахмал түзуші 
клеткаларында,  регенерация  кезіндегі  бұлшық  ет  клеткаларында,  рак  клеткаларында, 
қарапайым организмдерде болады. 
Эндомитоз.
 Эндомитоз деп клеткадағы хромосоманың репро-дукциялануы кйзінде 
ядроның бәлінбей жүру  процесін айтады.  Осының  нәтижерінде  клеткада  хромосома 
саны  көбейеді,  кейде  ол  бастапқы  санымен  салыстырғанда  ондаған  есе  артады. 
Эндомитоз  өсімдіктердегі  сияқты  жануарлардың  да  әр  түрлі  тканьдердегі  белсенді 
жұмыс  істейтін  клеткаларында  кездеседі.  Кейде  хромосомалардың  пайда  болуы 
клеткадағы  олардың  санының  өсуінсіз  өтеді.  Бұл  кезде  әр  хромосома  еселеп  еседі, 
бірақ  жас хромосома  өзара байланысқан  күйінде қалады. Бұл  құбылыс 
лолитения 
деп 
аталады.  Ол  эндомитоздың  жеке  жағдайынан  тұрады.  Политенді  хромосомада 
жіпшелер  саны  1000—2000  шамасына  жетеді.  Бұл  кезде  аса  зор  алып  хромосомалар 
түзіледі.  
Политения құбылысы бірқатар диффереицияланған тканьлеткаларда байқалады және 
ол клетка ядросының ерекше байланысты болады. 
Клетканың  белінуі  процесіндегі  болатын  ерекше  ды  бағалау  үшін,хромосоманың 
құрылысын  және  ұдайы  дамып  отыруын  яғни  оның  репродукциясын  жан-жақты 
қарастыру қажет. 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   275




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау