Оқу сауаттылығЫ

225 

Арқар көбінесе үйір-үйірімен жүреді. Көбіне, көгалды шоқылардың 

арасындағы далалы өңірде жайылады. Қыста салқын түссе, таудың етегіне, көктем 

мен жазда таудың субальпілік белдеуіне қарай аударылады. Бұл мезгілде олар 10-

15-тен топтанып жүреді. Тек жазда көбею кезінде бөліне бастайды, көбіне егіз 

туады. Арқарлардың басты жауы – қасқыр мен барыс. 

Арқар дәмді ет, сапалы тері беретін аң болып саналады. Алайда саны жылдан-

жылға азайып барады. Сондықтан қазір оны аулауға тыйым салынған. Қазақстан 

Ғылым академиясының бір топ ғалымдары арқарды меринос қойымен 

будандастыру арқылы қазақтың асыл тұқымды арқар-меринос қойын шығарды. 

3. Неліктен арқарды аулауға тыйым салынған? 

A)Меринос қойымен будандастыратындықтан 

B)Саны жылдан-жылға азайып бара жатқандықтан 

C)Мүйізі үлкен болғандықтан 

D)Егіз төл беретіндіктен 

E)Суыққа төзімді болғандықтан 

4. Арқардың негізгі жауы нелер? 

A)Сүт қоректілер. 

B)Қос  аяқтылар. 

C)Үй жануарлары. 

D)Ет қоректілер. 

E)Шөп қоректілер. 

5. Қазақстан ғалымдары қандай ғылыми жаңалық ашты? 

A)Арқардың тіршілік ету ортасын айқындады 

B)Арқардың мүйізіне қарап жасын анықтады 

C)Арқардың төлдеу ерекшелігін көрсетті 

D)Арқар терісінің сапалылығын дәлелдеді 

E)Арқардан төрт түлік түрін шығарды 

6. Арқар қандай жерлерді мекендейді? 

A)Құмдауыт ойпаттарды 

B)Егіс алқаптарын 

C)Шөлейт жерлерді 

D)Тау бөктерлерін 

E)Жазық даланы 

Түһ, түн неткен қараңғы еді! Жұлдыздар да шілде ортасындағыдай шүпірлей 

қапты. Анау – темірқазық, анау – жетіқарақшы. Анау – ақбоз, көкбоз... Анау... 

Апырау, ат құлағының арасынан қылаңытқан күлдей бозаң шоғыр Үркер ғой! 

Жарықтық, бұдан ұсақ, бұдан солғын жұлдыз жоқ шығар. Бірақ, соған қарамастан, 

қаншама самала шырақтар самғаған түнгі аспанда оны көзің бірден шалып тұр-ау! 

Оның сиқыры неде екен? Әлде жұп ажыратпай бірге туып, бірге бататынынан ба? 

Жұлдыз екеш жұлдыз да неғұрлым саны аз, неғұрлым жарығы солғын болған 

сайын жиі тұрмаса, көзге түсе алмайтындарын білген ғой! Өздері неткен ыңғайтөк 

еді! Жаздың жаңбырлы, құрғақ, қыстың жайлы, жайсыз боларын жұрт осы Үркерге 

қарап біле қояды. Бәрін алдын ала осы бір шөкім солғын шырақтар сезіп 

қоятындай. Бәлкім, мынау бірін-бірі иықтап, бірін-бірі төбеден нұқып жатқан 

жүктеу 3,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: