Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	84/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 80 81 82 83 84 85 86 87 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

Тежелгіштер (астениктер) –
тез шаршаумен, кҥштерінің
таусылуымен  және  сылбырлықпен  сипатталады.  Сезімтал,
қабылдағыш,  ӛкпелегіш,  мін  қойғыш,  шешім  қабылдауда
дәрменсіз болып келеді. Қарым-қатынаста келісімге тез келеді, ӛз
ҧстанымын  дәлелдеуге  ҧмтылмайды.  Әсіресе,  таныс  емес,  шала
таныс  адамдармен  қарым-қатынас  жасауда,  дискомфорт  кҥйін
сезінеді, жаңа ҧжымға қиындықпен ҥйренеді.


Психоастениктер  –
бҧларға  астениялық  жеке  тҧлға
белгілері  тән.  Олар  ӛзіндік  талдауға,  ӛзін-ӛзі  жазалауға  бейім
болады.  Ҥнемі  қорқыныш,  кҥмән,  тартыну  сезімдерін  бастан
кешіреді. Сондай-ақ, тҥрлі әдеттер мен ғҧрыптарды ойлуға бейім
және оларды ӛзгертуге қорқады.


Шизоидтар  –
бҧл  топтағыларға  патологиялық  тҧйықтық,
әлсіз  эмоционалды    жақындықтар  тән,  кейде  олар  ӛте  жатбауыр
болып  келеді.  Олар  ҥшін  қалыпты,  формальды  емес  қарым-
қатынастар  жасау  қиын,  ал  формальды  қарым-қатынастарда
белгілі рӛлдерді еш қиындықсыз орындай алады.


Мозаиктер  –
бірнеше  формаға  тән,  белгілердің
қосарлануы»
1
.
Жоғарыда  айтылған  психопатия  типтерінің  К.Леонгард
жасаған  классификациясы  негізінде,  сондай-ақ,  жеке  тҧлға
акцентуациясы  типтерінің  классификациясы  негізінде,  отандық
клиницист А.Е.Личко психопатия типтері мен жасӛспірімдік
---------------------------
1
Основы специальной психологии/ Под ред. Л. В. Кузнецовой. —М.: «Академия», 2002. —
С.145.

83
кезеңдегі  мінез-қҧлық  акцентуациясының  классификациясын
ҧсынды.
А.Е.Личконың  жасӛспірімдік  шаққа  тән  мінез-қҧлық
акцентуациясының негізгі 11 типіне тоқталайық:
«1.  Гипертимдік  тип.
Бҧл  типке  жататын  жасӛспірімдер,
бала жасынан жылдам қимыл-қозғалысымен, оңай қарым-қатынас
жасай  білуімен,  тентектікке  бейімдігімен  кӛзге  тҥседі.  Олардың
ең  негізгі  ерекшелігі  –  кӛңіл-кҥйлерінің  ҥнемі  жоғары  болуы,
кейде  агрессия  ҧшқынымен,  ашушаңдықпен  қатар  келеді.
Белсенділік  пен  зеректікті,  аңғарымпаздықты  қажет  ететін
ситуацияларда,
ӛздерін
жақсы
ҧстай
біледі.
Мҧндай
жасӛспірімдердің
қызығушылықтары
әртҥрлі,
әрнәрсемен
әуестенеді  де,  оны  тез  ҧмытады.  Олар  қызық  болып  кӛрінетін,
қанағат,  қауіп  сезімін  беретіннің  бәрімен  бірдей  әуестенеді.
Жалғыздықта  ӛмір  сҥре  алмайды,  кездескен  сәтсіздіктер,  қысқа
уақыттық аффект кҥйін туғызады.
2.  Циклоидтық  тип.

Жасӛспірімдер  бала  кезінде,
гипертимдік  типті  еске  салады,  ал  15-17  жасқа  келгенде,
ашушаңдық  пен  апатия,  сҥлесоқтық  кҥй  ҧлғая  тҥседі.  Кӛңіл-
кҥйінің жоғарылауы, айқын депрессиямен алмасып отарады. Олар
айналадағы, тіпті сәл жайсыздықты ауыр қабылдайды.
3. Лабильдік тип.
  Бҧл  типтің  кӛңіл-кҥйі  ӛте  толқымалы,  әрі
оны  болжау  мҥмкін  емес.  Кӛңіл-кҥйінің  кҥрт  ӛзгеруіне,  ең  бір
елеусіз, мысалы, біреудің байқаусызда айтқан сӛзі, себеп болады.
Бҧл  балалардың  барлығы  сәтсіздіктер  мен  қолайсыз  жағдайлар
болмаса  да,  тҧнжырап  жҥруі  мҥмкін.  Олардың  мінез-қҧлқы  мен
тәртібі, бір сәттік кӛңіл-кҥйіне байланысты. Яғни, олардың бірден
гҥлденіп кетуі  немесе  бірден  тҥнеріп  қалуы  ғажап  емес.  Мҧндай
жасӛспірімдер,  айналадағы  адамдардың  ӛз  ініп  кӛңіл-кҥйін
кӛтеруіне мҧқтаж, кӛмектесуіне зәру.
4.  Астениялық  тип.
  Мінез-қҧлықтың  астениялық  тҧрпаты,
невротиялық  бҧзылулардың  негізгі  формаларының  бірі  –
неврастенияның

дамуына қолайлы жағдай жасайды. Ӛте жоғары
ашушаңдықпен,
қажығыштықпен
және
кҥмәншілдікпен,
кірпияздықпен  сипатталады.  Әсіресе,  ауыр  ақыл-ой  еңбегінде
шаршағыштық айқын байқалады.

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 80 81 82 83 84 85 86 87 ... 188