Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	131/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 127 128 129 130 131 132 133 134 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

Дәм  сезу  арқылы  қабылдау.

Соқыр  балаларда,  олардың
жасына  сәйкес,  дәм  сезу  қабілеті  қалыптасады.  Олардың  дәм
сезінуі,  дәм  сезу  анализаторына,  тамақтың  әсер  етуімен    жҥзеге
асады.  Дәм  сезу  арқылы  алынатын  тҥсінікке,  аштық,  оттегінің
тапшылығы,  жарық,  температура,  кейбір  токсиндік  және  дәрілік
қоспалар  әсер  етеді.  Дәм  сезу  тәтті,  тҧзды  сияқты,  жеке    дәм
тҥрлерін меңгеруге кӛмектеседі.

Иіс сезу арқылы қабылдау
.
Бҧл сезім, кӛру қабілеті бҧзылған
балалардың ӛмір сҥру әрекетінде, маңызды рӛл атқарады. Иіс сезу
анализаторының  кӛмегімен,  соқыр  адам  әртҥрлі  иістер
жиынтығын,  айналасындағы  болып  жатқан  әрекеттер  мен
оқиғалардың  белгісі  ретінде  қабылдайды.  Ӛмір  бойы  соқыр
адамдар,  тҥрлі  иістерді  ажыратуды  ҥйренеді.  Сӛйтіп,  ол  ӛзінше
қорытынды  жасайды.  Мысалы,  резина  ойыншықтың  бейнесін
қабылдау,  сау  бала  мен  нашар  кӛретін  балада  бірдей  болады.
Олар  кӛру  және  иіс  сезу  анализаторларына  сҥйенеді.  Ал,  соқыр
бала  оның  пішіні  мен  иісі  арқылы  ғана  қабылдайды.  О.  М.
Скороходованың  жҥргізген  бақылаулары  мынаны  кӛрсетеді:

187
кӛрмейтін  балалар    таныс  адамдарды  иісінен  таниды.  Қажет
заттарын,  қажет  бӛлмені  иісі  арқылы  табады.  Тіпті,  гҥлдердің
тҥрлерін,    иісінен  ажырата  біледі.  Жалпы,  бҧл  балалардың
қоршаған  ортаны  тануы  мен  қабылдауында,  иіс  сезу
анализаторлары  маңызды  рӛл  атқарады.  Олардың  иіс  сезуінің
кҥштілігі,  қоршаған  ортаны  бағдарлауға,  қауіп  сигналдарын
ажыратуға  кӛмектеседі.  Айталық,  химиялық  улы  заттар,  улы
саңырауқҧлақтарды  ажырата  білу.  Әрбір  соқыр  баланың,
айналасындағы негізгі иістер туралы мағлҧматы болуы керек.

Бҧл  балалардың  иіс  сезу  қабілетінің  қалыптасуына,  әртҥрлі
факторлар  әсер  етеді.  Дәрілік  кейбір  препараттар,  ағзадағы
функционалды  бҧзылулар, патологиялық кҥйлер, кейбір жоғары
концентратты  химиялық    қоспалар,  иіс  сезу  клеткаларын
зақымдайды. Сондықтан, ата-аналар  мен тәрбиешілер, бақытсыз
жағдайлардың  алдын-алу  ҥшін,  балаларды  тиісті  ережелермен
таныстырады.
Иіс  сезу  және  иістер,  жалпы  жҧмыс  істеу  қабілетіне,  зат
алмасу, қан-тамыр және жҥйке жҥйесіне әсер етеді.

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 127 128 129 130 131 132 133 134 ... 188