Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

 
158 
кӛмектеседі,  әлеуметтік-психологиялық    реабилитацияға  септігін 
тигізеді.  
Ең  маңыздысы,  баланың  ӛзін  шын  мәнісінде  сезінуі,  яғни 
біртіндеп  ӛз  кемістігі  мен  мҥмкіндіктеріне  деген дҧрыс кӛзқарас 
орныға  бастайды.    Мҧндағы  жетекші  рӛлді,  ата-аналар  мен 
тәрбиешілер  атқарады:  бала  ӛзінің  мҥмкіндігі  мен  науқасын 
бағалауды  солардан  ҥйренеді.  Ересек  адамдардың  мінез-қҧлқы 
мен  реакциясынан,  ол  ӛзін  ешнәрсеге  қабілеті  жоқ,  қоғамнан 
толыққанды  адам  ретінде  орын  ала  алмайтын  мҥгедек    ретінде 
сезінеді.  
Тҧлғаның  патологиялық  сипатпен  қалыптасуы  (жеке  тҧлға 
дамуының  психогендік  факторларына  байланысты),  БЦП-ға 
шалдыққан  балалардың  басым  кӛпшілігінде  байқалады.  Бҧл 
балалардың  мінез-қҧлқындағы  кері,  жағымсыз  қасиеттер, 
гиперқамқорлық  дәрежесіндегі  тәрбиемен  байланысты.  Ата-
аналар  баланың  қимыл-қозғалыс  бҧзылуына  байланысты,  қҧлап 
қалады,  ыдысты  сындырып  алады,  киіне  алмайды  деп  қорқады, 
бала ҥшін барлық әрекетті ӛздері орындайды, сӛйтіп, баланы  ӛз 
бетімен әрекеттену мҥмкіндігінен айырады.  
Жеке тҧлғалық дамудағы ауытқулар, отбасындағы тәрбиенің 
басқа бір стилімен қалыптасуы мҥмкін. Біраз ата-аналар, баланы 
қатал  тәрбелеген жӛн деп  есептейді.  Олар  баладан  тапсырманың 
орындалуын 
талап  етеді,  ал  баланың  қимыл-қозғалыс 
спецификасын,  мҥмкіндігін  мҥлдем  есепке  алмайды.  Олар 
тапсырма  орындалмаған жағдайда,  баланы жазалайды,  ал  мҧның 
жағымсыз  салдары  бар,  баланың  дене  бітімдік  және  психикалық  
кҥйі ауырлай тҥседі.  
Гиперқамқорлық  пен  гипоқамқорлық  жағдайларында, 
баланың  ӛз  мҥмкіндігін  адекватты  бағалау  қабілетінің  
қалыптасуына қолайсыз жағдай туады. 
Баланың  ӛзіндегі  дене  кемістігіне реакция  жасауын  зерттеу, 
оның  жеке  тҧлғалық  дамуын  зерттеу  болып  табылады. 
Э.С.Калижнюк  БЦП  бар  балалардың  ӛз  кемістігін  сезінуі,  7-8 
жаста  болатынын,  бҧл  кезеңнің  ӛзі  тәрізді  балалар  тарапынан 
кӛрсетілетін, теріс кӛзқарастарға байланысты уайыммен, сондай-
ақ,  әлеуметтік  депривациямен  байланысты  екендігін  айтады. 
Балаларда  пайда  болатын  психогендік  реакцияларды  Э.  С. 
Калижнюк екі топқа бӛледі:  

 
159 

 
невротиялық 
реакциялардың 
енжар–қорғаныс 
реакцияларымен  ҧласуы  –

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: