Ѕалымныѓ ћазаћ ќндерiне деген кзћарасы ћандай?  3

314
Аћынныѓ бабасы 
;скенбай 
Ћазаћстанныѓ
солтљстiк-шыѕыс аймаѕындаѕы ќдiлеттi де
ыћпалды ћазаћ билерiнiѓ бiрi болатын. Оныѓ
ћалдырѕан данышпандыћ сздерi мен ѕибратты
сиеттерi аз емес. Биге ћазаћтардыѓ алыс жатћ-
ан руларыныѓ адамдары да шаѕым айта келiп,
жљгiнетiн. Абайдыѓ арѕы атасы 
Ырѕызбай
 да
атаћты би ќрi батыр болѕан.
Абай ќуелi ауыл молдасынан сауат ашып,
сосын Семейдегi Ахмет Риза медресесiнде љш
жыл оћып бiлiм алады. Ол бала жасынан кi-
тапћа ћџмар болды, араб-парсы жќне кне
тљркi ќдебиетiнiѓ љлгiлерiмен танысты. Абай
ћазаћтардыѓ дќстљрлi ќдет-ѕџрып заѓы мен ислам дiнiнiѓ ћаѕидаларын
тереѓ меѓгердi. Онымен бiлiм жарыстырудан молдалардыѓ здерi
ћауiптенетiн. Абай халыћ ауыз ќдебиетiнiѓ љлгiлерiн те жаћсы бiлдi.
Мектеп ћабырѕасында оћып жљрген кезiнде-аћ зiнiѓ алѕашћы леѓ-
дерiн жаза бастады.
Ќкесi Ћџнанбай Абайды тобыћты руыныѓ болашаћ билеушiсi ету
маћсатымен оћудан ауылѕа керi ћайтарып алады. Мџнда ол халыћтыѓ
ћалыѓ ортасына тљседi. Билер, аћындар, сазгер-ќншiлермен, сондай-аћ
даланыѓ данышпан ойшылдарымен жиi-жиi бiрге болып, араласып тџра-
ды.
Аћынныѓ жастыћ шаѕы патша љкiметiнiѓ Ћазаћстанныѓ оѓтљс-
тiгiне ћарай ќскери кљшпен ентелеп ене бастаѕан кезiмен тџспа-тџс
келдi. Ол патша љкiметiнiѓ округтiк приказдардаѕы жаѕдайыныѓ бар-
ѕан сайын ныѕая тљскенiн, ХIХ ѕасырдыѓ 60–90-жылдарындаѕы ќкiм-
шiлiк реформаларыныѓ енгiзiлгенiн з кзiмен крдi. Ол аз уаћыт
болыс болѕан кезiнде ћай iстi болса да ќдiл жќне адал шешуге тал-
пынды. Сол љшiн ћатардаѕы ћарапайым халыћтыѓ тереѓ сый-ћџр-
метiне блендi. Бiраћ ћоѕамныѓ кљрделi проблемаларын мџндай
ћарапайым тќсiлмен шешуге болмайтынына бiрте-бiрте кќмiл кз
жеткiзе бастайды. Сондыћтан да ол ћазаћтардыѓ бiлiм мен ѕылым
алуын белсене жаћтаушыѕа айналады.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: