З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Жоѓѕар шапћыншылыѕыныѓ салдарлары

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	22/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

5. Жоѓѕар шапћыншылыѕыныѓ салдарлары.
«Аћтабан шџбырынды,
Алћакл сџламаныѓ» ћазаћ ћоѕамына тигiзген зардабы орасан зор
болды. Далалыћтардыѓ кшi-ћон дќстљрлер
i бџзылды
. Ћазаћтар
шџрайлы мал жайылымдарынан айырылды. Жетiсудаѕы жќне Ћа-
заћстанныѓ оѓтљстiк аймаћтарындаѕы бiр кезде гљлденiп тџратын жа-
сыл жазиралар ендi ћараусыз ћаѓырап бос жатты. Кршiлес мем-
лекеттермен сауда-саттыћ байланысы да уаћытша љзiлiп ћалды.
Бiраћ еѓ ауыр азапты ћайѕы-ћасiрет туѕан-туыстар мен жаћын
жандардыѓ ћазасы болды
. . . . . Шќкќрiм Ћџдайбердiџлыныѓ
келтiрген
деректерi бойынша, ћазаћтардыѓ љштен екi блiгi ћырѕынѕа џшы-
раѕан. Ендi бiр блiгi ћџлдыћћа сатылып кеткен. Халыћ ашаршылыћћа
душар болды. Gлмей аман ћалу љшiн ћайыѓныѓ слiн iшкен. «Ћайыѓ
сауѕан» деген сз содан ћалѕан. Тiрi ћалѕандар басћыншыларѕа шек-
тен тыс ауыр алым-салыћ тлеп тџрѕан. Ћазаћ хандыѕыныѓ халћы
елдiѓ ќр тљрлi алыс аймаћтарына, тiптi шекаралас жатћан шет мемле-

17
кеттерге де тарап, босып кеттi. Ћазаћтардыѓ батысћа ћарай жаппай
аѕылуы ћараћалпаћтармен, тљрiкмендермен, збектермен, башћџрттармен
жќне ћалмаћтармен жерге таласћан дау-дамайларѕа алып барды. Ћазаћ-
тардыѓ Орал казактарымен де, Батыс Сiбiрдегi орыстармен де зара
ћарым-ћатынастарын шиеленiстiрiп жiбердi. Мiне, мџныѓ бќрi ќбден
ќлсiреп, ћожыраѕан Ћазаћ хандыѕын Ресей империясыныѓ оѓай олжа
ретiнде отарлап алуымен аяћталды.
1. Жоѓѕарлардыѓ ќскери кљш-ћуатыныѓ артуы неден крiндi? 2. Жоѓѕар
хандыѕыныѓ Ћазаћстан аумаѕына басћыншылыћ жорыћтар жасауыныѓ
басты себептерiн атаѓдар. 3. «Аћтабан шџбырынды, Алћакл сџлама» ћашан
жќне ћалай басталды? 4. Алѕашћы жылдарда ћазаћ жасаћтарыныѓ жоѓѕарлар-
ѕа ћарсы ќскери-соѕыс ћимылдарында жеѓiлiп ћала беруiнiѓ себептерiн атап
крсетiѓдер. 5. Жоѓѕарлардыѓ Ћазаћстан аумаѕына жасаѕан шапћыншылыћ-
тарыныѓ ћандай салдарлары болды? 6. Ћазаћ-жоѓѕар соѕысы кезiнде
здерiѓнiѓ туѕан аудандарыѓныѓ, облыстарыѓныѓ аумаѕында ерекше ерлiк
крсеткен батырлардыѓ бiреуi туралы айтып берiѓдер.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 481