«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

 

 

 

 

408 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

тораптың  зақымдалмаған  бөліктерінің  қайта  қалпына  келтіруді  автоматты  түрде 

орындайды.  

Бұл  жағдайда  телемеханиканың  болуы  апаттық  режимдерде  секцияландыру 

посттарының  негізгі  функцияларды  орындауына  ықпалын  тигізбейді  жəне  қосымша 

сипатқа  ие,  мысалы  оперативтң  басқару,  тораптың  параметрлерін  бақылау  жəне  т.б., 

сондықтан, байланыс каналдарының сенімділігіне талаптар төмендейді.  

Диспетчер  мнемосұлбада  тораптың  соңғы  күйін  –  тораптың  локалды  (апат  болған 

жерді  зарарсыздандырған)  бөлігін  көреді,  торапта  барлық  ауыстырып  қосулар  мен  қайта 

құрулар онсыз (диспетчерсіз), автоматты түрде орындалады [1,2,3]. Диспетчердің жұмысы 

тек зақымдалған бөлікке жөндеу бригадасын жіберу.  

 

 

Р – реклоузерлер; РАҚ – резервті қоректендіруді автоматты қосуға  

арналған реклоузер   

5-сурет.Тораптың апатты жұмыс режимін орталықтандырусыбасқару. 

 

Орталықсыздандырылған  тəсілдің  артықшылығына  адамның  қатысының  жоқтығы 

жатады.  Қысқа  тұйықталуды  ажырату  жəне  зақымдалуды  зарарсыздандыру  автоматты 

түрде орындалады. Тораптың зақымдалмаған  бөліктерінің қорегін қайта қалпына келтіру 

уақыты  секунд  үлесіне  дейін  қысқартылады,  осыдан  электр  энергия  тұтынушыларын 

шығындалу қаупі де төмендейді.  

Орталықсыздандырылған  тəсілді  жүзеге  асыру  үшін  секцияландыру  пункттерінің 

құрамында [1,2,3]:   



 

қосылу жəне ажыратылу  уақыты аз, сонымен бірге автоматты қайта қосылудың 

көпеселік  циклдарында  қалыпты  функциялануға  жарамды  болатындай  коммутациялық 

ресурсы жоғары, жоғары сенімді коммутациялық аппарат болуы керек;  



 

қорғаныс  жəне  автоматиканың  қажетті  функцияларын  жүзеге  асыру  үшін  жəне 

электр  торабының  жұмыс  режимдерінің  параметрлерін  бақылау  үшін  токтар  мен 

кернеулердің өлшеуіштік жүйесі болуы керек;  



 

қуат ағынының кез келген бағыттарында əр түрлі тағайыншамаларымен тəуелсіз 

жұмыс 

істеу 

мүмкіндігі 

бар 

жəне 

талғадығының 

сатылары 

аз 

(0,1–0,2 

с) 

микропроцессорлық  релелік  қорғаныс  жəне  автоматиканың  көпфункционалды  жүйесі 

болуы керек; 



 

өзін  диагностикалау  жүйесі  жəне  желілерде  жүріп  жатқын  үрдістерді  жəне 

аппараттың  өзінің  хал-ахуалын  талқылау  үшін  торапта  оперативті  жəне  апаттық 

жағдайларды тіркейтін жұрналдардың болуы керек;  



 

бірнеше  тəуелсіз  қорек  көздерінен  үздіксіз  қоректену  жүйесі  болуы  керек  жəне 

сенімді, əрі қызмет көрсетуді талап етпеуі керек; 



 

халықаралық 

ақпараттар 

хаттамаларын 

сақтау 

мақсатында 

сыртқы 

коммуникациясының мүмкіндігі кең,\ коммуникациялық интерфейстері  болуы керек.  

 

 

 

 

409 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

Комплектілі  сыртқы  тарату  құрылғыларының  (КСТҚ)  ұяшықтарының  негізінде 

орындалған  дəстүрлі  секцияландыру  пункттері  өзінің  құрамында  электр  механикалық 

немесе 

микропроцессорлық 

реле 

терминалдарымен 

орындалған 

классикалық 

қорғаныстары  болады.  Бұндай  қорғаныстарды  тораптың  магистралды  бөліктерінде, 

əсіресе  екі  жақты  қоректенетін  тораптарда  пайдалану  аса  қиын.  Классикалық 

қорғаныстарға  көпеселік  АҚҚ  жүзеге  асыру  мүмкіндігі  туралы  талаптар  қойылмайды 

жəне қуат ағынының əр түрлі бағыттарында тəуелсіз тағайыншамалар да талап  етілмейді 

[1,2,3].  Классикалық  микропроцессорлық  қорғаныстардың  талғамдығының  минималды 

сатысы    0,3  с,  ал  электр  механикалық  қорғаныстың    –  0,5  с  немесе  одан  көп  секундты 

құрайды.  Бұлардың  барлығы  орталықсыздандырылған  тəсілді  жүзеге  асыру  үшін 

жеткіліксіз.  Сонымен  қатар,  секцияландыру  пункттері  көбінесе  қолмен  басқару  арқылы 

жұмыс істейді.  

Орталықтандырылмаған  тəсілдің  барлық  талаптарына  жауап  беретін  аппаратқа 

реклоузер жатады. Ол өзімен бірге токтар мен кернеулерді өлшеу жүйесі бар жəне релелік 

қорғаныс  пен  автоматиканың  микропроцессорлы  жүйесі  бар  вакуумды  коммутацииялық 

модульді көрсетеді.  

Реклоузер  келесі  операцияларды  орындайды  [1,2,3]:  тарату  торабында  оперативті 

ауыстырып  қосуды  (жергілікті  жəне  дистанциялық  қайта  құрылымдау);  зақымдалған 

бөлікті  автоматты  ажыратуды;  желінің  автоматты  қайта  қосылуын  (АҚҚ);  зақымдалған 

бөлікті  автоматты  бөлуді  (зарарсыздандыруды);  тораптың  зақымдалмаған  бөліктерінде 

қоректі автоматты қалпына келтіруді (РАҚ);  тораптың жұмыс режимдерінің параметрлері 

жайлы  жəне  өз  элементтерінің  күйлері  жайлы  ақпараттарды  автоматты  түрде  жинау, 

өңдеу жəне беруді.  

Бүкіл  қызмет ету  мерзімінде реклоузерге  ешқандай  қызмет көрсетілмейді.  Əлемде 

реклоузерлерді  шығаратын  негізгі  өндірістерге  Cooper  Power  Systems  (АҚШ),  «Таврида 

Электрик»  (Ресей),  NuLec  Industries  (Аустралия),  Wipp&Bourn  (Англия)  жəне  т.б. 

компаниялар жатады. 

Қорытынды.  

Қортындылай 

келе 

 

«

Реклоузер

»

 

коммутациялық 

аппараты 

көптеген 

опреацияларды  орындай  алады  :  тарату  торабында  оперативті  ауыстырып  қосуды 

(жергілікті  жəне  дистанциялық  қайта  құрылымдау),  зақымдалған  бөлікті  автоматты 

ажыратуды,  желінің  автоматты  қайта  қосылуын  (АҚҚ);  зақымдалған  бөлікті  автоматты 

бөлуді  (зарарсыздандыруды);  тораптың  зақымдалмаған  бөліктерінде  қоректі  автоматты 

қалпына келтіреді. 

Қазақстан  Республикасында  электр  беріліс  желілерінде  электрмен  жабдықтаудың 

бұзылуы  70%  дəл  осы  кернеу  класында  болатынын  көрсетеді,  сондықтан 

«

Реклоузер

»

 

коммутациялық  аппаратың  əуе  электр  беріліс  желілерінде  қолданған  тиімді  болып 

табылады.  

 

ƏДЕБИЕТ 

 

1. «Электрические аппараты» А. А. Чунихин, М.,"Энергия",1997.  

2.  «Справочник  по  электрическим  аппаратам  высокого  напряжения»  Н. М. Адоньев, 

В. В. Афанасьев, И. М. Бортник, Ю. И. Вишневский, «Энергоатомиздат», 2007.        

3. 

В. В. Афанасьев 

«Конструкции 

высоковольтных 

выключающих 

аппаратов», 

«Госэнергоиздат», 2010. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

410 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

УДК 621.391.037.372 

 

Койшибаева  К.Ж.

  –  аға  оқытушы,М.Тынышбаев  атындағы  Қазақ  Көлік  жəне 

Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)

 

Нұрғожа 

С.

 

– 

студент, 

М.Тынышбаев 

атындағы 

Қазақ 

Көлік 

жəне 

Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: