Машина жасау технологиясы

салқындатусыз  жұмыс  істейтін, 

шарықтастар  үшін  арналған,  яғни  өңделетін  бет қызбау  керек.  Бұл 

шарықтастар суға және сілтіге берік. 

шыңдалған  болаттан  жасалған 

бөлшектерді  жіңішкелеп  және  әрлеп  ажарлау  кезінде  талшықты 

иілгіш шарықтастар үшін пайдаланылады.  

вольфрамкобальтты, темірникельді, мыс-

қалайылы  болады  және  алмаз  жасалған  шарықтастар  үшін 

пайдаланылады.  Шарықтастар  тозыққа  берік  және  жоғары  өнімді 

болады  және  жоғары  температурада  жұмыс  істеуге  мүмкіндік 

береді.  

Ажарлағыш  шарықтастың  кесуші  қасиеттерін  анықтайтын 

маңызды  параметр 

  (нөмірмен  белгіленеді)  болып 

табылады,  яғни  шарықтасты  құрайтын  қажақты  материалдардың 

түйіршіктерінің көлемі (басқаша айтқанда, түйіршіктің ірілігі).  

Ажарлағыш  шарықтастың  қаттылығы  біріктірмедегі  түйіршікті 

жұлып  алу  үшін,  оған  түсірілетін  күшпен  сипатталады.  Күш  көп 

болған сайын шарықтас қатты болады. Өте жұмсақ шарықтастар тез 

тозады,  егер  шарықтас  тым  қатты  болса,  алынатын  жоңқамен 

бітеліп  қалады  да  нәтижесінде  өңделетін  бет  қатты  қызып  кетеді. 

Сондықтан,  қатты  болаттарды  ажарлау  үшін  жұмсақ  шарықтасты 

пайдаланады,  себебі  мұқалып  қалған  түйіршіктер  біріктірмеден 

жеңіл жұлып алынады да, астындағы өткір ұштары ба түйіршіктерді 

ашады  -  шарықтас  өзі  қайралғандай  болады;  керісінше,  жұмсақ 

болатты ажарлау кезінде қатты шарықтастарды пайдаланады, себебі 

олардың беріктігі жоғары. Мыс пен жезді ажарлау үшін жұмсақ ірі 

түйіршікті  шарықтасты  пайдаланады,  өйткені  ұсақ  түйіршікті 

шарықтастар тез майланып қалады. Р 52587-2006 «Қажақты құрал. 

Қаттылықтың  белгілері  және  өлшеу  әдістері»  МемСТ  бойынша 

ажарлағыш шарықтастардың сегіз класы көзделген және әрбір класс 

қаттылық дәрежесіне қарай бөлінеді (1.1 кесте).  

Пішіні  бойынша  ажарлағыш  шарықтастар  шарықтасты  (1.15, 

а 

суреті),  тостаған  конустық  шарықтас  (1.15, 

сурет

тостаған 

цилиндрлі (1.15, 

в

 сурет), табақшалы (1.15, 

 сурет), конустық бір