12
Жалпы
(стандартты)
талаптарға
материалдар
қасиеттері
көрсеткіштерінің стандартты нормаларға сәйкестігі талаптары кіреді, олар
сортты анықтау кезінде есепке алынады: талшықты құрам, беткі тығыздық
(массасы 1 м),тығыздығы, үзілу жүктемесі және ұзаруы, ені, тепе-тең
ылғалдылық және т. б.
Материалдың еніне бұйымның қандай да бір үлгісін, әсіресе оның
конструкциясын таңдау, сондай-ақ материалды пайдаланудың үнемділігі
байланысты. Матаны пайдаланудың үнемділігіне кесек ұзындығы шегінде
оның ені бойынша біркелкілігі, сондай-ақ бір төсемде оларды пайдалану
кезінде кесек партиясында үлкен әсер етеді. Лекалоның ең сәтті орналасуы
және матаның үнемді жұмсалуы оның еніне байланысты.
Әрбір матаның нақты беткі тығыздығының көрсеткіші нормативтік-
техникалық құжаттармен қатаң регламенттелген. Нақты беткі тығыздықтың
нормативтерден ауытқуы мата құрылымының өзгеруіне байланысты ақау
болып табылады. Беттік тығыздық – матаның материал сыйымдылығы мен
оның қайырымдылығының көрсеткіші. Матаның үстіңгі тығыздығына оның
мақсаты байланысты: үстіңгі тығыздығы жоғары емес маталар киім – кешек
пен көйлектерге, жоғарыдан – костюмдерге, ал ең жоғарыдан-пальтоға барады.
Өндірістік талаптар - өндірістік талаптар киім сапасының техникалық -
экономикалық деңгейін, конструкцияның технологиялық жетілу дәрежесін, оны
өндіру мен пайдалану шығындарын ескере отырып, киімді жобалау әдістері
мен технологиясын анықтайды.
Бұл талаптар стандарттау және біріздендіру талаптарын, конструкцияның
технологиялық талаптарын және модельдің экономикалық көрсеткіштерін
қамтиды.
Өндірістік талаптар:
киім конструкциясы мен технологиясына қойылатын талаптар;
киімдерді стандарттау мен біріздендіруге қойылатын талаптар;
киімнің үнемділігіне қойылатын талаптар .
Конструкцияны
стандарттау
және
біріздендіру
модельдердің
конструктивтік және технологиялық сабақтастығының және оның өзара
алмасуының дәрежесін, өнім сериясын арттыруды, оны жобалауға, дайындауға
және пайдалануға арналған шығындарды азайту үшін алғышарттар жасауды
айқындайды.
Үнемділік
көрсеткіштері
конструкторлық
және
технологиялық
дайындыққа, киім пішуге және дайындауға арналған шығындарды сипаттайды,
ол бір конструкторлық негізді пайдалану нәтижесінде едәуір қысқарады. Бұл
өзара тұтыну және өндірістік көрсеткіштерді байланыстырады, бұл өнімді
әзірлеуге, дайындауға және пайдалануға жұмсалатын шығындардың
экономикалық тиімділігін көрсетеді.
13
3
Жалпы өндірістік ластанулардан және механикалық әсерлерден
қорғауға арналған арнайы киімді стандарттау
3.1 Арнайы киімдердің жіктелуі
Арнайы киім мақсаты бойынша қорғаныс қасиеттеріне байланысты келесі
кіші топтарға бөлінеді:
жалпы өндірістік ластанудан қорғауға арналған арнайы киім (З),
санитарлық және жеңілдетілген (Зо);
арнайы киім механикалық әсерлерден қорғауға арналған ықтимал
қармау қозғалыстағы бөліктерімен механизмдерінің (Өд);
арнайы киім механикалық әсерлерден қорғауға арналған истирания
(Ми);
тесу мен кесудің механикалық әсерінен қорғауға арналған арнайы
киім (Мп);
Өндірістік ортаның бірнеше зиянды және қауіпті факторларының бір
мезгілде әсер етуі жағдайында пайдалануға арналған арнайы киім барлық
мәлімделген зиянды (қауіпті) өндірістік факторлардан тиімді қорғауды
қамтамасыз етуі тиіс.
3.2 Арнайы киімдерге қойылатын техникалық талаптар
3.2.1 Сипаттамалары (негізгі түрлері мен өлшемдері)
Қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге және кәсіби улану мен
ауруларды төмендетуге бағытталған профилактикалық іс-шаралар жүйесінде
өндірісте жұмыс істейтін жеке қорғану құралдары (ЖҚҚ) маңызды рөл
атқарады. Оларды пайдалану технологиялық процестер мен өндірістік
жабдықтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуде қазіргі техникалық құралдармен
қиындықтар туындаған және жұмысшылардың денсаулыққа зиянды
факторлармен жанасу жағдайлары туындаған жағдайларда қажет болады.
Күнделікті жұмыстар кезінде жеке қорғану құралдары көбінесе
профилактикалық іс-шаралардың жалпы кешенінде буындардың бірі ретінде
пайдаланылады, ал авариялық, жөндеу және басқа да эпизодтық жүргізілетін
жұмыстар кезінде олар жұмыстарды қауіпсіз орындауды қамтамасыз ететін
негізгі іс-шаралардың бірі болады.
Нақты өндірістік жағдайларға байланысты олар жеке да, жиынтықта да
қолданылуы мүмкін.
Арнайы киімнің барлық түрлері қорғаныш қасиеттері бойынша топтар
мен кіші топтарға бөлінеді. Мысалы, жылу сәулесінен, балқытылған металдың
ұшқыны мен шашырауынан; мұнайдан, механикалық зақымданудан (уатудан)
және төмен температуралардан және т. б. қорғау үшін арнайы киім бар.
Арнайы киімнің қорғаныш, пайдалану және гигиеналық қасиеттері
бірінші кезекте ол дайындалатын материалдарға байланысты болады,
сондықтан ерекше талаптар матаның сапасына қойылады. Арнайы киімді тігу
