* 1 *
Фс
RPC жоғалған процедуралар хаттамасы
•*а>ааШ
*І¥**ш
<%гіМ
***М
ЯЩ
Вф4ФЧ|М
ая|М
^>ф^і *tWlW *ч»^ЧМВ**
ж *'= 4гв 1
156
sqlserv
SQL қызметі
161
snmp
SNMP басқарушы хаттамасы
TCP хаттамасының хабарландыру форматындағы порт номері
астына
16 бит апарылады, сондықтан порттың максималды
мүмкіндікті номері 65535 болып табылады. 0 - ден 255 - ке дейінгі
порттардың номерлері жүйелік қажеттіліктерге қатаң резервтеген,
оларды колданбалы бағдарламаларда пайдалануға рұксат етілмейді.
256 - дан 1023 — ке дейінгі аралықта көптеген порттарда желілік
кызметтермен пайдаланылады, сондықтан оларды да колданбалы
кажеттіліктерге пайдалануға рұқсат етілмейді. Ереже бойынша
TCP/IP
негізіндегі
бөтен
көптеген
колданбалы
косалқы
анықтауыштар порт номерлерін 1024 -
тен 5000 - ға дейінгі
диапазонында пайдаланады. 3000 — нан 5000 — ға дейінгі номерлерді
пайдалану ұсынылады, 5000 — нан жоғары номерлері көбінесе кыска
мерзімдік колданулар үшін пайдаланылады.
TCP - дегі кез — келген байланыс каналдары екі санмен
анықталынады - бұл косбинация сокет деп аталады. Осылайша сокет
ЭЕМ
— де ІР-адресімен жэне TCP — дегі
бағдарламалык
камсыздандыру аркылы порт номерімен анықталады. Қосылу кезінде
кез — келген машина бір мағынады ІР-адресімен анықталады, ал әрбір
процесс — портпен аныкталады, сондықтан екі процестер арасындағы
косылыстар бір мағынада сокетпен анықталынады. Желідегі үш ЭЕМ
арасындағы TCP хаттамасы бойынша косылыстардың орналасу
схемасы 6 - суретте бейнеленген.
Өзара
эрекеттесуші
ЭЕМ
барлық
активті
порггардың
жіберушілерінің жэне алушыларының кестелерін жүргізеді. Егер екі
машиналар аракестелерін жүргізеді. Егер екі машиналар арасында
мәліметтер алмасуы жүрсе, онда олардың бірінің порты жіберуші,
екіншісі алушы немесе керісінше болып келеді. Егер жіберуші
машина бірнеше косылуларды сұраса, онда олардың әрбірінің
оздерінің жіберуші порты болады, ал алушының порты жалпы болуы
мүмкін. Бірнеше машина бір уакытта бір алу - порты пайдалануы
мүмкін, бұл мультипликсерлеу деп аталады. 6 - сурегге екі
110
рорЗ
POP3 почталық жәшігінің хаттамасы
40
қосылулардың мультипликсерленуі ЭЕМЗ - те 23 номер порты
бойынша орындалады.
Қашанда бірнеше қосылулар орнатылса, онда бірдей порт
коздері жэне алушылары көрсетілген қосылуларға бірнеше маши-
налар сұраныс жібереді.
UDP хабарларын беру хаттамасы.
UDP (User Datagram Protocol) хаттамасы TCP хаттамасына
қарағанда өте қарапайым транспорттық хаттама болып келеді. UDP
хаттамасы дейтаграмманы жеткізіп беруді қамтамасыз етеді, бірак
оларды дәлелдер алуды талап етпейді.
UDP хаттамасы мәліметтерді қосылуларды орнатусыз — ак
жеткізіп беру талап етілген жағдайларда пайдаланады. Мұндай
байланыс негізінде сенімсіз, өйткені оның хабарлары дұрыс
кабылданды ма және ол ол тіпті алындыма, сол туралы жіберушіге
хабарланбайды. Қателердің туындауын тексеру үшін пакеттің бақы-
лау сомасы пайдаланылады, бірақ кателіктер ешкандай оңделінбейді
— олар немесе жойылады немесе олардың оңделінуі өте жоғары
колданбалы деңгейде орындалады.
UDP арқылы колданбалы процеспен жіберілетін мәліметтер
бөлшектерге бөлінбей, белгіленген орынға бір бүтін секілді жетеді.
Мысалы, егер жіберуші - процесс порт арқылы бес хабарлама берсе,
онда алушы - процесс порттан бес хабарды есептеуі қажет. Әрбір
жазылған хабарлар көлемі эрбір окылғандардың көлемімен сэйкес
келуі қажет.
UDP хаттамасы мәліметтерді берудің қарапайым механизмі кажет
болған жағдайда ғана пайдаланылады. Сонда қате бақылауы немесе
орындалмайды (мысалы, TFTP - Trivial File Transfer Protocol —
колданбалы хаттамасы — файлдарды берудің карапайым хаттамасы)
немесе колданбалы деңгейде орындалады (мысалы, SNMP - Simple
Network Management Protocol басқарушы хаттамасында немесе NFS -
Network File System файлдық жүйеде пайдаланады).
Транспорттық хаттама негізінде мәліметтермен алмасу
бағдарламасы.
TCP тек төменде жаткан деңгейдің хаттамаларымен ғана емес,
сонымен катар колданбалы деңгейдің хаттамаларымен жэне қосалқы
41
аныктауышымен де өзара әрекеттесуі кажет. Қолданбалы деңгеймен
байланыс сервистік қарапайымдар жинағы көмегімен жүзеге асы-
рылады. Сервистік карапайымдар хаттама стандартында анықта-
лынады, ал колданбалы бағдарлама үшін олар сокеттермен жұмыс
кітапханасы формасында жеткілікті.
Қосылуларды
орныктыру
кезінде
жақтардың
немесе
тараптардың
эрбірі
ашық
қосылулар
деп
аталатын
кейбір
операцияларды орындайды. Ашыктар пассивті немесе активті болуы
мүмкін. Ереже юойынша жақтардың бірі қосылулардың активтік
ашылуын, ал екіншісі — пассивтік ашылуын жүргізеді, сонда
косылулар орындалады. Екі режимдер де нақты ережеге бағынады.
Пассивтік қосылуларды кейде серверлік деп, ал активтікті - клиенттік
деп атайды.
Активтік косылулар кезінде колданбалы деңгейдегі процесс TCP
- дің бағдарламалық камсыздандырылуын сол ЭЕМ I ге сұраныстың
сервистік қарапайымдылығына сокет номерімен қосылуды орнатуға
береді. Содан кейін TCP алушыға қосылуды орнатуға сүраныс
жібереді жэне жауабын күтеді.
Қосылулар орындалғаннан кейін активтік пройесс (клиент)
мәліметтердің берілуін және кабылдануын ынталандырады.
Пассивтік косылулар кезінде колданбалы бағдарлама TCP - дің
бағдарламалық қамсыздандыруын жойылған жүйеден қосылуға
сұранысты күту режиміне ауыстырады. Сүраныс қашан келіп түссе,
TCP - дің бағдарламалық қамсыздандырылуы қосылуды орнатуды
жүзеге асырады, содан кейін пассивтік процесс (сервер) мәліметтерді
қабылдауға жэне беруге дайын болады.
Сокетгердің
бағдарламалық
интерфейсі
ОЖ
UNIX
үшін
жасақталынды. Бұл интерфейсті сақтап тұрушы функция кітапханасы
UNIX жэне LINUX типті барлық ОЖ ядроларына кіреді. Дегенмен
бұл бағдарламалық интерфейстермен жұмыс принциптері TCP/IP
сактап түрушы жұмыс принциптері TCP/IP сақтап тұрушы.
ОЖ - тің көпшіліктеріэнде колданылады. TCP хаттамасы үшін
пассивтік (сервер жағында) косылулар сокетпен бірге келесі
функцияларды орындалуға әкеледі:
Сокет жасау жэне оны (ОЖ - те UNIX типінде
socket
функциясында) типінде орнату;
Накты бір косылуға сокетгі ретке келтіру (порттың адресін жэне
номерін көрсетеді - ОЖ - те UNIX типті функция
bind)-,
42
Достарыңызбен бөлісу: | 
