42
сынағындағы барлық индекстердің деңгейін жоғарылату үрдісі байқалады. Табысқа жету
қажеттілігінің бұзылуы (P≤0,01) көрсеткіштері, мұғалімдермен қарым-қатынаста
проблемалар мен қорқыныштар өсті (P≤0,05).
Тәжірибелік топта жалпы білім беру мектебінің мазасыздану (p≤0,05) және білімді
тестілеу жағдайындағы мазасыздану (p≤0,01) және табысқа жету қажеттілігінің бұзылуы
(p≤0,01) және мұғалімдермен қарым-қатынаста шиеленістің артуы байқалады бақылау
тобында (p≤0,05).
Осылайша, мектептегі мазасыздық деңгейін төмендету мәселесі әлеуметтік-
психологиялық тренинг әдісімен ойдағыдай шешіледі деп тұжырымдаймыз.
Әдебиеттер тізімі:
1. Педагогическая психология: практикум: /под ред. Л.А. Регуш, В.И. Долговой, А.В. Орловой.-
Челябинск: Изд-во ЧГПУ,2012.-304с.
2. Хотина Л. А. Психолого-педагогическая коррекция школьной тревожности младших подростков //
Научно-методический электронный журнал «Концепт». – 2015. – Т. 10. – С. 146–150.
3. И.В.Дубровина, А. Д. Андреева, Е.Е.Данилова, Т. В. Вохмянина Психокоррекционная и развивающая
работа с детьми: Учеб. Пособие-. -- М.: Издательский центр "Академия", 2012. -98 с.
4. Пузиков В.Г.Технология ведения тренинга. – СПб.: Издательство «Речь», 2007. – 224с.:илл. –
Тренинг технологиясына кіріспе/ Орыс тілінен аударып және құрастырған А.А. Лиясова.- Алматы,
2011-237 бет
УДК 376.3;
УДК : 376.3.018.42
МРНТИ:14.29.29
С.Т. Бимбетова
1
1
Абай атындағы ҚазҰПУ, 6М010500-Дефектология мамандығының 2 курс магистранты,
Алматы қ., Қазақстан
Ғылыми жетекші: пс.ғ.к., доцент А.Н. Аутаева
ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ ЗАҚЫМДАЛҒАН БАЛАЛАРДЫҢ ТҰЛҒААРАЛЫҚ ҚАРЫМ-
ҚАТЫНАСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Аңдатпа
Мақалада есту қабілеті зақымдалған балалардың тұлғааралық қатынастарының ерекшеліктері
қарастырылған. Есту қабілеті зақымдалған оқушылардың тұлғааралық қатынастарын қалыптастыру мәселесі
бойынша арнайы психологиялық, арнайы педагогикалық әдебиеттерге шолу жасалған. Тұлғааралық қарым-
қатынасты дамыту мәселесінің өзектілігі: балалардың эмоционалдық жағдайының ауқаттылығын, олардың
толеранттылық дәрежесін, өзін-өзі тануындағы даму деңгейі көрсетілген. Тұлғааралық қатынастың негізгі
компоненті ретінде эмоционалды дамудың рөлі көрсетілген.
Бастауыш сынып жасындағы есту қабілеті зақымдалған балаларда тұлғааралық қарым-қатынастарды
қалыптастыру және дамыту жұмыстарын жүргізу қажеттілігі көрсетілген. Есту қабілеті зақымдалған
балалардың тұлғааралық қатынасына оқушының үлгерімі мен сыныптағы беделі арасындағы тығыз
байланыстың болуы, оқушылар арасындағы тұлғааралық қатынастардың қалыптасуындағы мұғалімнің аса
маңызды рөл атқаратының көрсетілген.
Түйін сөздер: есту қабілеті зақымдалған балалар, тұлғааралық қатынастар, жеке тұлғалық
қасиеттер, қарым-қатынас, эмоционалды
даму ерекшеіктері, достық қатынас.
Аннотация
С.Т. Бимбетова
1
1
Магистрант 2 курса специальности 6М010500-Дефектология, КазНПУ им.Абая,
г. Алматы, Казахстан
Научный руководитель: к.пс.н., доцент А.Н. Аутаева
Особенности межличностных отношений у детей с нарушенияем слуха
В статье рассматриваются особенности межличностных отношений детей с нарушениями слуха.
Сделан обзор специальной педагогической и психологической литературы, посвященной формированию
межличностных отношений детей с нарушениями слуха. Актуальность развития межличностных
43
отношений: эмоциональное благополучие детей, степень их толерантности, уровень развития самопознания.
Показана роль эмоционального развития как основного компонента межличностного общения.
Обоснована необходимость работы над формированием и развитием межличностных отношений у детей с
нарушениями слуха начальных классов. Показана связь между межличностными отношениями детей с
нарушениями слуха и их репутацией в классе, а также роль учителя в формировании межличностных
отношений между учащимися.
Ключевые слова: дети с нарушениями слуха, межличностные отношения, личностные качества,
отношения, особенности эмоционального развития, дружеские отношения.
Abstract
S.T.Bimbetova
1
1
Магистрант 2 курса специальности 6М010500-Defectology , at Abai KazNPU ,
Almaty, Kazakhstan
Supervisor: A.N. Autayeva/ Abai KazNPU ,
Almaty, Kazakhstan
Features of interpersonal relations in children with violation of hearing
In the article features of interpersonal relations of children with hearing impairments are considered. The
review of the special pedagogical and psychological literature devoted to the formation of interpersonal relations of
children with hearing impairments is made. The urgency of the development of interpersonal relations: the
emotional well-being of children, the degree of their tolerance, the level of development of self-knowledge. The role
of emotional development as the main component of interpersonal communication is shown. The necessity of work
on formation and development of interpersonal relations in children with hearing impairment of primary classes is
grounded. The relationship between the interpersonal relations of children with hearing impairments and their
reputation in the class is shown, as well as the role of the teacher in the formation of interpersonal relations between
students.
Key words: children with hearing impairment, interpersonal relations, personal qualities, relationships,
emotional development, friendly relations.
Белсенді тұлғаның негізгі қасиеттерінің дамуы мектеп жасында басталып, көбінесе
әлеуметтік қоғамда дамуына байланысты болып келеді. Бастауыш сынып жасы психикалық
дамудағы тұлғалық қасиеттердің, тұлғааралық қарым-қатынастың қалыптасатын уакыт аралығы
болып келеді. Л.C Выготскийдің мәдени-тарихи теориясына сәйкес балалардың психикасының
дамуы ересектермен және құрдастарымен өзара байланысы процесінде жүреді.
Баланың әлеуметтік дамуы кезінде ода адамға тән психикалық жұмыс түрлері, әлеумет
арасындағы нормалар мен ережелерді, әлеуметтік мінез-құлықтарды, моральдық сезімдердің
қасиеттері туралы және адамгершілік ұғымдарды игеру қалыптасады. Қазіргі кезеңде азаматтық
тұлғаны адамгершілікке тәрбиелеу үшін жағдай жасау Ресей мемлекеті саясаттың негізгі міндеті
(А.Я Данилюк, A.M. Кондаков, В.А. Тишков).
Тұлғааралық қарым-қатынасты дамыту мәселесінің өзектілігі: балалардың эмоционалдық
жағдайының ауқаттылығын, олардың толеранттылық дәрежесін, өзін-өзі тануындағы даму
деңгейін және, қорытындылап келгенде, есту қабілеті зақымдалған адамдардың қоғамда
оңтайландыру кезіндегі жетістіктерін жақсарту болып табылады. Жалпы педагогикада есту
қабілеті қалыпты балалармен есту қабілеті зақымдалған балалардың қарым-қатынасын
қалыптастыру мәселесіне үлкен назар аударылады (В.Л Белинский А.Г. Белов, Н.Н. Белова, Т.Г.
Богданова, Э.А. Вийтар, Ю.В. Гайдова, Ю.А. Герасименко В.Г. Петрова, В. Петшак, Е.Г.
Речицкая).
Есту қабілеті зақымдалған балалардың тұлғааралық қарым-қатынасының қалыптасу
мәселесі ерекше маңызға ие, себебі есту қабілетінің нашарлауы және әлеуметтік оқшаулануы
баланың топта тұлғалық дамуы ерекшелігінің пайда болуына әкеледі.
Есту қабілеті зақымдалған балалардың тұлғааралық қарым-қатынасы В.Л. Белинский, 1972,
А.Г. Белов, Н.Н. Белова, 1977, Э.А. Вийтар, 1981, Ю.В.Гайдова, 2005, М.М. Нудельман, 1983, В.Г.
Петрова, 1971, B.C. Собкин, 1975 және т.б зерттеді.
Психологиялық климат пен тұлғааралық қарым-қатынас(Т.Г. Богданова, 1986, 2005), есту
қабілеті мен тұлғааралық қарым-қатынас құрылымы зақымдалған балалардың тұлғалық және
сөйлеу қабілетінің өзара әрекеттесуі (Т.Г. Богданова, 2005, В. Петшак, 1981), мұғалімнің
тұлғаралық қарым-қатынас жағдайына жеке әсері (Ю.В. Гайдова, 2005), біріккен іс-шаралардың
қарым-қатынас жағдайының дамуына әсері Е.Г. Речицкая, 1997, 2000, Е.Г. Речицкая, Ю.В.
Гайдова, 2013). сияқты аспектілер қаралды.
