71
2 кезең: Физикалық білімдерді АКТ-мен байланыстыру, педагогикалық
практикада АКТны қолдану арқылы мектептегі физиканы оқытудың кез келген
формасында белсенділік таныту, физикалық білімдерін түсіндіре алушылық
дағдыларын қалыптастыру.
3 кезең: Білімді ақпараттандыру жағдайында болашақ физика
мұғалімдерінің креативтілігін «Оптика» пәнін оқытуда қалыптастыруға
бағытталған әдістемені жасау. Креативтілікті қалыптастыруға бағытталған әдіс-
тәсілдерді, құралдарды «Оптика» пәнінің мазмұнында қолдану арқылы болашақ
физика мұғалімдерінің креативтілігін қалыптастыру.
Болашақ
физика
мұғалімдерінің
креативтілігін
қалыптастыру
критерийлерін анықтаумен олардың құрылымына кіргендер:
1. Кәсіби-бағытталушылық іс-әрекетке мотивациялық-құндылықты
қатынас. Бұны біз физикалық пәндерді («оптика» пәнін оқу мысалында) оқуға
құндылықты-мотивациялық қатынас; әртүрлі деңгейдегі күрделі физикалық
мәселелерді шешуге ұмтылыс; физиканы оқыту барысында топта жұмыс
істеуге ұмтылыс, кәсіби ӛсуге қызығушылық деп түсінеміз. Осы аталған
критерийдің кӛрсеткіштері: кәсіби іс-әрекетті игеруге болашақ физика
мұғалімінің мотивациялық-креативті белсенділігі мен бағыттылығы; болашақ
физика мұғалімінің эмоциональды-еріктік сапалары, мақсатшылдығы, жұмысқа
қабілеттілігі, ӛзіне сенімділігі, ӛз әрекетін басқаруға қабілеттілігі, іс-әрекетіне
қанағаттанушылығы болып табылады.
2. Интеллектуальдық-креативті шеберлік. Бұған біз физиканы («Оптика»
пәнін оқу мысалында) оқу ақпараттарын әртүрлі кӛздерден іздеу шеберлігін;
қойылған міндеттерді орындауда креативті жұмыс істеу шеберлігі, еркін шешім
қабылдау, жаңа жағдайға тез бейімделу; қарапайым тапсырмаларды шынайы
тәсілмен шешу шеберлігі. Кӛрсеткіш сапалары: кәсіби тәжірибелік міндеттерді
шешу әдістері мен тәсілдерін білу және оларды креативті қолдану; болашақ
физика мұғалімдерінің креативтілігін қалыптастыру деңгейлері критерийлердің
сапалы жақтары мазмұндық кӛрсеткіштерде ашылатын оның құрылымдық
компоненттерінде жүзеге асу дәрежесімен анықталады.
3. Өз іс-әрекетінің рефлексиясы. Ақпаратты ӛңдеу, ең бастысын бӛлу,
мәселені анықтау, идеяны сіңіру, дәлелдер мен құбылыстар арасындағы ӛзара
байланысты табу шеберлігі; ойлаудың сынилығы; физикалық пәндер бойынша
оқу
міндеттерін
ӛнімділікті,
мәселелі,
орындау
шеберлігі;
оқыту
ақпараттарымен жұмыс істеу кезінде, сондай-ақ соңғы кезеңдегі рефераттар
мен физикалық пәндер бойынша емтихан тапсыру үшін қажетті
ойланушылықта кӛрінеді. Аталған кӛрсеткіштердің критерийлері ӛзін-ӛзі
бағалау мен ӛзінің креативті іс-әрекетін талдау, іс-әрекет мотиві мен мақсатын
ӛзіндік талдау, шешім қабылдаудағы ӛзбетінділік, білімін кӛрсетуге
қабілеттілік, кәсіби және әлеуметтік тәжірибемен (ұқсасын іздеу) кӛрінеді.
Бұл кӛрсеткіштердің сәйкестігін болашақ физика мұғалімдерінің
креативтілігінің қалыптасу деңгейіне сай олардың тӛмен, орта, жоғары топ
типтерін анықтауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар олардың креативтілігінің
деңгейін анықтауға физикалық пәндерді оқытуда жалпы білімдік және
72
танымдық іс-әрекеттерін бағалаудың мазмұнын деңгейлеріне сай етіп жасауға
мүмкіндік береді.
Жалпы шығармашылық пен педагогикалық шығармашылық мәселелерін
зерттеуде тұлғаның шығармашылық белсенділігін кӛрсетудің үш сапалы
деңгейлері бар(6-кесте).
Бірінші деңгей - пассивтік немесе ынталы - ӛнімділік, педагог ӛз
бастамасын кӛрсетпей және іс-әрекеттің белгіленген немесе бастапқы шегінде
жұмыс жасайды.
Екінші деңгей- эвристикалық, педагог ӛз іс-әрекеті амалдары мен әдістерін
жетілдіріп, дегенмен, бұл іс-әрекеттің сипатын түбегейлі ӛзгертпейді.
Үшінші деңгей- креативтілік, педагог қандай да бір міндетті шешудің жаңа
мақсатын белгілейді, бірақ ешкім талап етпесе де, бұл мақсат іштей
ынталандырылады.
Кесте 5 – Болашақ физика мұғалімінің білімдік іс-әрекетінің мазмұны
Деңгей
Білімдік іс – әрекеттің мазмұны
1
2
I
Болашақ физика мұғалімдері дайын күйдегі физикалық білімді, құбылысты,
формуланы, приборларды біледі. Олар бұл білімдерді ажырата алады, бірақ ӛзінше
қайта жаңғырта алмайды. Оқу материалдарының арасындағы байланысты дұрыс
жеткізбейді. Ішінара ӛзі жӛндеп отыратын қателіктер жібереді. Физикалық
есептерді шығарған кезде ӛрескел қателіктерге жол береді. Ғылыми – зерттеу,
лабораториялық жұмыстарды орындауда ӛте қиналады. Теориялық білімді
практикада байланыстыруға қабілеті жетпейді. Практикаға дайын болмайды.
Ақпараттық технологиялар арқылы материалды мұғалімнің кӛмегімен ғана
түсінеді, ӛз бетінше мультимедиялық, анимациялық түрдегі физикалық
құбылыстарға
анализ
жасауда
қиналады.
Шығармашылық
сипаттағы
тапсырмаларды орындауда қателіктерге жол береді. Креаативтілігі әлсіз
қалыптасқан студенттер тобын жатқызамыз.
II
Болашақ физика мұғалімдері материалдарды қайталап айтып бере алады, бірнеше
амалмен орындалатын есептерде елеусіз қателер жібереді бірақ оқытушы
басшылығымен ӛзі жӛндей алады. Физикалық есептің, кез келген мәселелердің
шешімін оқытушының елеусіз кӛмегімен таба алады. Есептерді шешудің басқа
жолдарын табуға әрекет жасай алады. Ғылыми – зерттеу жұмыстары мен
лабораториялық жұмыстарды оқытушы басшылығымен орындай алады.
Виртуальдық лабораториялық жұмыстарды ӛз бетінше орындап, талдау
жұмыстарын жүргізуге талпыныс жасай алады. Теориялық алған білімдерін
практикада қолдана алады және басқаларға түсіндіре алу қабілеттілігі оянады.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың кӛмегімен ӛз бетінше білім
алуға ұмтылады, ӛзін ӛзі бағалауға тырысады. Шығармашылық сипаттағы
тапсырмаларға белсене ат салысады. Креативтіліктің белгілері белгілі бір дәреже
қалыптасқан студенттер тобын жатқызамыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
