348
әсерлі саналарына баға беру өте маңызды. Мысалы, қайыңды, дінінің жуандығын,
бұтақтарының бағытын, олардың түр-түсін зер салып қарап отырып, оның
сымбаттылығын, бұтақтарының жіңшкелігін, олардың бірқалыпты иілісін тағы да
атап көрсеткен дұрыс. Мұндай кезде қайтадан эстетикалық сезім пайда болады.
Эстетикалық қабылдауды дамыту үшін затпен, құбылыспен, танысу кезінде
оның әсемдігін баса көрсету, образды салыстыруды пайд алану өте маңызды.
Эстетикалық сезімдерді дамыту. Қоршаған өмірдегі заттар мен құбылыстарды
бақылау кезінде мектепке дейінгі балаларда толқу тез пайда болады, оның ішінде
әлі жете сезінбеген, жаңа басталған эстетикалық сезім де болады. Қішкентай
балаларды ашық түсті, заттардың жарқыраған жылтыр бетін қабылдау толқытады;
ересек балаларды элементтердің қайталануы, бөлектерінің орналасу симметриясы,
заттың конструкциялық сымбаттылығы, мүсіннің айқындылығы тартады.
Балалардың түсінігі мен қабылдауы дамып байи түскен сайын, эстетикалық сезім
неғұрлым терең және саналы бола түседі. Балалар құбылыстың аса күрделі
қасиеттерін: формасының әр түрлілігін, түрлерінің байлығын, бояу түстерінің
үйлесімін қабылдай отырып, оларды бастан кешіреді. Әдемі заттарды қабылдауда
пайда болатын тікелей. эстетикалық кұрамдас түрлі элементтерді қамтиды.
Мәселен, қарайып түнде аспандағы жарқыраған жұлдыздар, жасыл шөптер ішіндегі'
бақбақтардың сары алтын түстес гүлдері; қара пальто мен ашық түсті бас киім
сияқты әдемі түрлі-түстердің үйлесімін қабылдаудан эстетикалық сезім пайда
болған кездегі т ү с т і с е з і н у д і бөліп көрсетуге болады.
Бала айналадағыны неғұрлым терең ұғынып қабылдай бастаса, эстетикалық
сезімдері соғұрлым тұрақты және мазмұнды бола түседі. Балалар бірте -бірте
элементарлық эстетикалық пайымдау (өмір құбылыстары туралы, адамдардың
жасаған заттары туралы, өнер шығармалары туралы айту) қабілетіне ие болады.
Балабақшамыздағы мұнадай бастамалар тек оқу іс-әрекеттерінде ғана емес,
ата-аналармен жүргізілетін жұмыс жоспарына енгізілген. Ата-анасымен бірлесе
оытырып жаслаған шығармашылық жұмыстын берер нәтижесі де мол. Отбасы
баланың бірінші тәрбие алатын шамшырағы. Сондықтан ата-ананың орны біздің
жұмысымызда үлкен ролді атқарады. Ата-анасымен бірлесіп орындалған жұмыс
барысында бала бойында эстетикалық тәрбиенің толық тұрақтары анық. Осының
барысында бірте-бірте балаларда көркемдік талғам дамиды. Суреттер, мүсіндер,
жапсыру арқылы
балалар айналасындағылар туралы өздерін ің дамыту әсерлерін
береді және оларға өздерінің көзқарасын білдіреді. Балаларды көркемөнерге баулу
заттар мен құбылыстарды жай ғана көшіруге емес, балаларды көркем іс -әрекетке,
заттар мен құбылыстарды әсерлі бейнелеуге үйретуге бағытталуы тиіс. Эстетикалық
қабылдау тиісті түсініктердің пайда болуына әсер етеді. Оларда заттар мен
құбылыстардың эстетикалық сапалары бейнеленген. Іс -әрекеттің творчестволық
сипаты ой тудыруды және оны дамытуды көздейді. Сурет салғанда, бейне
жасағанда бала есінде сақтағанын тек көшіріп қана қоймайды, онда осы затқа деген
қандай да бір толғаныс, оған елгілі бір қатынас пайда болады. Бір ұғымға әр
түрлі уақытта әр түрлі жағдайда қабылданғандар енеді. Баланың бүкіл
қиялынан
образ жасалады, оны бала бейнелеу құралдарының көмегімен береді: біздер
балаларға сурет салу үшін еске түсіруді, ойлап табуды, елестетуді қажет ететіндей
мазмұнды ұсынамыз. Оның бала үшін қызықты болуы, оны толқытуы, бұл мазмұнды
қалайда жақсы бейнелеуді қалауы өте маңызды: мыс алы, балаларда өзіне ғана тән
белгілерімен «өз» үйін қиялдап, ойластыру тілегін тудыру үшін үйдің суретін
салуды ұсыну керек. Бұл балалар бақшасына арналған ойыншықтар, қоянға немесе
Ақшақарға арналған үйшік және т.б. болуы мүмкін. Үй өзінің сипаттамас ын, жеке-
дара бейнесін алады. Сабақтың балаларға эстетикалық әсері бейнелеу үшін қандай
заттар және құбылыстар таңдап алынғанына байланысты (бұл балаларға таныс
заттар, ойыншықтар, табиғаттық және қоғамдық өмірдің құбылыстары ғана емес,
349
сонымен бірге баланың қуанышын, таңдануын, масаттануын тудыратын әсем
нәрселер). Сондай-ақ тәрбиешінің тапсырманы түсіндіре білуі, балалармен затты
қарап шығуы, оның бейнелеуге ынта-ықыласын тудыра білуі маңызды. Бұл үшін
ең алдымен заттың немесе құбылыстың әсемдігіне көңіл аудару, бұл үшін бейнелі,
әсерлі сөз табу қажет. Ән, өлең, текстерін қолдану әрдайым эстетикалық зердесін
күшейтеді.
Тек суреттің мазмұнына қызығушылық қана балаларға оларды жақсы
орындауға, образдың эсерлілігіне қол жеткізуге ұмтылуына т үрткі болып қоймайды
- оларда жұмысты басқалар үшін түсінікті және қызықты істеуге тырысуға
тәрбиелеудің үлкен маңызы бар. Төрт жастан бастап балалар өздерінің суреттеріне
және басқа да жұмыстарына баға алуға тырысады, олардың мүсіндері, суреттері
ұнаса, балалар өз құптауларын білдірсе, олардың жұмыстары атап өтілсе, олар
қанағат сезімін бастан кешіреді. Жұмысқа жақсы баға еңбегіне қарай, яғни шын
мәнінде қол жеткен жақсы сапа, әсерлілік, көркемдік үшін берілуі тиіс. Әрине, бұл
жоғары сапа сол жастағы балалардың мүмкіншіліктерімен сәйкес болады. Жұмысты
жақсы орындауға, оған басқалар шаттанатындай етіп, оны әсем жасауға ұмтылуға
тәрбиелеу - көркемдік және адамгершілік тәрбие, балаларда іс-әрекетті қоғамдық
бағытта дамыту міндеті. Педагог әсерлі образды жасаумен қатар қоғамға саналы,
эстетикалық, рухани бай тұлға тәрбиелеп алып келуші. Міне, осыны ескеріп
балабақша ішінде сурет салу шығармашылық бағытын сан қырынан дамытуды
көздеп отырмыз.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Жұмабаев Ж.Педагогика. мурет өнері. Алматы, 1992ж.
2. Кузин В.С.Основы обучения изоброзительному исскуству в дошкольникам. 1984г.
3. Жұмабаев Ж.Педагогика. Алматы, 1992ж.
4. Қазақстан Республикасының Білім министрлігі тәлім тәрбие тұжырымдамасы. егемен
Қазақстан. 2001ж.
ЛОГОПЕДИЧЕСКОЕ СОПРОВОЖДЕНИЕ ВОСПИТАТЕЛЕЙ В
КОРРЕКЦИОННОМ ПРОЦЕССЕ ПО ПРЕОДОЛЕНИЮ ОНР У ДЕТЕЙ В
УСЛОВИЯХ ДЕТСКОГО САДА
Косыгина Т.И., Булатова Н.С.
КГКП №15 я/с «Аққу» г. Караганда
В последнее время в дошкольных образовательных учреждениях вопросу взаимосвязи и
преемственности в работе всех специалистов уделяется особое внимание. Особенно актуально
это звучит для логопедических групп. Только при тесном сотрудничестве и единстве
требований педагогов возможно преодоление имеющихся у детей дефектов речевого
развития. Успех коррекционно-воспитательной работы в логопедической группе
определяется продуманной системой, частью которой является логопедизация учебно-
воспитательного процесса. Поиски новых форм и методов работы с детьми, имеющими общее
недоразвитие речи, не утратили своей актуальности и привели нас к необходимости
планирования и организации чёткой, скоординированной работы логопеда и воспитателей в
условиях дошкольного образовательного учреждения. Успешность и эффективность работы
логопеда напрямую зависит от того, насколько хорошо им организована работа с
