- шамалардың
бірліктерінің
өлшемдерін,
шамалардың
қүралдарына
эрекетті
құжаттармен с
ҚРӨМЖ
- шамалар бірліктері;
эталондары
(ӨҚ)
7
*
у
г
-
г
--- ----------г— * —
і
' Ш т V
^
:
- өлшеу
құралдарына,
эдістерге
жэне
өлшеулерді
нәтижелеріне талаптар;
^
- өлшеулерді орындаудың әдістемелері
- нормативтік құжаттар (НҚ).
қр.ның
ӨМЖ
-
ұйымдастырудың
техникалық
жэне
нормативтік негіздерінің жиынтығынан тұрады, ҚР-да өлшеулердің
талапты дэлдігіне жету үшін жэне бірегейлігін ұстап тұруға
арналған (қосымша 1.3).
ҚР-да ӨМЖ - ұйымдастырудың негізі болып метрологиялық
(Өкілетті орган) ӨБҚЕ
үшін:
- ҚР-да метрологиялык қызметтің іс-эрекетін жиынтықтауды
іске асырады;
- метрология
саласында
фундаменталдық
зерттеулер
жүргізуді ұйымдастырады;
- ӨБҚЕ бойынша нормативтік қүжаттарды дайындау тэртюі
жэне бекітуді анықтайды;
- өлшеу құралдарын өндірудің тэртібін, пайдалану жэне
жөндеуді анықтайды;
|
.
Мемлекеттщ
ҚР
мекемелерде танытады;
- ӨБҚЕ саласында дайындауды жэне қайта даиындауды
ұйымдастырады.
’
қ р ӨМЖ техникалык негізін құрастыратындар:
- ҚР-ның метрологиялық қызметі пайдаланатын шамалар
бірліктері мемлекеттік жүйесінің эталондары жэне шамалар
бірліктері эталондары;
- республиканың
аймағында
пайдаланатын
өлшеуіш
құралдары, сонымен бірге құралдар жэне затгардың қасиетгері
жэне матеоиалдардың стандарттық үлгілері,
-
физикалық
констанТалық
және
заттардың
жэне
материалдардың қасиеттері гуралы стандарттық анықтамалық
мағлұматтары.
і
ҚР-ның ӨМЖ-нің нормативтік негіздерін регламенттейді:
- шамалардың оірліктерін;
- мемлекеттік шамалар эталондары жэне мемлекеттік растау
сызбаларын;
- өлшеу құралдарын растау жэне калибрлеу әдістерін жэне
құралдарды;
- өлшеу
құралдарының
нормаланған
метрологиялық
мінездемелерінің номенклатурасын;
- өлшеулердің дэлдік нормаларын;
- өлшеулер
нэтижелерінің
жэне
өлшеулер
дэлдігінің
көрсеткшітерін оелгілеу тэсшдері жэне ұсынылу түрлерін;
- өлшеулерді орындау эдістерін;
- құралдар,
заттар
жэне
материалдар
қасиеттерінің
стандарттық үлгілеріне талаптарын;
I сынақтау, метрологиялық аттестаттау,
растау, өлшеу
қүралдарын калибрлеу, нормативтік қүжаттарды метрологиялық
сараптау,
жобалық
конструкторлық
жэне
технолоиялық
қүжаттарды үйымдастыру жэне жүргізудің тэртібін;
- метрология саласындағы терминдер жэне анықтамаларын.
ҚР ӨМЖ нормативтік қүралдары мыналарға бөлінеді:
- неғізқалаушы, жалпы талаптар, ережелер жэне нормалар
белгілейтін;
- өлшеулердің қайбір түрінде регламенттелетін талаптар,
ережелер жэне нормалар.
ҚР ӨМЖ-де ӨБҚЕ үшін келесі жүмыс түрлерін іске асырады
(қосымша 1, 4,5):
- ҚР МӨЖ нормативтік қүжаттарын дайындау жэне дамыту;
- ҚР-ның шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын
жасау, жетілдіру, сақгау жэне пайдалану;
- шама
бірліктерінің
өлшемдерін,
мемлекеттік
шама
бірліктерінің эталондарынан өлшеуіш қүралдарына беру;
1 өлшеуіш қүралдарының біркелкілігін, мыналарды жүргізу
арқылы қамтамасыз ету:
- өлшеу құралдарын сынақтау, типті бекіту жэне бекітілген
типке сәйкестігін анықтау мақсаты үшін;
- өлшеу құралдарын метрологиялық аттестаттау;
33
- өлшеу құралдарын растау жэне калибрлеу;
- өлшеулерді орындау эдістерін метрологиялық атгестаттау;
- өлшеулердін бірегейлігін қамтамасыз ету бойынша »с-
эре кетті лицензиялау;
- мемлекеттік метрологиялық қадагалау жэне метрологиялық
бакылау;
;
-
- ӨМЖ-не
эксперт-аудиторларды
дайындау
жэне
аттестаттау;
- ӨБҚЕ саласында мамандарды жогарылату;
- ақпараттық камтамасыз ету;
- метрология саласындагы жұмыстардың нэтижелерін
*\Р -
мен жасаскан халыкаралык келісімдер негізінде мойындауды
камтамасыз етуді шетелдерде іске асыру;
- метрология бойынша халықаралық және регионалдық
мекемелердің жұмысына қатысу.
2.3 Ф изикалы қ ш амалар өлшемдерінің бірліктері
Фтикаіьщ шама
- ол физикалық объектінің (физикалық
жүйенін.
кұбылыс болмаса үдірістің) мінездемесі, көптеген
физикалык нысандар үшін жалпы сапалык жагынан, бірак
эркайсысы үшін мөлшерлік жагынан жеке. Физикалық шаманың
елшемдік бірліктері —
ол физикалық шаманың белгіленген өлшемі,
оган шартты 1-ге тен сандык магына берілген.
Шамаларды өлшеу бірліктеріиің дамуын біриеше кезеңдерге
бөлуге болады.
, ..
Бірінші
кезен,
шаманы
өлшеу
бірліктерін
өлшеммен
байланыстырган. Өлшенетін шаманын өлшем бірлігі шаманын
өлшеміне тең, өндірілген өлшем.
Екінші кезен, шама бірліктерінен бас тартумен сипатталады,
табигатпен өндірілген жэие заттық. бұйымдық эталонга (метр,
килограммга) көшу.
.
Үшінші
кезеде
физикалық
шамалардың
бірліктерінің
дамуынан, шамалардын бірліктерінің заттық эталондары - ол
бірліктерді сол дэлдікпен беруді, гылым мен техника талап
еткендей камтамасыз ете алмайтындыгы айкындалды. Жаңа
физикалық қүбылыстарды ашу, бірліктердің өздерін өзгертпей,
физикалык шамалардың бірліктерін өндіруге мүмкіидік береді.
Мысалы, казір метрдін өлшемі бір секундтан кейін анықталады.
44
Достарыңызбен бөлісу: |
