18 Атыс қаруына шолу
№ 29 тақырыптық баяндама
Флоркин, Әбен және Каримова
Ашық аспандағы қара бұлттар 19
компанияларын құруға болмайды. Заңға енгізілген соңғы өзгерістер
қазақстандық күзет қызметтерін көрсетушілерге мемлекеттік құпияларды
қорғауға қатысты заңды талаптарға сәйкес жағдайларда тәжірибе алмасу,
қызметкерлерін жетілдіре дайындау және заманауи күзет жабдықтары
мен технологияларын қолдану бойынша шетелдік күзет компанияларымен
ынтымақтасуға рұқсат береді (ҚР, 2000b; 2010b). 2010 жылғы желтоқсан
айындағы заңға енгізілген өзгерістер күзет компанияларынан басқа
компанияларға өз қауіпсіздік күштерін қолдануға тыйым салып, басқа
ұйымдардың қызметтерін пайдалануды талап етеді (Foster, 2011). Бұл заң
талабы Қазақстанның ұлттық компанияларындағы қауіпсіздік күштеріне
қолданылмайды (ҚР, 2000b; 2010b).
Қару көздері
Рұқсат етілген сауда
Кем дегенде 36 компания Қазақстанның азаматтық нарығында қару-жарақ
пен оқ-дәрі сатады
14
. Олар әртүрлі пистолеттерді (мысалы, Steyr MA1);
бір оқты мылтықтар (мысалы, Steyr Classic, Elite және Scout, сондай-ақ CZ
452
, 527 және 550); және жартылай автоматты мылтықтар (мысалы, CZ 858
және «Сайга») (Чеботарев, 2010). Дегенмен, бұл компаниялардың тек
бірнешесі ғана Қазақстанда қару-жарақ немесе оқ-дәрі шығарады.
Алматыда орналасқан «Анна» ЖШС Қазақстан азаматтық нарығына арнап,
аң аулау және спортпен шұғылдануға арналған атыс қаруын шығаратын
аз ғана өндірушілердің бірі (Чеботарев, 2010). Қазақстан Инжиниринг
компаниясы, Петропавловск қаласында 5,45 мм, 7,62 мм және 9 мм оқ-дәрі
және аң аулауға арналған оқ-дәрі шығаратын кәсіпорын құрмақ болды
дегені мәлімденді. Жоба 19 млн. АҚШ долл. шамасында бағаланып, өндіру
2007
жылдың ортасында басталады деп болжалды. Сондай-ақ, Қазақстан
Инжиниринг Бішкектегі оқ-дәрі зауытын сатып алу мақсатында
Қырғызстанмен келіссөз жүргізгені де хабарланды, бірақ жобалардың
ешқайсысы жүзеге аспаған сияқты (Барабанов, 2008, 32–33 бб). Қару-
жараққа тоқталсақ, Батыс Қазақстан машина жасау компаниясы (БҚМК,
бұрын Металлист зауыты болатын) аңшы мылтықтарын аз мөлшерде
шығаруды жалғастыруда (Барабанов, 2008, 31-б.; Кенжегалиева, 2007)
15
.
20 Атыс қаруына шолу
№ 29 тақырыптық баяндама
Флоркин, Әбен және Каримова
Ашық аспандағы қара бұлттар 21
1-ші кесте
Жария етілген Қазақстанға импортталған атыс қаруының
құны, БҰҰ-ның «Комтрейд» сауда дерекқоры категориялары бойынша,
1992–2008 (АҚШ долл.)
Қару-жарақ түрі (БҰҰ-ның сауда дерекқоры
категориясы)
Қазақстан
мәлімдеген
Экспорттаушылар
мәлімдеген
Спорттық және аңшы бытыралы мылтықтары
(930320)
6 792 782
23 105 081
Атыс қаруының оқ-дәрілері (930630)
5 041 847
5 068 017
Спорттық және аң аңшы мылтықтары (930330)
3 030 318
9 128 726
Пистолеттер мен револьверлер (9302)
2 828 276
1 112 119
Бытыралы мылтық патрондары (930621)
2 483 837
2 165 181
Әскери мылтықтар, пулеметтер және басқа (930190)
2 186 057
236 166
Пневматикалық мылтық бытыралары, қорғаныс
бытыралар және бытыралы мылтық патрондарының
бөлшектері (930629)
995 054
3 534 458
Әскери қарулар (9301)
980 700
22 674
Бытыралы мылтықтардың немесе әдеттегі
мылтықтардың бөлшектері мен керек-жарақтары
(930529)
523 721
52 004 510
Револьверлердің немесе пистолеттердің бөлшектері
мен керек-жарақтары (930510)
298 295
364 574
Бытыралы мылтық оқпандары (930521)
3 952
48 764
Барлығы__25_164_839__96_790_270__Дереккөз'>Барлығы
25 164 839
96 790 270
Дереккөз: БҰҰ-ның «Комтрейд» сауда дерекқоры (датасыз)
2-ші кесте
БҰҰ Кәдімгі қарулар регистріне Қазақстан тарапынан
хабарланған атыс қаруының импорты, категориялар бойынша, 2008–2010
Экспорттаушы ел
Жыл
Қару-жарақ түрі
Мөлшері
Германия
2010
Қолмен ұстайтын оқпан асты және
орнатылған граната атқыштары
18
Чех Республикасы
2009
Револьверлер мен өзі оқталатын пистолеттер
500
Ресей Федерациясы 2009
Револьверлер мен өзі оқталатын пистолеттер
400
Америка Құрама
Штаттары
2009
Снайперлік винтовкалар
2
Германия
2009
338 калибрлі снайперлік винтовкалар
14
Италия
2009
Аңшы мылтықтары
54
Ресей Федерациясы 2009
Аңшы карабиндері
1 380
Ресей Федерациясы
2009
Аңшы және спорттық қару-жарақтар
330
Чех Республикасы
2009
Аңшы және спорттық қару-жарақтар
1 155
Германия
2009
Аңшы және спорттық қару-жарақтар
446
Австрия
2009
Аңшы және спорттық қару-жарақтар
50
Австрия
2008
Револьверлер мен өзі оқталатын пистолеттер
100
Барлығы
4 449
Дереккөз: БҰҰҚБ (датасыз)