Арыстанғалиева Д. М., аға оқытушы,
Алматы энергетика және байланыс университеті, Қазақстан
.
БІЛІМ БЕРУ ҮДЕРІСІНДЕГІ СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ
МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Қазіргі кәсіби білімнің маңызды стратегиялық міндеттерінің бірі болашақ мамандардың жал-
пы және кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру болып табылады.
Кәсіптік білім беру бағдарламаларының дамуына қойылатын талаптарда, мемлекеттік стан-
дартқа сәйкес, барлық мамандық бітірушілері жалпы құзыреттілікке ие болуы керек, соның ішін-
де:
- кез келген жағдайларда шешімдер қабылдау және оларға жауапты болу;
- кәсіби міндеттерді, кәсіби және жеке тұлғаның дамуын тиімді жүзеге асыру үшін қажетті
ақпаратты іздеу және пайдалану;
- ақпараттық-коммуникациялық технологияларды кәсіби қызметте пайдалану;
кәсіби және жеке тұлғаны дамыту міндеттерін өздігінен анықтау;
кәсіби қызметте технологияларды жиі өзгерту жағдайларын басшылыққа алу;
Бұл талаптар оқушылардың шығармашылықты дамытуға, өздерінің білім алу қажеттіліктерін
жетілдіруге, олардың теориялық дайындық деңгейін көтеруге, сондай-ақ өзін-өзі тәрбиелеу әре-
кетінің дағдыларын жақсартуға деген қажеттілігін тудырады.
Өзіндік ойлаудың пайда болу жағдайларын жасайтын, сонымен қатар оқушының танымдық
белсенділігін арттыратын сабақтың кез келген түрі студенттің өзіндік жұмысымен тікелей бай-
ланысты болады. Өзіндік жұмыс деп, студенттің оқытушымен немесе оның қатысуынсыз оқу
аудиториясында және одан тыс жерде орындайтын барлық дербес жұмыстары жиынтығы ретінде
түсінуіміз керек.
Студенттің өзіндік жұмысы - білім беру үдерісінің маңызды компоненттерінің бірі, оның бары-
сында оқушының дағдылары, қабілеті мен білімінің қалыптасуы, студенттің когнитивтік қызмет-
ті меңгеруі, шығармашылыққа деген қызығушылығы және нәтижесінде білім беру және ғылыми
мәселелерді шешу мүмкіндігі болып табылады.
СӨЖ мақсаты - студенттердің пән бойынша тапсырмаларды өздігінен шешуге қабілеттілігін
қалыптастыру, сондай-ақ өзіндік жұмысының мақсаты оқушының өзіндік қасиеттерін дамыту
болып табылады, яғни сыртқы басшылықсыз және көмегінсіз өз қызметін ұйымдастыру және
жүзеге асыру сияқты қабілеттілігін қалыптастыруға септігін тигізеді.
Студенттің өзіндік жұмысын (СӨЖ) ұйымдастырудың негізгі міндеті – аудиторияда зияткерлік
бастама мен ойлауды дамыту үшін психологиялық және дидактикалық жағдайларды жасау болып
табылады.
Алға қойылған проблемалық мәселелер мен міндеттерді шешу барысында өз пікірін қалыпта-
стыру арқылы пассивті студенттің танымдық
белсенділігіне ауыса отырып, барлық
студенттерді
жеке тапсырмаларды орындауға ауыстыру СӨЖ ұйымдастырудың негізгі қағидасы болып табы-
лады.
Студенттердің белсенді өздік жұмысы тек маңызды және тұрақты уәж болған жағдайда ғана
мүмкін болады. Әрі қарай тиімді кәсіби қызметке дайындық ең тиімді ынталандыру факторы
болып табылады.
Өзіндік жұмысты белсендіруге ықпал ететін ішкі факторларды қарастырайық: орындалған
жұмыстың тиімділігі; студенттердің шығармашылық қызметке қатысуы; инновациялық және ұй-
ымдастыру-қызметінің ойындарына негізделген оқыту үдерісінде белсенді әдістерді, ең алдымен
ойын үйретуді енгізуді көздейтін қарқынды педагогиканы енгізу; академиялық пәндер бойынша
конкурстарға қатысу, ғылыми немесе қолданбалы жұмыстар конкурстары және т.б.; рейтингтер,
тесттер, стандартты емес емтихандық процедуралар сияқты білімді бақылау түрлерін қолдану.
Көптеген СӨЖ жұмыстарын орындауға арналған оқулықтар жобалау, модельдеу, білім беруді
дамытудың инновациялық механизмдері және тиімді жобалау үдерісін ұйымдастыруға мүмкіндік
беретін негізгі факторлар туралы өзін-өзі меңгеру білімдеріне ерекше көңіл
бөлінеді. Осы оқу- лықтардың тиімді жақтары: теориялық негіздер, идеялар,
тәсілдер, факторлар, білім беру жүйесін жобалаудың жолдары мен түрлері
қарастырылады. Бұл пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру СӨЖ
ұйымдастырудың әртүрлі түрлерін пайдалануды қамтиды, бұл семестрде
студенттердің ал- дыңғы қатарлы міндеттері болып табылады.
Осыған орай бізбен электр энергетика мамандығының студенттері 1 курс
студенттері арасында сауалнама жүргізілді.
Зерттеу көрсеткендей, зерттеушілердің 30% -ы СӨЖ-ді презентация түрінде, 50%
- конспект ретінде, 10% кез келген түрде, 10% - ешқайсысын да ұнатпайды - деген
қорытынды жасаған. Бағалау жүйесі рейтингті, яғни баллдық жүйеде жүргізіледі.
Бұл жүйе студенттердің оқу іс-әре- кетін ынталандырады және оқытушыға
студенттердің білімін шынайы бағалауға мүмкіндік бе- реді.
Оның үстіне, орындалған өзіндік жұмысты бақылап отыру міндетті болып табылады.
Осылайша, сауалнама нәтижесі студенттердің қызығушылығы, өздігінен жұмыс
жасауы, сана мен белсенділігі көбінесе олардың қызметінің сипаты мен
ұйымдастырылуына, бақылау түрлері- не, өзін-өзі бақылаудың, кейде өзара
бақылаудың әдістеріне, олардың нәтижелеріне деген көзқа- расына байланысты
болады екен. Және де білім жиынтығы неғұрлым жақсы ойластырылған және
жүйелендірілген болса, онда білім алушылардың мақсаттары соғұрлым айқынырақ,
білім- дері мықты болып келеді.
Студенттің өзіндік жұмысы, жоо-ғы оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыруда
маңызды рөл атқара- ды, бұл оқушының ой-өрісіне, өздігінен дамуына, алған
білімдерін шығармашылықта қолдана алуына, заманауи өмірде кәсіби қызметіне
бейімделуіне зор ықпал жасайды.
Жобаның өнімі студенттердің өзіндік жұмысының рөлі туралы нақты ақпарат көзі
ретінде қол- данылуы мүмкін студенттерге ұсыныс болып табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.
Абдукаримова У. Самостоятельная работа студентов. Алматы, 1999.
2.
Асанов Н. Өзіндік жұмыстардың ерекшеліктері. -Алматы, 2004.
3.
Зимина И.В., Мазурская З.Я. О самостоятельной работе студентов. Ж.
«Специалист» № 11, 2005 г.
4.
Р. Б. Исмаилова Студенттермен жүргізілетін өзіндік жұмыстарды
ұйымдастырудың ерек- шеліктері.//Бастауыш мектеп- №5,6-2012, Б.36-37.
