Методические рекомендации по изучению учебного предмета «физика» (7-9 классы) в рамках обновления содержания образования

13 
 
 
3-
кесте – 7 сыныптың лабораториялық жұмыстарының салыстырмасы 
Қолданыстағы оқу бағдарламасындағы 
лабораториялық жұмыс  
Жаңартылған мазмұндағы оқу 
бағдарламасындағы лабораториялық жұмыс  
Өлшеуiш  цилиндр  (мензурка)  бөлiктерiнiң 
құнын анықтау, дененiң көлемiн өлшеу 
Кішкентай денелердің өлшемін анықтау 
Кішкентай денелердің өлшемін анықтау 
Физикалық шамаларды өлшеу 
Қатты  дененің  массасы  мен  тығыздығын 
анықтау  
Сұйықтар мен қатты денелердің тығыздығын 
анықтау 
Серпімді деформацияларды зерделеу 
Серпімді деформацияларды зерделеу 
Архимед заңын тексеру 
Сырғанау үйкеліс күшін зерттеу 
Дененің сұйықта жүзу шарттарын анықтау 
Архимед заңын зерделеу 
Денені 
бірқалыпты 
көтеру 
кезіндегі 
жұмысты  анықтау,  көлбеу  жазықтықтың 
ПӘК-ін анықтау 
Дененің сұйықта жүзу шарттарын анықтау 
Иіндіктің тепе-теңдік шарттарын анықтау 
Жазық фигураның массалар центрін анықтау 
 
Иіндіктің тепе-теңдік шарттарын анықтау 
 
Көлбеу  жазықтықтың  пайдалы  әрекет 
коэффициентін анықтау. 
 
7-
сыныпқа  «Сырғанау  үйкеліс  күшін  зерттеу»,  «Жазық  фигураның 
массалар центрін анықтау» атты екі лабораториялық жұмыс қосылды. 
Жаңартылған  бағдарламаның  мақсаттарының  бірі  –  физикалық 
шамаларды  тәжірибе  жүзінде  анықтау,  қолдағы  құралдармен  тәжірибе  өткізу, 
көрсеткіштерді  оқи  білу  және  нәтижені  талдау.  Осыған  байланысты  оқу 
бағдарламасы төмендегідей:  
-  
аспап шкаласындағы бөліктің құнын анықтау; 
-  
координатаның уақытқа тәуелділік графигін зерттеу; 
-  
электрондық  және  иіндік  таразыларды  қолданып,  әртүрлі  денелердің 
массасын анықтау; 
-  
динамометр көмегімен өлшеу, ауырлық күшін зерттеу, түрлі денелердің 
созылуын зерттеу; 
-  
кез-келген  пішінді  қатынас  ыдыстардағы  бірдей  және  әртүрлі 
сұйықтардың  беттерінің  орналасуын  зерттеу,  атмосфералық  қысымның  бар 
екендігін зерттеу; 
-  
жұмыстың мәнін график бойынша анықтау, ауырлық күші мен үйкеліс 
күшінің жұмысын салыстыру, транспорт түрлерінің қуатын бағалау; 
-  
үстел теннисіне арналған шариктің тебілу биіктігін анықтау; 
-  
түсірілген күштің айналу осіне дейінгі қашықтыққа тәуелділігін зерттеу 
практикалық жұмыстарынан тұрады. 
Физика  пәні  сабақтарында  білім  алушылар  тәжірибелер  өткізіп  қана 
қоймайды, мәліметтерді жинақтайды, жазып алады және талдайды; градиентті 
тәуелділігі мен табуға қатысты кестені құрастырады, тәжірибені өткізуге әсер 
ететін  факторларды  анықтайды  және  оны  жақсарту  жолдарын  ұсынады. 
Осының  арқасында,  әрбір  білім  алушы  зерттеу  жолын  жеке  меңгереді  және 
қандай  да  болмасын  физика  заңдылығына  қатысты  қорытынды  жасай  алады. 
«Орындалуға  міндетті  практикалық  және  лабораториялық  жұмыстар  тізімі» 

14 
 
білім алушыларға пән бойынша жаңа білім алып, зерттеу дағдыларын дамытуға 
мүмкіндік беретіндей етіп іріктелген.  
7-
сыныптарға  арналған  «Физика»  пәнінің  жаңартылған  мазмұндағы 
үлгілік оқу бағдарламасында 10 лабораториялық жұмыс және 22 практикалық 
жұмыс қамтылған.  
7-
сыныпта  оқу  бағдарламасының  келесі  бөлімдері  бойынша  тақырыпты 
оқу күрделілігі және тереңдігі деңгейіне назар аудару қажет: 
-   «7.2.2.8  - 
күштерді  берілген  масштабта  графикалық  түрде  көрсету»  - 
білім  алушыларға  күрделі  емес  есептер  ұсыну  және  әртүрлі  денелердің 
қозғалысының  нақты  мысалында  меңгеру  үшін  «вектор»  бастапқы  ұғымын 
енгізу ұсынылады. 
- 
7.3  «Қатты  денелердің,  сұйықтықтар  мен  газдардың  қысымы» 
бөлімінде  «Торричелли  тәжірибесі»  және  «Атмосфералық  қысым» 
тақырыптары қаралады. 
7-
сыныпта  физиканы  оқыту  математикадан  өтілген  білім  мазмұнымен 
байланысына  негізделеді.  Мұғалім  білім  алушылардың  6-сыныпта 
математиканы  оқығанда  қандай  білім  алғанына,  7-сыныпта  математика 
сабақтарында  нені  қарастыратынына  сүйенеді.  Мұнда  7-сынып  білім 
алушылары  қазірдің  өзінде  координаталық  жазықтық  және  теріс  сандармен, 
әріппен белгілеумен таныс екендігі, формуланы жаза алатыны есте болу керек. 
Олар  бүтін  және  бөлшек  сандармен  әрекеттерді  орындауды  біледі, 
арифметикалық  ортаны  таба  алады,  сызықтық  теңдеулерді  шешеді.  Оқу 
жылының  ішінде  білім  алушылардың  математикалық  дайындығы  екі  белгісізі 
бар  теңдеулер  туралы  білімімен  толықтырылады,  олар  функция ұғымын  және 
оның графикалық көрсетілімін меңгереді. 
Физика  және  химияда:  атом,  молекула,  физикалық  және  химиялық 
құбылыстар,  масса,  дененің  агрегаттық  күйі  тәрізді  көптеген  ортақ  ұғымдар 
зерттеледі.  Осы  шамаларды  және  оларды  қолдану  мен  түсіндіруде  бірдей 
анықтаманы қолдану қажет. 
7-
сыныпта  физиканы  оқыту  кезінде  осы  сыныпта  химиядан  заттың 
құрылысы  жайындағы  ұғымдарды  қалыптастырудың  негізіне  назар  аудару 
қажет.  Заттардың  молекулалық  құрылысы  туралы  ұғымдар  7-сыныпта  физика 
сабақтарында және химиядан да оқытылады  
Физикадан: «Заттың құрылысы туралы ұғымдарды молекулалық деңгейде 
қалыптастыру.  Молекулалардың  қозғалысы.  Дене  температурасының 
молекулалардың  қозғалыс  жылдамдығымен  байланыстылығы.  Молекулалар 
арасындағы  өзара  әрекет»  тақырыбын  оқытылса,  сонымен  қатар  химияда 
«
Заттың  құрылысы  жайындағы  ұғымдарды  атом-молекулалық  деңгейде 
түсіндіру.  Жай  және  күрделі  заттардағы  молекулалар  құрамы.  Физикалық 
құбылыстар кезінде молекулалардың сақталу және химиялық құбылыс кезінде 
бұзылуы.  Молекулалардың  кинетикалық  және  потенциалдық  энергиясы» 
тақырыптары  оқытылады.  Осының  нәтижесінде  білім  алушылар  заттың  атом-
молекулалық құрылымы жөніндегі ұғымдарды терең меңгеретін болады. 
Заттың  құрылысы  туралы  ұғымдарды  қалыптастырудың  жалпы 
шарттарына  төмендегілерді  жатқызуға  болады:  ұғымдық  жүйенің  негізін