4
оқушылардың
танымдық
қабілеттерін
қалыптастыру
нәтижесінде,
оқушылардың оқу материалды меңгерудегі айырмашылығы өз бетімен алған
білімдері мен дағдыларын қолданғанда байқалады.
Осы жағдайдағы айырмашылықтар бойынша оқушыларды төрт топқа
бөлуге болады.
1-топ. Білім алуда шапшаңдық танытқан оқушылар.
2-топ. Білім алудағы орташа шапшаңдық танытқан оқушылар.
3-топ. Білім алудағы төмен шапшаңдық танытқан оқушылар.
4-топ. Білім алуда үлгермейтін оқушылар. (Бұл топтағы оқушылардың
білім алуы тіпті оқытушылар үшін де қиындық туғызады).
Балалар топтарға бөліну мәселесі туралы білмегені жөн. Егер де топқа
бөліну дұрыс ұйымдастырылса, оқушылар топқа бөліну ережесін қуана
қабылдайды. Мысалы, оқушылар математика сабақтарында «Зымырандар»,
«Ұшақтар», «Поездар» топтарына бөлінеді. Әрине, біраз уақыттан кейін, олар
не себепті өздері мына немесе басқа топтың ішіне кіргендерін сезеді де, басқа
топқа ауысуға тырысады.
Бастауыш сыныптың математика сабақтарында оқушылардың танымдық
қызығушылығын қалыптастырудағы дидактикалық ойындардың алатын орны
ерекше. Бүгінгі таңда ойын жаттығуларын кез келген әдістемелік құралдардан
кездестіруге болады. Мысалы: «Шынжыр», «Математикалық лабиринт»,
«Жұбын тап» және т.б. ойындар. [ 1: 33-37]
Математика сабақтарында оқушылардың білімдерін толықтыру және
назарларын бір іс-әрекеттен келесіге аудару мақсатында, танымдық ойындарды
жиі қолданамын. Одан оқушылар жағымды әсер алады. Оқушылардың
танымдық қабілеттерін арттыру мақсатында, мен әрбір математика сабағында
оқушыларды ойландырып, есепті шешуде әртүрлі тәсілдерін іздестіруге
жетелейтін тапсырмалар құрастырамын. Мысал келтіретін болсам:
999 + * = ****
Қосындыда төрт таңбалы сан шығу үшін
990 + * = ****
* белгіленген қосылғыштың орнына қандай
994 + * = ****
бір таңбалы сан қою керек?
Басқа үш таңбалы сандармен осыған ұқсас *** + * = **** тапсырма ойлап
тап.
** + * = Үлгі бойынша қанша мысал келтіруге болады?
Оқушылардың танымдық қабілетін қалыптастыратын факторлардың бірі -
оқушылардың өз бетімен оқулықпен жүйелі жұмыс істеуге үйрету және
түсіндіру мәтінін қалай түсінгендерін үздіксіз тексерістен өткізу болып
табылады. Бұл мақсаттарды орындайтын математикалық диктантты атап өткен
жөн. Математикалық диктантты құрастырғанда бес тапсырма дайындау тиімді.
Себебі, бұл диктантты бағалауға және орындалған тапсырмаларға сәйкес баға
қойылады. Осындай математикалық диктанттарда міндетті түрде орындалатын
тапсырмалар деңгейін құрастыру қажет.
№1 математикалық диктант.
7 саны 91 –ден неше есе кем? (13)
68 шығу үшін 17-ні неше есе арттыру керек? (4)
8 шығу үшін 56-ны нешеге бөлу керек? (7)
5
Бөлінгіш – 320. Бөлінді – 4. Бөлгіш нешеге тең? (80)
Санның төрттен бір бөлігі 60-қа тең. Сан нешеге тең? (240)
№2 математикалық диктант.
22 222 мен 0 сандарының көбейтіндісін 16-ға арттыр.
555 пен 1 сандарының бөліндісін 55-ке кеміт.
960 санын 8 есе кеміт.
780 және 90 сандарының айырмасын тап, ал нәтижені 2 есе арттыр.
8 мыңнан 3 ондықты азайт. [ 2: 24]
Алдын ала оқыту әлементтеріне көп көңіл бөлемін. Сыныпқа келіп,
танысатын жаңа оқу материалының өзгешелігіне назар аудартпай, сабақтың
жаңа тақырыбын жариялауға болмайды. Жаңа материалды қабылдауға
арналған дайындықты бірнеше сабақ бұрын бастаймын. Мысалы, оқушыларды
математика
сабағында
«аудан»
ұғымымен
таныстыруды
«Периметр»
тақырыбын меңгеру барысында өткіземін; екі таңбалы сандарды жазбаша
баған түрінде қосуды үйреткенде де, екі таңбалы сандарды азайту алгоритміне
назар аудартамын.
Тәжірибе көрсеткендей, оқушылардың танымдық қабілеттерін және білім,
білік, дағды деңгейлерінің сапасын арттыру мақсатында ауызша есептеу
жаттығуларының тигізетін пайдасы мол. Ауызша жаттығулар үшін 10-15
тапсырма дайындауға болады. Аз уақыттың ішінде ауызша жаттығулардың
көмегімен өткен материалды қайталап шығуға болады. Мысалы, «Шеңберлі
өрнек құрастыр» ойны ұсынылады.Ойынның мазмұнына сәйкес тақтада бірінші
компоненті бар өрнек жазылады. Оқушылар құрастырған өрнектің жауабы
келесі өрнектің бірінші компонентіне тең болу шарт:
3х3=9
9х4=36
36:6=6
6х3=18
18:2=9
Оқушылар шынжыр бойынша өрнек құрастырып жаттығады.
Оқушыларға
математикалық
материалдарды
меңгертудің
әртүрлі
кезеңдерінде пайдаланылатын дидактикалық ойындардың қолдануы тиімді
әдіс-тәсіл болып табылатыны сөзсіз.
«Арифметикалық амалдар» тақырыбын бекіту мақсатында «Кім
жылдам?» ойыны ұсынылады.
1. Интерактивті тақтада мысалдар және оған қатысты дұрыс және бұрыс
жауаптары жазылған кесте сызылған. Әрбір нұсқа бойынша оқушыларды
шығарып, өрнектердің шешуі болатын дұрыс жауап таңдауды ұсынамын.
Барлық тапсырмаларды дұрыс орындаған топ мүшелері жеңіске жетеді.
2. Карточкамен жұмыс. [3:59]
Жауабы 24 болатын мысалдарды теріп жаз:
35+9
24:1
3х8
32-8
6х4
16+7
1х24
26-4
24х0
48:2
19+5
12х2
3. «Пирамида» ойыны. Мысалы: өлшемдері әртүрлі «сақиналар»
жиынтығынан пирамида құрастыру ұсынылады. Әр «сақинада» өрнек
жазылған. Мұны орындау белгілі бір ретпен кемитіндей нұсқада ең үлкенінен
бастап, ең кішісіне дейін орналастырып шығу ұсынылады. [4:7]
Достарыңызбен бөлісу: |
