Алматы экономика және статистика академиясы академияның оқу-әдістемелік

58 
 
 
2.6-сурет. Әртүрлі типті кӛпқырларды Hedra аспабы құру мысалы:  
1-Tetra, 2 - Сubе/Оcta, 3 - Dodec/lсоs, 4 – Start 1, 5-Start 2/тройдалды түйік 
Ереже:  Түйіннің  күрделі  кӛлемді  фигурасы  болып  табылатын  денені 
күрделенген  примитивтердің  қалыптасуы  бойынша  30  құрал  сайманға 
жататын Torus Knot(Тройдалды түйін) құрал сайманының кӛмегімен құруға 
болады. Торойдалды түйіннің кез – келген бӛлігінің қимасы дӛңгелек немесе 
эллипс  табылады,  осы  денеде  жүйелі  жалпақтар  мен  шұңқырлар  түзе 
отырып,  олардың  ӛлшемдері  оның  осінің  бойымен  периодты  түрде  ӛсуі 
мүмкін. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.7- сурет. Torus Knot құрал сайманымен жұмыс істеу мысалы. 
 
Нақты нақты объектілердің прототиптерін құру 
         Объектілердің  прототиптерінің  тобы  8  әртүрліден  тұрады:  есіктер, 
терезелер,  қоршаулар,  секциялық  қабырғалар,  ағаштар  және  бұтақтар, 
амортизатор  және  серіппе.  Соңғы  екі  дене  арнайы  құралдармен  анимация 
құруға мүмкіндік беретін динамикалық объектілердің категориясына жатады. 
Ереже:  Осы  денелерді  құру  үшін  нақты  объектілердің  прототиптерін 
форматтаудың  қосылған  режимінде  Create  (құру)  командалық  панелінің 
Geometry  (Геометрия)  қосымша  бетінің  жоғарғы  бӛлігінде  орналасқан 
аспаптар қолданылады. 
Есіктер 
Ереже:  Есіктер  түріндегі  үш  түрлі  денелер  –  айналмалы  (Privot), 
жылжамалы  (Sliding)  және  жиналмалы  (BiFold)  –  есіктерді  қалыптастыру 
режимін  қосқан  кезде  (Doors  (есіктер)  Geometry  (Геометрия)  қосымша 

59 
 
бетінің  жоғары  тізімінде  шығарылатын  біратты  аспаптардың  кӛмегімен 
құруға болады. 
Терезелер 
Ереже:  Алтытипті  терезелер  түріндегі  денелер:  қалқалы  (Awing), 
қайырылып  ашылып  жабылатын  (жармалы)(Casement),  жабық  (Fixed), 
айналатын    алға  шығып  тұратын  (Projected),  жылжымалы  (Sliding),  терезе 
қалыптасу  режимін  (Windows  (Терезенің) пункті  Geometry  қосымша бетінің 
жоғары тізімінде) қосқан кезде біраттас аспаптармен құрылады.  
 
Баспалдақтар 
Ереже:  4  типті  түрлі  денелер:  бұрыштың  (LtypeStair),  спиральді 
(SpiralStair)  түзу  (Straigaht  Stair),  қайтымды  (UtypeStair),  баспалдақтар 
қалыптасу  режимін  қосқан  кезде  (6  қосымша  бетінің  жоғары  тізімінде  Stair 
(Баспалдақтар) пункті) біраттас аспаптарымен құрылады.  
Қоршаулар (дуалдар, шарбақтар) 
Ереже:  Бағыттаушының  (қосымша  қисық)  кӛмегімен  берілген,  еркін 
алынған  пішінді,  қоршаулар  түріндегі  денені  6  қосымша  бетінің  жоғары 
тізімінде  AEC  Extended,  пунктік  талдау  кезінде  Railing(қоршаулар)  құрал 
сайманының  кӛмегімен құруға болады.  
 
Ағаштар мен бұталар 
Ереже:  Стандартты  үлгілердің  ағаштар  мен  бұталар  түріндегі  толық 
рәсімделген денелерді 6 қосымша бетінің жоғары тізіміндегі  AEC Extended, 
пунктік  таңдау  Foliage  (жапырақтар)  құрал  сайманының  кӛмегімен  құруға 
болады. 
2.8-сурет. Pivot құрал сайманымен жұмыс істеу мысалы 
 
Әдебиеттер: 1 нег. [5-27], 2 нег. [6-120 ] , 8 қос. [10-130 ] 
Бақылау сұрақтары: 
9.  Денелердің пішіндері қалай қалыптасады? 
10. 3DМах стандарттық денеге не жатады? 
11. Сфера–примитивтерінің 
геосфера– 
примитивінен 
негізгі 
айырмашылығы? 

60 
 
12. Есіктер қандай құрал сайманның кӛмегімен құралады? 
13. Терезелер қандай құрал сайманның кӛмегімен құралады? 
14. Баспалдақтар қандай құрал сайманның кӛмегімен құралады? 
 
№ 3 Дәріс. Контурлық объектілердің қҧрылуы 
Ереже:  Сахнадағы    факт  жүзіндегі  жұмыс  жекеленген  векторлық 
контурлармен  емес  (жазық  немесе  кӛлемдік),  бір  немесе  бірнеше 
контурлардан  тұратын  контурлық  объектілермен  жүзеге  асырылады. 
Контурлық  объектілердің  барлық  түрлері  (типтері).  (Формы)  категориясына 
кіреді.  Контурдың  ӛзінің  беті  және  қалыңдығы  жоқ  және  оны  материал 
ретінде  рәсімдеуге  немесе  кӛрнекілеуге  болмайды,  осыған  қарамастан 
контурлық объектілер маңызды және әртүрлі функцияларды орындайды: 

 
Сахнаның объектілерінің орналысуын туралайды: 

 
Жеке объектінің құрылатын дубликаттарының тең таралуын; 

 
Виртуалды каркас денелердің түзілуін; 

 
Геометриялық денелердің әртүрлі нәсілдермен түзілуін; 

 
Дененің кӛз торына контурлық объектінің проекциясын құруды; 

 
Сахнаның  анимирленген  (анимацияланған)  объектінің  жылжуының 
траекториясының тузілуін. 
Контурлық  объектілердің  құрамына  кіретін  векторлық  контурлар 
ӛздерінің құрылу тәсілдері бойынша келесі түрде жіктелінеді: 

 
Стандарттық  контурлық  фигуралар  –  кӛрсеткіштердің  кӛмегімен 
реттеуге  мүмкін  болатын  14  стандарттық  пішіннің  геометриялық 
фигураларынан тұрады. 

 
Денелерден  тұратын  контурлық  фигуралар  –  сахнаның  геометриялық 
денелерінен түзілген  Безье торынан тырады.  

 
Қарапыйым қисықтар – қолдан түзілген Безье қисықтарынан турады.  

  NURBS  -  екі  түрлі  қисықтар  (P  -  қисықтар    және  CV  -  қисықтар)  – 
тегістелетін пішіндермен және оңдеудің арнайы құралдарымен және олардан 
NURBS – беттерді құру мүмкіндігімен сипатталады. 
Контурлық объектілердің 3 түрі болады: кӛрсеткіштік,  сплайндық  және 
NURBS -  объектілер. 

  Кӛрсеткіштік  объект  Modify  (ӛзгерту)  командалық  панеліндегі 
кӛрсеткіштердің кӛмегімен реттеуге болатын кішінді стандарттық контурлық 
фигурадан тұрады. 

 
Сплайндық  объект  –  еркін  пішіндерден  түзетілетін  Безье  қисықтары 
және олардың торларының сплайндарынан тұрады. Кез-келген сплайн пішіні 
бақыланатын  нүктелердің  кӛмегімен  реттелінетін  сегменттермен  қосылған 
табелер (түйіндер) жиынтығынан тұрады; 

 
NURBS  объектілері  кез-келген  түрлі  NURBS  қосықтарынан  тұрады. 
Контурлық объектілердің негізгі қасиеттері болып – объектінің түрі тек қана