Атты VII халықаралық Ғылыми-əдістемелік конференция жəне қазақ психологиялық ҚОҒамының І қҰрылтай съезінің

213 

Мотивация – бұл адамның бағытын анықтайтын əрекетін ынталандыру. Адамдарды əрдайым алға 

жетелейтін-мотив,  сонымен  қатар,  ынта-жігерін  арттырадын.  Мотивация  ұғымы  психологияның 

басты  бағыты  болып  табылады[4].Психология  саласында  əрбір  психикалық  процестер,  құбылыстар 

тұтастай мотивацияланған. Психологтардың бір тобы мотивацияның ішкі түрін басым болып келетін 

дəлелдеп  отыр.  Оқу  мотивациясы  əрбір  оқушының  оқуға  деген  ынтасын  арттырады.  Аномальды 

балаларды  оқытудың  мотивациясын  зерттеу  өте  маңызды.Олардың  тұлғалық  интеллектісін  дамыту, 

қызығушылықтарын қалыптастыру,оқуға деген белсенділігін арттыру қажет. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 сурет- Кіші мектеп жасындағы аномальды балалардың оқуға деген  

мотивациясын арттыру үшін бірнеше міндеттемелер 

 

Ботах  Н.Г.  Морозова,  Ж.И.  Намазбаева,  В.Г.  Петрова,  Б.И.  Пинск,  С.Я.  Рубинштейн,  И.П. 

Ушакова  жəне  басқалары  аномальды  балаларға  білім  берудің  мотивациялық  ерекшеліктерін 

көрсеткен  болатын[5].  Оқу  мотивациясы  оқу  іс-əрекетінің  ең  негізгі  бір  түрі.  Ал,  кіші  мектеп 

жасындағы  аномальды  балалардың  негізгі  іс-əрекет  түрі-оқу  болып  табылады.  Кіші  мектеп 

жасындағы  балалардың  басым  көпшілігіндегі  мотивациясының  ерекшелігі  үлкен  адамдардың 

айтқанын  бұлжытпай  орындау.  Аномальды  балалардың  белгілі  бір  дене  мүшелерінен  шектеулі 

болғанымен, олардың да белгілі бір нірселерге ына-жігері, қызығушылығы басым болады.Аномальды 

балаларды  оқыту  барысанда  көптеген  əдіс-тəсілдерді  қарастырған  жөн.  Солардың  біріне  үйде 

оқытылатын аномальды балалардың оқу деңгейін арттыру мақсатында ойын терапиясын алуымызға 

болады.  Бұл  тəжірибе  арқылы  балаларда  өзіндік  "Менің"  қалыптастыруға,  олардың  оқуға  деген 

қызығушылығын арттыруға жəне оқу барысында жағымды əсер қалдыруға болады. Ойын терапиясы 

балаларды  оқуға  деген  жағымды  эмоциялық  əсер  қалдырады.  Аномальды  балалар  дені  сау 

балалармен тең деңгейде дамиды, бірақ дені сау балалармен салыстырғанда олардың қоршаған ортаға 

бейімделуі,  басқа  адамдармен  қарым-қатынасқа  түсуі  төмен  болуы  мүмкін.Аномальды  балаларды 

оқытудың  мотивациясын  тек  педагог  жəне  психологтар  ғана  емес,  сонымен  қатар  оған  отбасы  да 

септігін  тигізе  алады.  Отбасында  дүниеге  келісімен  аномальды  балаларды  тəрбиелек  жəне  оның 

оқуына  көңіл  бөлу  ата-анасына  жүктелетін  ауыр  қызмет.  Əрине,  аномальды  балаларды  тəрбиелеу 

жəне оқыту оңайға түспейді. Бұл жағдайда қиындық бірінші ата-анаға, екінші педагог-психологтарға 

түседі.Бұндай  балаларды  түзету  оқу  барысында  қарым-қатынас  арқылы  жүзеге  асуы  мүмкін.  Бұл 

балаларды  болашақта  кедергі  келтіреді  деп  құқықтарын  шектеу,  жеке  тұлға  ретінде  қабылдамау, 

олардың мотивтерін төмендетуі ғажап дүние емес. Аномальды балалардың белгілі бір қабілеті дұрыс 

дамымағанымен олардың əрқайсында да өзіндік ерекше қабілеттері бар.  

Кіші  мектеп  жасындағы  аномальды  балалардың  оқуға  деген  мотивациясын  арттыру  барысында 

ата-ана мен педагог-психологтар тығыз байланыста болуы қажет. "Жұмыла көтерген жүк жеңіл" деп 

бекер айтылмаса керек, отбасы, қоғамдық орта, мұғалімдер, психологтар, мамандар бірлесіп жұмыс 

жасаған жағдайда кіші мектеп жасындағы аномальды балалардың оқуында оң нəтиже көрсетуі сөзсіз.  

 

Пайдаланылған əдебиеттер тізімі 

1.  Т.А Омарбек"Оңтүстік Қазақстанда аномальды балаларды оқыту мен тəрбиелеу мəселелері",-2008ж 

2.  Н.Ə.Назарбаев «Қазақстан халқының əл-ауқатын арттыру –мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» 

жолдауынан, қаңтар 2014 жыл 

3.  Журнал«Əлеуметтік педагогика жəне өзін-өзі тану»,-№1/2016,С.11 

4.  Жарықбаев Қ.Б. «Психология»,-Алматы,1993ж 

5.  Журнал "Мектептегі психология",-6(108) 2017ж 

Кіші мектеп жасындағы аномальды балалардың 

оқуға деген мотивациясын арттыру үшін бірнеше 

міндеттемелер 

Баланы оқыту 

тəжірибелік 

бағытта болуы 

қажет 

Бала үшін 

сабақ қызықты 

болса, жемісті 

болады 

Міндетті түрде 

баланың əрбір 

сөзің белгілі бір 

əрекетпен 

байланыстырыңыз 

Баланың оқудағы жетістігін 

жиі мадақтау, жолы 

болмағанжайдайда оларға 

күш-қуат беру, себебі 

балаға ата-ананың əрбір сөзі 

маңызды 

Балаға мектепте 

қойылған талаптармен 

жүйелер отбасы 

мүшесі үшін тең 

болуы қажет 

214 

Люсова О.В. 

(Россия, г. Волгоград, 

Волгоградская государственная академия физической культуры) 

 

К ВОПРОСУ О ФОРМИРОВАНИИ ЭФФЕКТИВНОЙ КАРЬЕРНОЙ СТРАТЕГИИ 

СОВРЕМЕННОЙ ПРОВИНЦИАЛЬНОЙ МОЛОДЕЖИ 

 

Психологическая  поддержка  формирования  эффективных  карьерных  стратегий  на  этапе 

профессионального обучения и перед вступление молодого человека в взрослую жизнь представляет 

собой  процесс  сопровождающего  руководства  средовых  условий  будущей  профессиональной 

деятельности,  овладения  формами  поведения,  направленными  на  формирование  эффективных 

карьерных  стратегий  и  собственное  развитие  в  данной  среде.  Реализация  системного  видения 

психологической  поддержки  формирования  возможна  на  основе  разработки  и  внедрения 

комплексных  программ,  учитывающих  выделенные  и  рассмотренные  в  работе  психолого-

педагогические  ориентиры,  условия  и  факторную  обусловленность  данного  процесса.  Нами  была 

предпринята  попытка  составить  программу  формирования  эффективных  карьерных  стратегий  для 

обучающихся колледжа. 

При  составлении  программы  учитывался  дифференциальный  подход  к  решению  проблем 

обучающихся  в  формировании  карьерных  стратегий.  Программа  имеет  в  своем  составе 3 формы 

работы:  групповые  консультации,  участие  в  развивающей  работе  и  индивидуальные  консультации. 

Обучающимся  были  предложены  групповые  консультации  по  темам  «Карьера.  Что  это?», 

«Особенности периода адаптации в профессиональной деятельности», «Оптимизация режима труда и 

отдыха», «Как  создать  ситуацию  успеха», «Тайм-менеджмент».  Психолог  активизировал  участие 

обучающихся в соответствии с теми целями, которые перед этими обучающимися были поставлены, 

для  этого  он  использовал  следующие  приемы:  вопросы,  информирование  после  групповых 

консультаций  индивидуально,  обсуждение  конкретных  случаев  (безлично – на  групповых 

консультациях,  конкретных  случаев – после  групповых  консультаций),  психологом  использовался 

раздаточный  материал.  Групповые  консультации  проводились  психологом  на  протяжении  трех 

месяцев на классных часах.  

Параллельно  с  групповыми  консультациями  проводилась  развивающая  работа  с  обучающимися 

«Мой  успех»,  которая  подробно  описана  ниже.  Для  работы  по  этой  программе  приглашались 

обучающиеся  по  желанию.  Принятие  решение  об  участии  в  работе  «Мой  успех»  принималось 

обучающимися  после  индивидуальных  консультаций  по  результатам  диагностики  особенностей 

карьерных стратегий. 

По  данным  исследований  около 25% обучающихся  недооценивают  свои  возможности  и 

способности,  не  вполне  учитывают  индивидуальные  и  возрастные  особенности,  что  в  будущем 

повышает  риск  формирования  у  человека  низкой  профессиональной  самооценки,  низкой 

продуктивности  и  низкой  адаптированности  к  профессиональной  деятельности  и  общей 

неудовлетворенности. Молодой  человек в  этот непростой  для  себя  момент  вступления  во взрослую 

жизнь  и  промысливания  своей  карьеры  ищет  поддержки,  разумного  контроля,  принятия,  а  не 

тирании, оценки каждого своего шага, агрессивных действий, связанных с успешностью выполнения 

учебно-профессиональных  занятий,  режимных  моментов  и  т.д.  Психологи  школ  ведут 

просветительскую  работу  по  этой  проблеме,  реализуется  она  в  формах  взаимодействия 

обучающимися  на  классных  часах,  индивидуальных  и  групповых  консультациях.  Недостатками 

данных  форм  работы  является:  ограниченность  во  времени,  отсутствие  у  психологов 

образовательных  учреждений  возможности  регулярно  посещать  классные  часы,  редкое 

использование  тренинговых  элементов  в  работе  с  обучающимися,  что  ведет  к  невозможности 

отработки студентами навыков формирования карьерных стратегий, тем самым снижает роль участия 

обучающихся  в  формировании  успешной  карьеры.  Участники  таких  занятий  имеют  низкую 

мотивацию,  у  них  отмечается  наличие  сопротивление  воздействиям  психолога  или  педагога,  что 

снижает  эффективность  работы.  Поэтому,  необходимы  длительные  курсы  в  форме  тренингов  на 

добровольной  основе,  которые  позволят  обучающимся  построить  эффективные  стратегии  карьеры, 

которые  будут  способствовать  повышению  эмоционального  настроя,  мотивации  учебно-

профессиональной деятельности, общему удовлетворению жизнью.  

Целевая  группа.  Программа  «Мой  успех»  рассчитана  на  обучающихся,  имеющих  трудности  в 

формировании эффективных карьерных стратегий.  

Цель  программы – повышение  уровня  психологической  компетентности  обучающихся  в 

формировании эффективных карьерных стратегий.