64
10.
Биология. Жұмыс дәптерi. А.Соловьева, И.Ильясова, А.Манжуга. –
Алматы: Атамура, 2009.
11.
Мультимедийный электронный учебник «Биология». 6 класс.
К.Жунусова, Р.Алимкулова., Жумагулова К.А. – Алматы: Атамұра, 2005.
Қосымша әдебиеттер
1.
Грин Н., Стаут У., Тейлор Д. Биология. 1, 2, 3 т.т. М., 1990.
2.
Корочкин Л.И. Биология индивидуального развития. М., 2002.
3.
Белоусов Л.В. Основы общей эмбриологии М., 2005.
4.
Токин Б.П. Общая эмбриология: Учеб. для биол. спец. ун-тов. 4-е изд.,
перераб. и доп. М., 1987.
5.
Юшканцев С.И., Быков В.Л. Гистология, цитология и эмбриология.
Краткий атлас. СПб., 2007.
6.
Дыбан А.П. Раннее развитие млекопитающих. Л., 1988.
7.
Гилберт С. Биология развития, тт. 1–3. М., 1993, 1994, 1995
8.
Соколов В.И., Чумасов Е.И. Цитология, гистология, эмбриология. М.,
2008.
9.
О.М. Иванова-Казас. Эволюционная эмбриология животных. СПб.,
1995.
10.
Гершензон С.М. Основы современной генетики. Киев, 1979.
11.
Инге-Вечтомов С.Г. Генетика с основами селекции. М., 1989.
12.
Лакин Г.Ф. Биометрия. М., 1990.
13.
Лэсли Дж. Ф. Генетические основы селекции сельскохозяйственных
животных. М,. 1982.
14.
Фогель Ф., Мотульски А. Генетика человека. 1, 2, 3 т.т. М., 1989.
15.
Эфроимсон В.П. Введение в медицинскую генетику. М., 1968.
16.
Алиханян С.И., Акифьев А.П., Чернин Л.С. Общая генетика: Учеб. М.,
1985.
17.
Берг Р. Наследственность и наследственные болезни человека. М.,
2007.
18.
Дубинин Н.П. Генетика вчера, сегодня и завтра. М., 2008.
19.
Сойфер В. Арифметика наследственности. М., 2007.
20.
Щелкунов С.Н. Генетическая инженерия. Новосибирск, 2006.
21.
Задачи по современной генетике: Учебное пособие / Ким А. И., Орлова
Н. Н. и др. М., 2005.
65
2
. Сыныптан тыс жұмыс бағдарламалары
Сыныптан тыс қызметтің басты мақсаты – мектеп оқушысының өзін-өзі
айқындауы: тұлғалық, адамгершілік, кәсіптік, ұлттық. Өзін-өзі айқындау
қызметті, көзқарасты, ұжымдағы ұстанымды, проблемалық жағдайдағы мінез-
құлық нысандарын таңдауды білдіреді. Сабақтан тыс жұмыспен оқушылардың
барлығын қамту қажет.
ЖМБС сыныптан тыс жұмыстың мынадай бағыттарын ұсынады:
спорттық-сауықтыру, жалпы мәдени, әлеуметтік, зияткерлік, рухани-
адамгершілік және экологиялық.
Сабақтан тыс жұмыс – бұл сыныптық-сабақ түріндегі жұмыстан ерекше
нысанда жүзеге асырылатын және ЖМБС іске асыру шеңберінде жалпы білім
берудің жоспарланып отырған негізгі білім беру бағдарламасын меңгеру
нәтижелеріне қол жеткізуге бағытталған білім беру қызметі.
Сабақтан тыс қызметті ұйымдастыру нысаны – бұлэкскурсиялар,
үйірмелер, секциялар, дөңгелек үстелдер, конференциялар, диспуттар,
мектептегі ғылыми қоғамдар, олимпиадалар, жарыстар, іздеу және ғылыми
зерттеулер, қоғамдық-пайдалы практика және басқа да нысандар, бірақ
сынптық сабақтар 50% көп болмау керек, сабақтан тыс қызметті
ұйымдастырудың барлық нысандарын негізгі білім беру бағдарламасы
шеңберінде білім берудің ұйымдастырылуы анықтайды.
«Физика» пәні
9 сынып оқушыларына арналған конкурстық бағдарламаның сценарийін
ұсынамыз, ол балаларға әдебиеттен, поэзиядан, халық фольклорынан, прозадан
физиканы табуға көмектеседі. Балалар физиканың жаратылыстану
ғылымдарымен ғана емес, гуманитарлық ғылымдармен де тығыз байланысты
екенін меңгеру керек.
1.Физикадан «Ал, кәне, физиктер!» конкурстық бағдарламасы
Конкурстық бағдарламаны өткізер алдында жүргізушілердің айтатын
сөздері қатысушылар мен жанкүйерлерді оқытудың мағынасы туралы ойлануға
мәжбүр етеді. «Ширату» кезеңінде командаларға сұрақтар қойылады, сұрақтар
мен жауаптардың қарқыны жылдам, балаларды ойлауға жұмылдыратындай
болуы керек. «Поэзиялық конкурста» қатысушыларға өлең жолдарынан
физикалық құбылысты табу, болып жатқан құбылыстың мағынасын түсіндіру
керек болады.Классик ақындардың да, қазіргі заманғы ақындардың да мәтіндері
пайдаланылады. «Авторды!» конкурсында оқушылар авторларды және
«қанатты» болған сөздерді немесе физикалық заңның тұдырымдамасын
анықтау керек. «Сказка ложь, да в ней намек...» балаларға ертегі үзіндісінде
болып жатқан жағдайды түсіндіру ұсынылады. Ертегіні оқып отырып, ондағы
болып жатқан физикалық құбылыстарға мән бермейсің, ал физиканы оқығанда,
ертегі де оқыту сәті болып табылуы мүмкін.
66
Жанкүйерлер конкурсы қозғалыс туралы айтылатын мақал-мәтелдерді,
әндерді, өлеңдерді еске түсіруді ұсынады. Үй тапсырмасы ретінде оқушыларға
физика сабағының эпизодтарын пайдаланып, қойылым ұйымдастыру (5-10
минут) немесе физика мұғалімі қандай да болса басқа сабақты (дене
шынықтыру, әдебиет, технология) қалай өткізетінін көрсету ұсынылады. Бұл
жерде балалардың фантазиясы мен шығармашылығы байқалады.
«Кедергіге!» атты капитандар конкурсы жұмбақтарға жауап беруді
ұсынады, жұмбақтардың жауаптары физикалық аспаптар, машиналар,
физикалық құбылыстар болып табылады.
«Қара жәшік» тапсырмасыбіздің уақытымызда кеңінен тараған, ХХ
ғасырдың бірінші жартысында ойлап шығарылған затты жасырады.
Командалар сұрақтар қояды және «иә» немесе «жоқ» деген жауап қана
алады.Конкурстық бағдарламаның соңында немесе үзіліс кезінде көрген
нәрсені түсіндірумен байланысты бірқатар қызықты тәжірибелер өткізуге
болады.
Конкурстың жалпы қорытындысы–айналамыздағы: әдебиеттегі, балалар
әндеріндегі, мақал-мәтелдердегі, ертегілердегі физиканы көру және оның
барлығын түсіндіре алатындығын ұғыну. Конкурсқа қарқын беретін, сценарий
мен конкурстарды жақсы білетін, залмен жұмыс істей алатын және даулы
мәселелерді шеше алатын жүргізушілер үлкен роль атқарады.
1.
Қарапайым физикалық өлшемдерден табиғатты танып білу»
бағдарламасы
1.
Түсіндірме жазба
Мақсаты: білім алушылардың шығармашылық ойлау қабілетін,
практикалық тапсырмаларды шешу арқылы өзінің білімін өз бетінше қолдану
және толықтыру білігін дамыту үшін жағдайлар жасау.
«Қарапайым физикалық өлшемдерден табиғатты танып білуге» атты
сабақтан тыс бағдарлама 9 сыныптар оқушыларына арналған, аптасына бір
сағаттан бір жыл оқыту мерзіміне есептелген.
Бағдарлама оқушылар үшін шамадан тыс оқуды болдырмайды, өйткені
материал осыған дейін оқытылған және осы курс белгілі объектілерді одан да
сапалы деңгейде қарастыруға және эксперимент жүргізушінің дағыларын
пысықтауға назар аударуға мүмкіндік береді.
Оқу материалы құрылысының құрылымы.
Курста логикалық тұрғыдан бір-бірімен байланысты төрт бөлім бар.
«Физикалық көлемдер – физиканың алғашқы әліпбиі» бөлімімен танысу
барысында күнделікті практикада жиі кездесетін физикалық көлемдердің
негізінде (ұзындық, масса, алаң, температура, тығыздық және т.б.) тура өлшем,
табиғаттың қасиеттерін санмен білдіру тәсілдері пысықталады. Олқылықтарды
ескеріп (бөлу құнының жартысы) аспап шкаласынан нәтижелерді оқып білу
білігі меңгеріледі, табиғатты физикалық зерттеу бөлімі ретінде өлшем туралы
Достарыңызбен бөлісу: |
