Жастарды ұлтжандылыққа баулу мен патриоттық сананы
қалыптастыру мәселелері
Бүгінгі таңдағы көпұлтты Қазақстан мемлекетінде мекендейтін
халықтардың ұлтаралық ынтымақтастығын нығайту патриоттық тәрбиеге
тікелей байланысты. Өйткені бұл болашақ ұрпақты ұлттық бірегейлікті
сақтаудың, ұлтжандылыққа тәрбиелеудің басты жолдарының бірі.
Осыған орай қазіргі таңда жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеу үшін
отан тарихын оқып үйрену және туған елге қызмет ету мүмкіндігін туғызу
мақсатында мемлекеттік деңгейдегі маңызды құжаттар орын алады:
«Қазақстан Республикасы Конституциясы», Қазақстан Республикасының
«Білім беру туралы» Заңы, Қазақстан Республикасы Тәрбие тұжырымдамасы
«Мәдени
мұра»
мемлекеттік
бағдарлама,
мемлекеттік
құжаттар
республикадағы білім және тәрбие үдерістерінде басшылыққа алынып отыр.
Себебі, қоғам мен мемлекеттің білім беру жүйесінің алдына қойып
отырған міндеттерінің бірі - ұлтжандылыққа тәрбиелеу болып табылады. Бұл
талаптың көкейкестілігі қазіргі әлемді жаһандандыру жағдайында
бұрынғысынан да өзекті бола түсуде.
Жастарға патриоттық тәрбие беру проблемасы кеңестік педагогика
психология ғалымдарының А.С.Макаренко, В.А. Сухомлинский, Ю.
Бабанский, Л.И. Божович, Н.И.Болдырев, Л.И. Леонтьев, С.Л. Рубинштейн
ерекше көрініс алады. Оларда жастарды кеңестік патриотизмге тәрбиелеудің
мазмұны, принциптері мен әдістері қарастырылады.
Қазақтың ақын-жыраулары Ж. Баласағұн, М. Қашғари, Асан қайғы,
Шалкиіз, Ақтамберді жырау, Бұқар жырау, Махамбет Өтемісұлы патриоттық
қасиеттерді жас ұрпақтың бойында тәрбиелеу туралы көзқарастарын терме-
жырлар арқылы толғаған.
Өз еліне, халқына, оның тарихына, салт-дәстүріне, мәдениетіне,
тіліне деген сүйіспеншілік, Отандық сезімнің нағыз үлгісін жастардың
бойында тәрбиелеу мәселелерін қазақтың белгілі ағартушы педагогтары
Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, А.
Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов және т.б. өзіндік өмірлік-
шығармашылық қызметінде көрсеткен еңбектерінде аса көп көңіл бөлген.
Халық қаһарманы, белгілі жазушы, қоғам қайраткері
Б. Момышұлының шығармаларында ұлтжандылық тәрбие мәселелері
кеңінен көрініс тапқан.
Ұлтжандылық, ұлттық патриотизм, қазақстандық патриотизм
проблемаларына көптеген философтар М. Қозыбаев, Ә.Нысанбаев, А.
Қалмырзаев, Л. Ахметова, К.Меңлібаев және т.б. аса назар аударды.
Соңғы жылдары Қазақстан ғалымдары арасында оқушыларды
ұлтжандылыққа тәрбиелеу проблемаларын зерттеуге қызығушылықтың
артқандығы байқалады. Халықтық педагогиканың мүмкіндіктері арқылы
оқушы- жастарды патриоттыққа, ұлтжандылыққа тәрбиелеу мәселесі А.А.
Қалыбекова, Т.М. Әлсатов, Р.К. Төлеубекова, А.Н. Көшербаева, Р.А.
Жаңабаева, Қ. Қ. Шалғынбаева, Ә.Т. Табылдиев, С. Ғаббасов, Қ.Б.
Жарықбаев, С.Қ.Қалиев, Қ.Ж. Қожахметова және т.б. еңбектерін ерекше
атауға болады.
Егеменді ел жастарының санасына ұлттық ұлағатты қасиеттерді
сіңіре білудің мәні зор. Ақынжанды, ақжарқын, шешен, өнерпаз, өнегелі
халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан тәлім-тәрбиелік әдеттері мен
ережелері, рәсімдері мен салт - саналық дәстүрлері жас ұрпақтың жан
жүйесіне әсер етіп, санасына сіңсе, ұлттық мәдениетті игерген, иман
жүзді, инабатты ұрпақ жалпы азаматтық асыл қасиеттерге де ие
болады.
Халқымыздың әдептілік, имандылық, мейірімділік, қайырымдылық,
ізеттілік, «ілтипаттылық, қонақжайлық сияқты абыройлы қасиеттерін жас
ұрпақтың ақыл парсатына азық ете білу үшін әрбір тәрбиеші, ұстаз
халық педагогикасын, санғасырларда қалыптасқан салт – дәстүрлерді, әдет-
ғұрыптарды жан-жақты терең біліп, тебірене іс-қимыл жасауға тиіс. Ұстаз
ұлттық мәдениет үрдістерін өркениетті өмірімен байланыстырып
тәлім-тәрбиеге пайдалана білуге міндетті.
Әрбір халықтың рухани азығының қайнар бұлағы оның халықтық
педагогикасы мен ұлттық салт-дәстүрлері болып табылады. Тән азығы мен
жан азығының тепе - теңдігін сақтап, әсіресе жан азығына басым көңіл
бөлген халқымыз өміртануды діттеп, оның философиялық заңдылықтарын
терең ұғынған. Жан азығынан мақұрым қалған адамның адамдық қасиеті
жойылып, оның айуанға айналатынын ертеден ұғынған халқымыз жан
азығынан ең әуелі нәрестеге бесік жыры арқылы әуезді әуенмен беруден
бастайды, одан соң жас балдырған жеке сөздерді ұғына бастағанда-ақ, оған
жақсымен жаманды ажыратып, түсіндіреді. Ол үшін тақпақ, санамақ,
жаңылтпаш, жұмбақ, мазақтама, мақал-мәтел үйретіп баланың тілін
ширатып, ойын дамытады.
Отансүйгіштік – бұл Отанға, елге, өзің туып өскен жеріңе деген
сүйіспеншілік. Өзіңнің еліңнің өткені мен бүгіні үшін мақтаныш сезімі.
Адамның өз ұрпағын Отанын сүюге, өз елі мен жерін құрметтеуге үйретуі
адамзат қоғамымен бірге жасасып келе жатқан тарихи процесс екені белгілі.
Жас ұрпақты отаншылдыққа тәрбиелеудің жалпыға ортақ
моральдік- психологиялық нормасы белгіленіп, дала тұрғындарына биік
талаптар қойылды. Олардың ең бастылары – атамекенді, ел намсын
қорғаудағы ержүректілік, жаудан беті қайтпау, ата-тегін жадында сақтау,
отаншылдық.
Қазақ халқының бұрынғы дәстүрлі қоғамынан қалған тарихи –
рухани мұралардағы басты мәселе – қоғамның жағдайы адамның өзіне
байланысты
қарастырылған.
Олай
болса,
бүгінгі
Қазақстан
Республикасының егемендігі мен тәуелсіздігінің нығаюы мен дамуының
объективті шарттарының бірі – патриотизм. Жас ұрпаққа патриоттық тәрбие
беру турасында Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: «Қазақстанда тұратын әрбір
азамат өзін осы елдің перзенті сезінбейінше, оның өткенін біліп, болашағына
сенбейінше, біздің жұмысымыз ілгері баспайды....» және «біз
Қазақстандық патриотизмді Отанын, жері мен суын шексіз сүю, халқының
өнеге дәстүрін, әдет-ғұрпын, елінің тарихын құрмет тұту, бостандығы мен
құқығын қорғау, әр адамның күш- жігерін ел бірлігін нығайтуға, азаматтық
татулықты баянды етуге және ұлтаралық татулықты тұрақтандыруға
жұмсау», - деп атап көрсеткен.
Отансүйгіштік сезім жеке адамда өмір бойы қалыптасып, саяси
процестерге қатысудан, отанды қорғаудан және қоғамда алатын өз
орнының
маңыздылығын
сезінуден
басталады.
Адамға
жеке
құндылықтардан басқа да жалпы адамзаттық құндылықтар қажет. Соның бірі
отансүйгіштік қасиет болып табылады. Жастар –бұл біздің қоғамымыздың
болашағы мен еліміздің мемлекеттілігі байланысты. Қазақстандық
отансүйгіштік және ұлттық келісім Қазақстан республикасының азаматын
тәрбиелеудегі негіз болып табылады.
Бүгінгі күні біз Қазақстан Республикасының тәрбиелік білім беру
жүйесінде бұл бағытсыз болашақ жоқ екеніне көзіміз жетіп отыр. Бұл біз
үшін жастардың келешекте қандай азамат және қандай патриот болып
шығатынын толғандыратын мәселе. Халқымыздың батыр ұлдарының бірі
Достарыңызбен бөлісу: |
