Жоба орындаушысы

236 
 
 
 
  
 
 
 
 
ЖОБА ОРЫНДАУШЫСЫ 
«КазГЮУ Consulting» ЖШС 
 
 
ҚҰРАЛДЫҢ АВТОРЛАРЫ 
Ахметтаева Свет Сейфуллақызы 
Ережепова Жанна Қарбайқызы 
Сембина Жұлдыз Жангелдіқызы 
Возняк Оксана Александровна 
Пен Сергей Геннадийұлы 
 
 
Бұл құрал бойынша өз пікірлеріңізді 
электронды пошта арқылы жіберулеріңізге болады 
ckguu@mail.ru 
 
 
 
 
 
 
Басуға 20.11.2013 ж. қол қойылды. 
Қаріп түрі «Times New Roman». Көлемі 60х84 1/16 
Қағазы офсеттік. Басылымы офсеттік. 
Есепті баспа табағы 14 3/4 
Таралымы 500 дана 
 
1 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ  
 
БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН  
ҚОРҒАУ КОМИТЕТІ 
 
ҚАЗАҚ ГУМАНИТАРЛЫҚ  
ЗАҢ УНИВЕРСИТЕТІ 
 
КазГЮУ СОNSULTING 
 
 
 
 
 
 
 
ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАТАЛДЫҚ 
БЕЛГІЛЕРІНІҢ КӨРІНУІ МЕН БАЛАЛАР 
АГРЕССИВТІЛІГІ ДЕҢГЕЙІН АНЫҚТАУ 
БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚТАР 
 
 
 
Психологтарға, педагогтарға және ата-аналарға 
арналған әдістемелік құрал 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Астана, 2013
 

2 
 
УДК 616.89-008.444.9 
ББК 88.52 (5 Қаз) 
З – 76 
 
ISBN 9965-694-84-2 
 
Бұл  əдістемелік  құрал  балаларға  қарсы  зорлық-зомбылық  көрсету 
жəне  балалардың  агрессивтілік  деңгейін  анықтау  бойынша  əдістемелік 
нұсқаулықтарды  дайындау  мақсатында  Қазақстан  Республикасы  Білім 
жəне ғылым министрлігі Балалар құқығын қорғау комитетінің мемлекеттік 
тапсырысы бойынша орындалды жəне баспадан шығарылды.  
 
АВТОРЛЫҚ ҰЖЫМ:  
Ахметтаева С.С., Ережепова Ж.К., Сембина Ж.Ж.,  
Возняк О.А., 
Пен С.Г.  
 
ПІКІР БЕРУШІЛЕР:  
О.С. Санғылбаев  
Психология  ғылымдарының  докторы,  Абай  атындағы  Қазақ  ұлттық 
педагогикалық университетінің профессоры 
 
Э.К. Қалымбетова  
Психология ғылымдарының кандидаты, доцент, Əл-Фараби атындағы 
Қазақ  ұлттық  университетінің  жалпы  жəне  этникалық  психология 
кафедрасының меңгерушісі 
 
Əдістемелік  құралда  адам  агрессиясының  табиғаты  туралы 
теорияларды  жан-жақты  талдай  отырып, «агрессия»  мен  «агрессивтілік» 
ұғымдарының мағынасы ашылған.  
Əдістемелік  құралда  Қазақстанның  сегіз  аймағында  мектеп 
жасындағы  балаларға  қатысты  зорлық-зомбылық  көрсету  көріністері  мен 
бала  агрессивтілігі  мəселесі  бойынша  жүргізілген  социологиялық  зерттеу 
нəтижелері берілген.  
Əдістемелік  құрал  бала  агрессивтілігі  деңгейін  психологиялық 
диагностикалау  əдістерінің  сипаттамасынан  жəне  мектеп  жасындағы 
балалардың  агрессивті  мінез-құлқын  түзету  жəне  алдын  алу  бойынша 
нұсқаулықтардан тұрады.  
Аталған  құрал  мектеп  психологтарына,  əлеуметтік  педагогтарға, 
мұғалімдерге жəне ата-аналарға арналған.
 
УДК 616.89-008.444.9 
ББК 88.52 (5 Қаз) 
З – 76 
ISBN 9965-694-84-2 
235 
 

234 
 
 
 
М. Люшер «Түстік таңдау тесті»  
əдістемесінің карточкалары 
 
4
7
6
2
 
3 
 
МАЗМҰНЫ 
 
КІРІСПЕ ..................................................................................................... 4 
1.  ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ  
     ТАЛДАУ (социологиялық сауалнама мəліметтері) ........................ 5 
2.  АГРЕССИЯ ЖƏНЕ АГРЕССИЯНЫҢ ТҮРЛЕРІ ..................... 21 
2.1.  Агрессия теориялары ....................................................................... 21 
2.2.  Агрессияның түрлері ........................................................................ 27 
2.3.  Жасөспірімдердің агрессивті мінез-құлығы ................................... 32 
3.  АГРЕССИВТІЛІК ДЕҢГЕЙІН ДИАГНОСТИКАЛАУ  
 
  БОЙЫНША ƏДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚТАР ................... 38 
3.1.  Бақылау əдісі ..................................................................................... 40 
3.2.  Əңгімелесу əдісі ................................................................................ 41 
3.3.  Сараптамалық бағалау əдісі ............................................................. 41 
3.4.  Сауалнамалық əдістер ...................................................................... 42 
3.5.  Проективті əдістер ............................................................................ 61 
4.  БАЛАЛАРДЫҢ АГРЕССИВТІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҒЫН  
     ТҮЗЕТУ ЖƏНЕ АЛДЫН АЛУ БОЙЫНША  
     ƏДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚТАР ......................................... 116 
4.1.  ҚР-дағы мектеп оқушыларының агрессивті мінез-құлығын  
     түзету жəне алдын алу: жағдайы мен ерекшеліктері  .................. 116 
4.2.  Агрессивті балалармен жұмыс жасау əдістері ............................. 132 
4.3.  Жанжал жағдайларын шешу əдістері ........................................... 135 
4.4.   Мектептегі зорлық-зомбылықтың жəне қаталдықтың  
     алдын алу əдістері .......................................................................... 139 
4.5.  Агрессияның түрлерімен жұмыс жасау əдістері .......................... 142 
4.6.  Қатер тобымен жұмыс жасау əдістері .......................................... 151 
4.7.  Мінез-құлық тренингтері ............................................................... 154 
4.8.  Білім беру органдары мен ұйымдарына арналған  
     нұсқаулықтар .................................................................................. 176 
4.9.  Ата-аналарға арналған психологиялық нұсқаулықтар ................ 178 
5.  ҚОРЫТЫНДЫ ............................................................................. 205 
6.  ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ................................................................. 207 
7.     ҚОСЫМША .................................................................................. 209