ЖанқҰл тамараасар қалниязқызы

14 
 
-  студенттерді 
қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалды 
дамытудың әдістемесі жасалды;  
-  «Қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  тұлғаның  интеллектуалды  дамуы»  
атты элективті курсы дайындалып, тиімділігі іс-тәжірибеде тексерілді;  
-  зерттеу  жұмысының  барысында  алынған  нәтижелер  мен  олардың 
негізінде  дайындалған    нақты  ғылыми-әдістемелік  ұсыныстарды,  зерттеу 
материалдарын    педагогикалық  жоғары  оқу  орындарының,  педагогикалық 
колледждердің,  жалпы  білім  беретін  мектептердің    тәжірибесінде,  педагог 
мамандардың біліктілігін жетілдіру және қайта даярлау жүйесінде пайдалануға 
болады. 
Қорғауға ұсынылатын қағидалар:  
- студенттің  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалды  дамуы 
дегеніміз  болашақ  мұғалімнің  өзінің  кәсіби  іскерлігіне  әлеуметтік 
жауаптылығының  артуына,    рухани-адамгершілік  тұлғасының  кемелденуіне 
мүмкіндік жасайтын,  ұлттық музыканы  эмоционалдық-құндылық тұрғысынан 
игеруіне  бағытталатын,    ойлау  іс-әрекеттерінің  тәжірибесі  жинақталатын,  
интеллектуалдық    және  арнайы  музыкалық  қабілеттері  дамитын  біртұтас 
үдеріс;  
-  студенттің  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалды  дамуы 
үдерісі 
қажеттілік-ынталандырушылық, 
когнитивтік, 
эмоционалдық-
құндылықтық  және  іс-әрекеттік-рефлексивтік  құрамдас  бөліктерінің  бірлігін, 
оған сәйкес өлшемдер мен көрсеткіштерді қарастырады; 
-  студенттің  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалды  дамуы 
жоғары    оқу  орнының  оқу-тәрбие  үдерісінің  барлық  құрамдарын    қамти 
отырып,  оның  барлық  қатысушыларының  өзара  іс-әрекеттестігі    мен  үздіксіз 
мониторингі негізінде жүзеге асырылады;   
-  студенттің  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалды  дамуы 
мынадай 
психологиялық-педагогикалық 
шарттарды 
сақтаумен 
қамтамасыздандырылады:  оқу-тәрбие  үдерісінде  студенттердің  субъектілік 
орнын  қамтамасыз  ету;  студенттерді  жеке  іс-әрекетке  қатыстыру;  оң 
интеллектуалдық-дамытушылық  орта  мен  жағымды  психологиялық  климат 
құру; қазақ ұлттық музыкасы арқылы студенттерді интеллектуалды дамытудың 
әдістері,  формалары,  технологияларын  белсенді  қолдану;  қазақ    ұлттық 
музыкасы  арқылы  студенттерді  интеллектуалды  дамытудың  өзіне  тән 
ерекшеліктерін ескеру.  
Зерттеу нәтижелерінің мақұлдануы  
Зерттеу  жұмысының  негізгі  тұжырымдары,  теориялық  және  практикалық 
нәтижелері халықаралық конференцияларда талқыланды:   
-  International  Scientific  and  Practical  Conference.  Topical  Researches  of  the 
World Science. June 20-21. Vol.1. (Dubai, UAE, 2015);  
-  «Повышение  квалификации  и  профессиональное  совершенствование 
педагогов»  атты  халықаралық  ғылыми-әдістемелік  конференция  (Алматы, 
2015);  
-   «Шағын жинақталған мектептің білім беру үдерісіндегі интеграция мен 

15 
 
дифференциация»  атты  халықаралық  ғылыми-практикалық    конференциясы 
(Алматы, 2016);  
-   «Қазақстан Республикасының әлемдік кеңістіктегі білім мен ғылымның 
даму  тарихы  және  заманауи  тенденциялары»  атты  халықаралық  ғылыми-
практикалық конференция (Алматы, 2016);  
-  «Психология и педагогика: актуальные вопросы» атты VIII халықаралық 
ғылыми-практикалық конференция (Санкт-Петербург, 2016).  
Жарияланымдар. Диссертациялық жұмыстың мазмұны 10 еңбекте жарық 
көрді.  Соның  ішінде  3-уі  Білім  және  ғылым  саласындағы  бақылау  комитеті 
ұсынған басылымдарда, 2-еуі Scopus деректер қорына енетін жарияланымда, 5-
еуі  халықаралық  конференциялар  (оның  2-еуі  шет  елдік)  материалдарында 
жарияланды.  
Зерттеу нәтижелерінің сенімділігі, мақұлдануы, тәжірибеге ендірілуі – 
зерттеу  мақсатына  сәйкес  кешенді  әдіс-тәсілдердің  қолданылуымен,    білім 
алушының  танымдық  іс-әрекетінің  қалыптасуына  арналған  философиялық, 
саяси-әлеуметтік, 
психологиялық 
және 
педагогикалық 
еңбектердегі 
қағидаларды 
басшылыққа 
алуымен; 
тәжірибелі-эксперименттік  
жұмыстарының  нәтижелерін  өңдеумен  және  алынған  деректерді  талдау 
қорытындысымен қамтамасыз етілді. 
Диссертация  құрылымы  мен  мазмұны:  Диссертация  нормативтік 
сілтемелер,  анықтамалар,  кіріспе,  үш  бөлімнен  және  қорытындыдан, 
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады. 
Жұмыс  жалпы  189  бетке  компьютермен  теріліп  басылған,  ол  5  кесте,  13 
суретпен безендірілген. Әдебиеттер тізімі 221 аталымнан тұрады.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

16 
 
1  СТУДЕНТТЕРДІ  ҚАЗАҚ  ҰЛТТЫҚ  МУЗЫКАСЫ  АРҚЫЛЫ 
ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ  ДАМЫТУДЫҢ    ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ 
НЕГІЗДЕРІ 
 
1.1  «Интеллект»,  «интеллектуалды  даму»    ұғымдарының  мәні  мен 
мазмұны  
Қазақстан 
Республикасының 
Президенті 
Н.Ә.Назарбаевтың 
«Бес 
институционалдық  реформаны  іске  асырудағы  100  нақты  қадам»  атты  Ұлт  
жоспарында  индустриялық-инновациялық  экономикаға  қабілетті  Қазақстанды 
құру  үшін      қойылған  кезеңдермен  жүзеге  асырылатын    міндеттерін  орындау 
барысында  жеке шығармашылықты,  жоғары білікті адам ресурстарын нығайту 
талап  етіледі  [6].    Осы  тұрғыда  «Интеллектуалды  ұлт  -  2020»  ұлттық  жобаның 
негізгі  мақсаты  да  қазақстандықтарды  жаңа  жағдайға  тәрбиелеу  мен  адам 
капиталын  байыту  негізінде,  мемлекетті  бәсекеге    қабілетті  Қазақстанға 
айналдыру болып табылады [3, б. 2].   
Н.Ә.Назарбаевтың    халыққа  Жолдауларында,  мемлекетті  дамыту 
бағытындағы  құжаттамалық  бағдарламаларында    тұтас  мәдениетті  қолдау, 
халықтың  мәдени  рөлін  арттыру,  жаңа  қазақстандық  мәдениеттің  әлеуетін 
қалыптастыру үшін Қазақстанның  әртүрлі этномәдениетін болашақта дамыту мен 
оның беделін арттыру тиістігі айтылады.   
Жаһандану  жағдайында  осы  жобалардың  іске  асуы    ұлттық-мәдени 
құндылықтардың, соның ішінде жас ұрпақтың,  жастардың  рухани-адамгершілік 
тәрбиесі  мен    шығармашылығын  дамытуға  ықпалы  басым    ұлттық  әуендердің  
нығайуын  да  қамтуы  қажет.  Дегенмен,  бүгінгі  таңдағы  заманауи  қоғамның 
жаһандық  дағдарысы  террористік  қатерлер  мен  экономикалық  сипаттағы 
мәселелерді  қамтып  қана  қоймай,  көптеген  студенттік  жастардың  өміріндегі 
әлеуметтік-тұлғалық 
жағдайлардың 
төмендеуіне, 
тұтынушылық 
тұжырымдаманың  бірінші  орынға  шығуына,  даралануына,  ақпараттық 
құралдардың  коммерциялануына  және  басқа  да  қылмыскерлік,  лаңкестік, 
қатыгездік, нашақорлық  пен маскүнемдіктің дамуына да әсерін  тигізіп отыр. Ал 
бұл,  болса    балалар  мен  жастардың  адами  құндылықтарын,  шығармашылығын, 
ойлауын    дамытудың  жолдарын  қарастыру  қажеттігін  көрсетеді.    Ол  үшін 
алдымен  жас  ұрпақты  тәрбиелейтін  болашақ  педагогтарды  интеллектуалды 
дамытудың мәні зор.    
Зерттеу    барысында    студенттерді  интеллектуалды  дамытудың  мазмұнын 
анықтау үшін алдымен   
«интеллект», 
«интеллектуалды 
 
 
даму»  
ұғымдарының  мәнін  анықтап  алғанды  жөн  санадық.  Аталған  түсініктер  ғылыми 
әдебиеттерде,  сөздіктерде    кеңінен  таралған.    Интеллект    ұғымы  даралық 
айырмашылығымен  ерекшеленеді  және  ес,  ой  ұғымдарымен  тікелей  байланыста 
қолданылады.  
Ағылшын ғалымы Фр.Гальтон алғаш рет даралық айырмашылықтың дамуы 
адамның  биологиялық  табиғатының  ерекшелігіне  байланыстығын  зерттеген 
болатын. Ол 19 ғасырдың соңында  Лондонда алғаш рет дыбысқа, жарыққа әсер 
ету уақытын, дауыстың биіктігін, көлемін, әртүрлі жағдайлардағы қабылдау түсін,