1
Ресурстық
орталықтардағы
бейінді оқытудың әдіс-тәсілдерін
жүйелеудің мақсат-міндеттері
12 жылдық білім беруге көшу жағдайында ауыл мектептерінде білім
алушылардың
сапалы
білім
алуын
қамтамасыз
етудің
ең
тиімді
механизмдерінің бірі тірек мектебі (ресурстық орталық) болып табылады.
Тірек мектебінің (ресурстық орталықтың) негізгі мақсаты – ресурстық және
магниттік мектептерде оқу-тәрбие жұмыстарын интеграциялау негізінде
бірыңғай білім беру кеңістігін құру. Міндеттері:
- оқу-тәрбие жұмысының бірыңғай кестесін жасау;
- ресурстық орталық мектептерінің бірыңғай режимі;
- кіріктірілген, бейінделген пәндер мен курстар жүргізу;
- базалық және қосымша білім беруді жүзеге асыруды оқу-әдістемелік
кешендермен
қамтамасыз ету (аудиовизуалдық құралдар, дидактикалық
материалдар, компьютерлер, бағдарламалар, үлгі қағаздар);
- біріктіру негізінде бірыңғай әдістемелік кеңістік құру.
Тірек мектебінде (ресурстық орталықта) бейінді оқыту білім беру сапасын
көтерудің,
мемлекеттің, қоғамның,
тұлғаның өзекті және келешектегі
қажеттіліктерін жүзеге асырудың бірден-бір құралы ретінде қарастырылады.
Бейінді оқытудың мақсаты: бейінді оқытуға көшу жағдайында ресурстарды
(қорларды) тиімді басқаруды негіздеу.
Міндеттері:
- мектеп бітірушілерді бейінді оқытуға және кәсіби өз-өзін айқындауына
септігін тигізетін білім беру ұйымдарының желілік байланыс құруына қолайлы
жағдай туғызу жолдарын анықтау;
- ресурстық орталықтардағы білім беру процесінде бейінді оқыту (даралап
оқыту,
білім
мазмұны
мен
әдістемесінің
оқушылардың
танымдық
қызығушылықтары мен қабілеттіліктеріне және білім алу қажеттіліктеріне
сәйкестігі) міндеттерін шешуге бағыттап
құрудың ғылыми-әдістемелік
негіздері;
- оқушылардың қызығушылығы мен мүмкіндіктерін ескере отырып,
олардың кәсіби өзін-өзі айқындауына және сапалы білім алуына жағдай
туғызатын бейіндік оқытудың оңтайлы үлгісін ұсыну.
Тірек мектебі (ресурстық орталық) бейінді оқытуды ұйымдастыруды
басқаруда төмендегідей ұстанымдарды басшылыққа алады:
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты
жалпы
орта
білім
берудің
жаратылыстану-математикалық,
қоғамдық-гуманитарлық бейінді оқыту бағыттарын анықтайды.
2. Білім беру мазмұны оқу бағдарламалары мен оқу әдебиеттерінің
вариативтілігін, кіріктірілген оқу курстарын енгізуді, мектептің бейінді оқыту
бағыттарын, оқушының курстар құрамын таңдау мүмкіндіктері қарастырады.
3. Бейінді оқытуды іске асыру оқытудың тиімді технологияларын енгізумен
анықталған. Оқу бағдарламалары тек қана оқылатын материалды ғана
қамтымай, жоғары сынып оқушыларының қызмет түрлерін көрсетеді: зерттеу,
6
пікірталас, құрастыру, жобалау және т.б.
Шағын жинақты мектептерде бейінді оқытуды жүзеге асыруда көптеген
қиындықтар кездеседі. Атап айтқанда:
- сыныптағы оқушылар санының аздығы, жоғары мектепте параллель
сыныптардың болмауы;
- көптеген ресурстық орталықтардың аудан орталығынан, бастауыш, орта,
жоғары білім беру мекемелерінен алыс орналасуына байланысты бұл
мекемелердің
мамандарын кәсіптік сыныптарда сабақ
беру жұмысына
тартудың қиындық туғызуы;
- материалдық-техникалық
базаның
ескіруі,
көптеген
мектептерде
компьютерлік сыныптардың болмауы;
- бейінді оқытудың оқу-әдістемелік жағынан нашар қамтамасыз етілуі;
-
бейінді оқыту
бағдарламаларын жүзеге асыруда педагогикалық
кадрлардың даярлығы жеткілікті дәрежеде болмауы;
- педагогтердің оқытудың дәстүрлі емес жолдарын қолдануы, сонымен
бірге жаңа ақпараттық-коммуникативтік технологияларды, компьютерлерді,
Интернетті пайдалану қажеттіліктерінің қалыптаспауы;
- тірек
мектептегі
(ресурстық
орталықтағы)
бейінді
оқытудың
қаржылануын белгілеуші нормативтік құжаттардың жасалмауы.
Бейінді оқыту жаратылыстану-математика және қоғамдық-гуманитарлық
бағытта жүзеге асырылады. Жаратылыстану-математика бағыты бойынша
химия, биология, география, физика, информатика, технология пәндері,
графика және жобалау оқытылады.
Қоғамдық-гуманитарлық
бағытта
оқушылар әдебиет, әлемдік көркем мәдениет, қоғамтану, мемлекет және құқық
негіздері, риториканы оқиды [3].
10-11-сыныптардағы бейінді оқытудың қалыптасқан мақсаттары және
ұйымдастыру құрылымы ұйымдастырудың әр алуан түрлерін ұсынады. Бейінді
оқытудың негізгі ұйымдастыру түрлеріне мектепішілік және желілік бейінді
оқыту жатқызылады.
Соңғы 3 жылда бейінді оқытудың мектепішілік ұйымдастыру түрінде
жалпы білім беретін оқу орны оқушылардың білім алу қажеттілігіне, кадрлық
және
оқу-әдістемелік
күш-қуатына
байланысты
бейінді
оқытудың
ұйымдастырылатын бағыттарын өздері анықтай отырып, тірек мектебінде
бейінді оқытуды желілік ұйымдастыру түрі оқу орындарын қатыстыру есебінен
іске асырылады. Яғни, ресурстық орталықта тірек және магниттік мектептер
бейінді оқытуды оқу-әдістемелік, кадрлық және материалдық қорларын
біріктіре отырып, қашықтықтан оқыту арқылы және білім кеңістігіне тиісті
бірыңғай жоспармен жүзеге асырады.
10-11-сыныптарда бейінді оқытудың мақсаты мен міндеттерін жүзеге асыру
үшін мектептің жоғарғы сатысында оқыту мазмұнын таңдауға 9-сынып
оқушыларын даярлау мақсатында педагогикалық-психологиялық жұмысты
ұйымдастыру қарастырылады. Тірек мектебі (ресурстық орталық) базасындағы
бейіналды дайындық төмендегідей шараларды қамтиды:
- мамандық таңдауда оқушыларға кеңес беру;
