57
Суық
Жеңіл – 1а
22-24
40-60
0,1
Жылы
Жеңіл – 1а
23-25
40-60
0,1
Қауіпті еңбек шартының ұйымдастыру факторлары еңбекті және жұмыс
орнын дұрыс ұйыдастырмаумен және қорғаныс құралдарын пайдаланудың
ережелерін және нұсқауларын қажетті мөлшерде сақтамаумен байланысты.
Техникалық факторлар құрал-жабдықтардың жетілдірілмеуімен, құрал-
жабдықтардың жарамсыздығымен, еңбекті қауіпсіз жүргізудің техникалық
құралдарының болмауымен (нашар оқшаулау жағдайының, қорғалған жерге
тұйықтаудың болмауы, қоршау және блоктау) байланысты.
Санитарлы-гигиеналық факторлар жарықтанудың және микроклиматтың
санитарлық нормасын сақтамаумен, өндірістік ортада сиянды заттарды
пайдаланумен, шудың және жоғары жиілікті сәулеленудің болуымен,
статикалық электрлеудің жоғары деңгейімен, жоғары кернеуі бар электр
қондырғыларын пайдаланумен байланысты.
4.3 Жұмыс орнының жарықтандыру жүйесі
Есептеу техникасы бөлмесінің жарықтануы компьютермен жұмыс жасау
кезінде үлкен мәнге ие. Ол көбіне жарықтық және желілік жағдайда
анықталады.
Жарықтың жұтылуын азайту үшін төбе мен панельден жоғары
қабырғалар (1,5-1,7 м), егер олар дыбыс азайтатын материалмен қапталмаса, ақ
эмульсиялық бояумен боялады (шағылысу коэффициенті 0,7-ден кем болмауы
керек). Панель қабырғаларын бояу үшін ашық түсті бояуларды тағңдаған жөн.
Персоналды электронды есептеу машиналарында жұмыс жасау
жарықтандырудың келесі түрлерінде жүзеге асуы мүмкін:
видеомониторлар бөлменің периметрі бойынша немесе қарсы жаққа
қараған экранды кластардың ұзындығы бойынша жұмыс орнының екі
қатарында орналасуы кезіндегі жалпы люминесцентті жарықтандыру;
экран мен жұмыс үстелінің беткі қабаты жарық тасымалдаушы
қабырғаға перпендикуляр орналасқанда жұмыс орнының тек бір немесе үш
қатарында орналасуы кезіндегі қатар қолданылатын жарықтандыру (табиғи +
жасанды).
Табиғи жарықтандыру персоналды электронды есептеу машинасы бар
жұмыс орындары терезесі бар қабырғадан 0,8 – 1,0 м қашықтықта бөлменің
ұзындығы бойынша бір қатарда орналасқанда, және экрандар осы қабырғаға
перпендикуляр орналасқанда болады.
Табиғи жарықтың негізгі ағыны сол жақтан болуы керек. Табиғи
жарықтың негізгі жарықтық ағынының бағыты компьютерде жұмыс жасаған
адамға оң жақтан, артқы жақтан және алдынан түсуге рұқсат етілмейді.
4.4 Электр тоғының адам ағзасына әсері және тоқпен зақымданудан
қорғану шаралары
58
Бағдарламашының жұмысы электр құрылғыларымен тікелей байланысты
болғандықтан, оларды дұрыс пайдаланып, электр тоғынан зақымданудан
қорғану шараларын сақтау керек.
Электр тоғынан сақтанудың бірнеше шаралары бар. Солардың бірі –
қорғаныштық жерге қосу. Қорғаныштық жерге қосу – электрді жермен немесе
оның металдық тоқ өткізбейтін бөлігінің эквивалентімен арнайы тұйықтау.
Қорғаныштық жерге қосудың тағайындалуы – корпусқа немесе электр
құрылғыларының басқа да тоқ өткізетін бөліктеріне жақындаған жағдайда
тоқпен зақымданудың қауіптілігін жояды. Қорғаныштық жерге қосу әрекетінің
принципі – корпусқа немесе басқа себептерге қысқа тұйықталуымен
анықталған қадамның және жақындау кернеуінің қауіпсіз мәніне дейін
төмендетеді.
Сонымен қатар электр тғымен зақымданудан қорғанудың тағы бір
шарасы нөлдеу болып табылады. Нөлдеу – металдық тоқ өткізбейтін бөліктің
нөлдік қорғаныштық өткізгішімен арнайы электрлік қосылуы. Сонымен қатар
электр тоғымен зақымданудан қорғанудың әр түрлі электрлік қорғаныс
құралдары бар. Қорғаныс құралдары шартты түрде 3 топқа бөлінуі мүмкін:
изоляциялайтын, қоршайтын және алдын ала қорғайтын. Изоляциялайтын –
адамды тоқ өткізетін немесе жерге қосылған бөліктерден, сонымен қатар
жерден изоляциялайды.
4.5 Жұмыс орнына шудың әсері
Шу адам ағзасына зиянды әсерін тигізе отырып, жұмыс жағдайын
нашарлатады. Адамға шу ұзақ уақыт әсер еткен кезде жағымсыз жағдайлар
туындайды: көз көру, есту қабілеті нашарлайды, қан қысымы көтеріліп, көңіл
бөлу нашарлай түседі. Қатты ұзақ шу жүрек-қан қысымы және жүйке жүйесі
қызметінің бұзылуына себебін тигізеді.
Жұмыс орнындағы шу көзі болып техникалық құралдар табылады, олар
компьютерлер, серверлер, желдеткіш қондырғылар, сонымен қатар сыртқы шу.
Тәжірибеде шамасы 20-30 дБ шу зиянсыз деп есептеледі, ең жоғары шу
мөлшері 80 дБ-ден аспауы тиіс. Ал 130 дБ-ға жеткен кезде адам жайсыз
сезінеді.
Шу деңгейін шу өлшегіштермен бақылайды. Ал қарапайым жағдайда
сөйлеушіден 1,5 метр жерде тұрып тыңдағанда сөзі анық естілетін –
естілмейтіндігін тексереді. Қазақстан өкіметінің территориясында қабылданған
регламент бойынша аурухана мен санаторийларда 35 децибел, тұрғын үй
кварталдары, класс бөлмелері және оқу аудиториялары үшін – 40, стадиондар
мен вокзалдар үшін – 60 децибел. Сонымен бірге транспорт құралдары үшін
сыртқы шудың шекті нормасы белгіленген – 82-85 децибел. Бөлмедегі шуды
азайту үшін шу көзін жауып, қашықтатып отыруға болады. Шуды көп бөлетін
технологиялық құрылғыларды айырбастау мүмкін болмағанда дыбыс
шағылғыштар, дыбыс тұтқыштар қолданады. Мысалы, төбені және қабырғаны
