Дипломдық жұмыс Autodesk 3d max негізінде жасалған. Аэжбу дың

37

 

 

Олардың  айырмашылығын  суреттерінің  формат  принцптерінде,  суретті 

экран мониторында немесе қағазды баспаға шығарғанда көруге болады. 

Растрлық сызба. Растрлық сызбада сурет боялған белгілер жиынтығымен 

көрсетіледі.  Бұндай  суреттің  көрінісін  растрлық  сурет  деп  атайды.  Растрлық 

сызбаны  көбінесе  электрондық  (мультимедиялық)  немесе  полиграфиялық 

шығаруларда пайдаланады (17 сурет). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

17 сурет – Виртуалды үш өлшемдi әлемнiң глобалдi координаталар 

жүйесiнiң өстерiнiң жағдайлары ұғым үстiнде, алда, сол жағында анықтайды 

тағы сол сияқтылар 

 

Растрлық  сызба  көмегімен  орындалған  көркемдеулерді  есептеулік 

бағдарламалар  көмегімен  қолмен  сирек  жасайды.  Көбінесе  бұл  мақсат  үшін 

сканерленген  көркемдеулерді,  суретшілер  суреттерін  немесе  жай  суреттерді 

пайдаланады.  Соңғы  кезде  растрлық  суретті  есептеуге  енгізу  үшін  цифрлық 

суреттердің  немесе  видеокамералардың  көмегі  өте  үлкен.  Сызбалық 

көркемдеуге  арналған  сызбалық  редакторлардың  көбісі  суреттеулердің 

жасалуына емес, оларды өңдеуге арналған. 

Интернетте әзірше сызбалық көркемдеулер ұсынылады. 

Векторлық  әдіс  –  бұл  суреттің  кесінділер  жиынтығының,  доғалардың 

жене т.б түрде берілуі. Бұл жерде вектор – қандайда бір объектті сипаттайтын 

мәліметтер  жиынтығы.  Векторлық  сызбаға  негізделген  бағдарламалық 

құралдарды  өңдеу  үшін  емес,  ең  алдымен  көркемдеу  үшін  арналған.  Бұндай 

құралдарды  көбінесе  жарнама  агенттерінде, үлгілік бюроларда,  редакцияларда 

немесе баспаларда пайдаланады . 

Шрифтарды  немесе  қарапайым  геометриялық  элементтерді  қоданатын 

безендіру жұмыстар вектордық сызба көмегімен оңай шешіледі. 

Растрлық немесе векторлық сызбаны салыстыруға келетін болсақ. 

Суреттің көрсетілу әдісі: 

−растрлық сурет көптеген пиксельдерден құрылады; 

−векторлық сурет командалар тізімінен тұрады. 

Шынайы әлем объектілерінің көрінісі: 

−растрлық суреттер нақты суреттеуді ұсыну үшін пайдаланады; 

−векторлық сызба суреттік сапа суреттеулерді алуға рұқсат етпейді. 

Суреттеуінің өңделу сапасы: 

38

 

 

−растрлық  суреттердің  масштабталуы  немесе  айналуы  барысында 

бұрмалау пайда болады; 

−векторлық сурет сапа жоғалтусыз жеңіл өзгертіледі. 

Суреттің баспа ерекшеліктері: 

−растрлық суреттер принтерде жеңіл шығады; 

−векторлық  суреттер  кейде  баспаға  шықпайды,  немесе  қағазда  анық 

суреттенбейді. 

Фракталды сызба. Фракталды сызбаға арналған бағдарламалық құралдар 

суреттерді математикалық шешім бойынша автоматты түрде генерациялау үшін 

арналған. Фракталды көркем сурет композициясы суреттеу сурет салуда немесе 

безендіруде  емес,  бағдарламалауға  байланысты.  Фракталды  сызба,  векторлық 

сызба  сияқты  есептеледі,  бірақ  одан  айырмашылығы,  есептеу  жадысында 

ешқандай  объект  сақталмайды.  Сурет  басқару  бойынша  құрылады,  сондықтан 

формуладан  басқа  ештеңені  сақтаудың  қажеті  жоқ.  Теңдеу  коэффицентін 

өзгерту  арқылы  мүлдем  басқа  сурет  алуға  болады.  Фракталды  сызбаның 

қабілеттілігі  тірі  табиғат  суреттерін  есептеу  әдісімен  пішімдеудеуі  автоматты 

түрде ерекше көркемділерді генерациялауда пайдаланады. 

Есептеулік сызбаның пайдалану аймағы: 

а)  ғылыми  сызба  –  заманауи  ғылыми  есептеулік  сызба  есептеу 

тәжірибелерінің көрнекті нәтижелерінің ұсынылуына ыңғай береді; 

ә)  іскерлік  сызба  –  мекемелердің  әртүрлі  көрнекті  ұсыну  жұмыстарына 

арналған есептеулік сызбаның бір бөлімі. Жоспарлық көрсеткіштер, есеп беру 

құжаттама,  статистикалық  мәлімет  –  бұл  іскерлік  сызба  көмегімен  көрнекті 

материалдар  жасалатын  объекттер.  Іскерлік  сызбаның  бағдарламалық 

құралдары электрондық кестелер құрамына кіреді; 

в)  конструкторлық  сызба.  Конструкторлық  сызбаны  инженер-

конструкторлар, 

архитекторлар, 

жаңа 

техниканы 

ойлап 

табушылар 

жұмыстарында  пайдаланады.  Есептеулік  сызбаның  бұл  түрі  автоматты  құру 

жүйелерінде  (систем  автоматизации  проектирования)  міндетті  элемент  болып 

анықталады.  Конструкторлық  сызбаның  құралдары  ретінде  тегіс  суреттерді 

сонымен қатар кеңістіктік үшөлшемді суреттерді алуға болады; 

г) көрнекті сызба – бұл есептеу экранында өз бетімен сурет салу немесе 

сызбалар  сызу.  Көрнекті  сызбаның  пакеттері  пайдаланбалы  бағдарламалық 

қамтамасыз  етуінің  жалпы  тағайындауына  жатады.  Көрнекті  сызбаның 

қарапайым бағдарламалық құралдары сызбалық редактор деп аталады; 

ғ)  көркем  немесе  жарнамалық  сызба  –  теледидардың  арқасында 

көпшілікке  әйгілі  болды.  Есептеудің  көмегімен  жарнамалық  видеороликтер, 

мультфильмдер,  есептеулік  ойындар,  видеосабақтар,  видеопрезентациялар 

жасалады. Бұл мақсат үшін арналған сызбалық пакеттер жылдам қимыл немесе 

жады  үшін  үлкен  ресурсты  есептеуді  қажет  етеді.  Бұл  сызбалық  пакеттердің 

ерекше  мүмкіншілігі  шынайы  суреттер  немесе  суреттер  қимылы  болып 

анықталады. 

Фрактальдік сызба 

Фрактальдік сызба математикалық есептеулерге негізделеді. Фрактальдік 

39

 

 

сызбаның базалық элементі математикалық формула болып анықталады. Яғыни 

есептеудің  жадында  ешқендей  объектілер  сақталмайды,  ал  кескіндер  берілген 

теңдеулер  бойынша  тұрғызылады.  Осы  тәсілмен  қарапайым  құрылымдардан 

бастап  табиғи  ландшафттар  мен  үшөлшемді  объектілерді  имитация  жасайтын 

күрделі кескіндерге дейін тұрғызылады. 

Үшөлшемді сызба. 

Үшөлшемді сызба ғылыми есептеулерде, инженерлік құруда, физикалық 

объекттерді  есептеулік  пішімдеуде  кеңінен  орын  алады.  Мысал  ретінде 

үшөлшемді пішімдеудің күрделі вариантын – физикалық дененің қозғалыстағы 

кескіндерін  құрастыру.  Объетіні  кеңістік  пішімдеу  үшін  келесі  қадамдарды 

орындау керек: 

–  объектінің  нақты  формасына  барынша  сәйкес  виртуалдық  каркасын 

«скелетін» құру немесе жасау; 

– физикалық қасиеттері объектінің нақты материалдарына ұқсас болатын 

виртуалды материалдарды құру немесе жасау; 

–  объектінің  беттерінің  бөліктеріне  тиісті  материалдарды  тағайындау 

(кәсіби жаргонда оны «текстураларды объектіге проекциялау» дейді); 

– объект орналасқан кеңістіктің физикалық параметрлерін келтіру керек  

–  жарықты,  графитацияны,  атмосфера  қасиеттерін,  өзара  байланысты 

объектілер мен беттердің қасиеттерін беру; 

– объектілер қозғалысының траекториясын беру; 

– кадрлардың қорытынды реттілігін есептеу; 

– анимациялық роликке қажетті әсерлерді беру. 

Объектінің реалистік моделін құру үшін геометриялық примитивтер (тік 

төртбұрыш,  куб,  шар,  конус  немесе  т.б.)  немесе  онлайндық  депе  аталатын 

жатық беттер пайдаланады. 

Растрлық  сызбада  кескіндер  түрлі-түсті  белгілердің  жиынтығынан 

тұрады.  Сызбалық  ақпараттың  осындай  белгілер  жиыны  немесе  пиксельдер 

түрінде  ұсынылуы  растрлық  түрдегі  ұсынылу  болып  анықталады.  Растрлық 

кескінді  құрайтын  әрбір  пиксельдің  өз  орны  мен  түсі  болады  немесе  әр 

пиксельге  есептеу  жадында  бір  ұяшық  қажет.  Растрлық  сызбада  ұзындық 

бірлігінде  белгілер  санын  анықтайтын  ыңғай  ұғымының  маңызы  зор.  Оның 

келесі түрлері болады: 

– түпнұсқаның мүмкіндігі; 

– экран кескінінің мүмкіндігі; 

– баспа кескінінің мүмкіндігі. 

Түпнұсқаның мүмкіндігі. 

Түпнұсқаның  мүмкіндігі  бір  дюймдегі  белгілер  санымен  өлшенеді  (dots 

per inch - dpi) немесе кескін сапасына қойылатын талаптарға, цифрлау тәсіліне, 

қапшықтың форматына немесе басқа да параметрлерге байланысты болады.