Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

оқшаулау үшін қолданылады. Кабель қағазы – жоғары кернеулі ка-
 
бельдерде пайдаланылатын негізгі оқшаулағыш материал. Кабельге 
оралғаннан кейін ол электр оқшаулағыш маймен сіңдіріледі. Сипат- 
тамасы барлық каучуктердің қасиеті – олардың икемділігі, яғни со- 
зылу жүктемесін алып тастағаннан кейін қалың ұзартусыз созылған 
кезде қатты созылу мүмкіндігі. Сондай–ақ резеңкеден жоғары суға 
төзімділік пен газдың тығыздығы және олардың жақсы электрлік оқ- 
шаулау сипаттамаларын атап өту керек.
 
Полиэтилен ақ немесе ақшыл сұр түске боялған мөлдір материал 
болып табылады.
 
Полиэтиленнен  жасалған  бұйымдар  қысыммен  құю,  ыстықтай 
басу  және  экструзия  әдістерімен  (сымға  полиэтилен  оқшаулауын 
қолдану кезінде, сондай–ақ оқшаулағыш  түтіктер мен түтіктер өн- 
дірісінде)  жүргізіледі.  Поливинилхлорид  –  минералды  майлардың, 
көптеген  ерітінділердің,  сілтілердің  және  қышқылдардың  әсеріне 
төзімді механикалық күшті өнімдер (тақталар, құбырлар және т.б.) 
ақ  ұнтақ,  ыстық  қысыммен  немесе  ыстық  экструзиямен  алынады. 
Кабель қаптамалары қорғасын, алюминий, резеңке, пластик болуы 
мүмкін.  Олар  өткізгіштердің  жарық,  ылғал,  химиялық  заттар  мен 
басқа да қоршаған орта факторларының әсерінен, сондай–ақ меха- 
никалық  бүлінуден  қорғайды.  Кабельдердің  қорғаныш    қақпақта- 
ры  әртүрлі  жағдайда  тығыздауыштарда  олардың  сенімділігі  мен 
ұзақ  мерзімділігін  қамтамасыз  етеді.  Осы  жағдайларға  байланы- 
сты  кабельдер  унимарритулы  немесе  брондалған  болат  белдіктер, 
сондай–ақ  талшықты  материалдардан,  пластмассадан  және  т.б. 
сыртқы қорғаныш қақпақтары бар тікбұрышты немесе дөңгелек мы- 
рышталған сымдар болуы мүмкін.
 
Кабельдік брендтерде келесі белгілер қолданылады:
 
■
 
қабық – С (қорғасын), А (алюминий), H (жанбайтын жанармай),
 
В (поливинилхлоридті);
 
қорғаныш  жабын  –  B  (таспалардан  жасалған  сауыт),  P  (тегіс 
сымдардан жасалған сауыт);
 
Сыртқы қақпақтың жоқтығы – Г (жалаңаш).
 
Сондай–ақ,  оларда  басқа  құрылымдық  элементтердің  болуын
 
■
 
■
 
көрсететін хаттар болуы мүмкін.
 
Поливинилхлоридті  пластик  –  поливинилхлорид  ұнтағынан 
алынатын,  пластификаторлармен  араласқан  –  қалың  майлы  сұй- 
ықтықтардан алынған икемді материал.
 
Бұл материал монтаждық сымдарды негізгі оқшаулау, сондай–ақ 
қорғаныш  қаптамаларын,  құбыршек,  кабельдерді  дайындау  үшін
 
36
 
 

кеңінен қолданылады. Поливинилхлоридті пластик әдетте қара, көк,
 
сары, қызыл немесе басқа түсті болады. Одан икемді оқшаулайтын 
құбырлар мен жабысқақ оқшаулағыш таспа жасалады.
 
Сым бір оқшауланбаған ядро немесе бір немесе бірнеше оқшау- 
ланған өткізгіш  болып табылады, олардың үстіне монтаждау және 
пайдалану  шарттарына  байланысты  металдан  жасалған  қаңылтыр 
және металл немесе металл емес қорғаныс қақпақтары болуы мүм- 
кін. Сымдар оқшауланбайды, қорғалмайды. Негізінен әуе желілерін 
төсеу  үшін  пайдаланылатын  жіксіз  (жалаңаш)  сымдар  алюминий, 
болат–алюминий, мыс, қола және болат болуы мүмкін. Оқшауланған 
сымдарда тек алюминий және мыс өткізгіштер болуы мүмкін. Меха- 
никалық әсерлерден, жарықтан және ылғалдан қорғау үшін сымдар 
резеңке, пластиктен немесе бүктелген тігісімен жасалған металдан 
жасалған  жолақтармен  жабылған.  Сыртқы  қорғаныш  қабықтары 
бар  сымдар  қорғаныс  деп  аталады,  қорғаныс  қабығы  жоқ  сымдар 
қорғалмайды.
 
Сым екі немесе одан да көп оқшауланған икемді немесе қосым- 
ша  иілгіш  жіптерден  тұрады,  олар  бұралып  немесе  параллель  са- 
лынған,  олар  жұмыс  жағдайына  байланысты  металл  емес  қабық 
пен қорғаныш қақпақ болуы мүмкін. Кабельдер сымдардан әртүрлі 
ядролардың икемділігі бойынша ерекшеленеді. Сымдарды таңбала- 
уда бірінші әріп A өткізгіш материал – алюминийді көрсетеді (A әр- 
пінің болмауы өткізгіш мыс жасалғандығын білдіреді). Екінші әріп 
P сым,  ал үшінші оқшаулағыш  материал  (P –  резеңке,  B  –  поливи- 
нилхлорид, P – полиэтилен). Сымдар мен сымдардың белгілерінде 
басқа да әріптер болуы мүмкін, мысалы: O – кеудеше, құбырлардағы 
Т – тығыздауыш, P – тегіс элемент, бөлу негізі, F – металл бүктелген 
қабығы, D – икемділік және т.б.
 
Сымдар мен кабельдер өткізгіштердің сандары мен көлденең қи- 
малары,  сондай–ақ  номиналды  кернеумен  ерекшеленеді.  Ұңғыма- 
лардың саны бірден төртге дейін болуы мүмкін (басқару кабельдері 
төрттен  37  ядроға  дейін)  және  0,75–ден  600  мм–ге  дейін  болады. 
Сымдар 380, 660 және 3 000 В айнымалы ток кернеулеріне, 110 кВ 
дейінгі барлық стандартты кернеулерге арналған кабельдер болады.
 
Металл  және  құбырлар.  Бұрыш,  жолақ,  парақ  және  дөңгелек 
болат  түріндегі  қара  металдар  илектеу  электр  монтаждау  ұйымда- 
рының  цехтарында  әртүрлі  жинау  өнімдерін,  бөлшектерін  және 
конструкцияларын,  сондай–ақ  электр  қондырғыларын  жерге  қосу 
үшін қолданылады. Электр қондырғыларын өндіру үшін кіші және 
орташа  өлшемді  бұрыштық  болат  (секциялар),  жолақты  болат,  бо-
 
37
 
 

лат және болат сым жиі қолданылады. Кәдімгі қолданылатын арна
 
және  дөңгелек  болатты  сирек  қолданады.  Кәдімгі  болат  құбырлар 
электрлік сымдарды химиялық заттарға арналған жарылғыш немесе 
химиялық белсенді орта бар кәсіпорындар, металлургиялық өндірі- 
стердің бірқатар салалары және т.б. бар. Жіңішке, дымқыл, ыстық 
және  шаңды  үй–жайларда  болат,  жіңішке  қабырғалы  электрленген 
және металл емес құбырлар басым. Икемді металл шлангтары басқа 
байланыстары бар құбырларға жіберулердің қиылысындағы электр 
жабдығына кіру сымдарын қорғауға қызмет етеді.
 
Электр  желісіне  арналған  қалыпты  болат  құбырлар  орнына  по- 
лимерлік құбырларды (винил пластик, полиэтилен, полипропилен) 
пайдаланыңыз. Винипласт түтіктер төрт түрлі типте дайындалады: 
жеңіл (L), орта (С), орташа (С) және ауыр (T). Құбырдың қабырға- 
ларының қалыңдығына байланысты, олар төмен және жоғары тығы- 
здыққа ие болуы мүмкін (соңғы қабырғасының қалыңдығы соңғы). 
Полипропилен – жаңа құбырлардың екі түрі бар: жеңіл және орташа.
 

жүктеу 6,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: