Жұмысқа қабылдау ережелері

желісінен  ажыратыңыз.  Құралды  тек  тұтқасынан  ұстап  ұстау  ке-
 
рек. Кенеттен тоқтап қалғанда электр құралы немесе қолмен жұмыс 
істейтін электр машинасы желіден ажыратылуы керек.
 
Механикаландырылған  құралдың  дұрыс  жұмыс  істеуі  және 
шағын механикаландыру құралдарын үнемі күтіп ұстау, белгіленген 
жұмыс режимдерін және майлауды сақтау болып табылады. Стендте 
немесе меггерде арнайы құралдармен жұмыс жасау үшін электр ма- 
шиналарын шығаруға дейін электрлік тұтастығы тексеріледі (оқша- 
улауға кедергі, жерге қосудың қол жетімділігі және қол жетімділігі, 
кабель оқшаулауының және т.б.), сондай–ақ механикалық бөлшектер 
(бұрандалы қосылыстарды бекіту сенімділігі, редуктордың жұмысқа 
жарамдылығы), подшипниктерде және тетіктерде майлау болуы, жұ- 
мыс құралының қайрау мен орнатудың дұрыстығына байланысты).
 
Электрлік бұрғылау машиналарын майлау әдетте әрбір 200 сағат 
жұмыс  істейді.  Шарикті  мойынтіректерді  және  тісті  берілістерді 
үздіксіз  майлау  мойынтіректер  корпусында  орналасқан  және  орта 
есеппен екі ай сайын қосылатын орташа майлайтын май US–3 қо- 
рымен қамтамасыз етіледі.
 
Жұмысқа кірісу алдында қойылатын қауіпсіздік талаптары. Элек- 
трші жұмыс киімдерін тексеріп, оны тәртіпке келтіріп, жейделердің 
жеңдерін бекітеді. Жұмыс киімдер жұмысқа жарамды және толты- 
рылуы  керек,  сондықтан  ешқандай  соққылар  жоқ.  Шашты  тығыз 
қондырылған бас киім астына алыңыз; жұмыс орнының және оған 
жақындасудың бар–жоқтығын тексеру. Жарық көзді соқпауы керек. 
Шамдарды ауыстыру кернеуді алып тастау керек. Дәреженің дұры- 
стығына және бекітілуіне және олардың өсуіне сәйкес олардың биік- 
тігін түзетуге, арнайы ағаш қаңқаны немесе стендтің алдында (аяғы 
астында) талап етілген биіктікке тұрғызу арқылы висаның беті қо- 
сылыс деңгейінде екенін ескеру керек. Сөрелер мен қысқыштар ой- 
науға болмайды, олар қысылған өнімдерді мықтап ұстап, жақтарға 
толық  емес  кесу  керек.  Жұмыс  үшін  қажетті  қол  құралдары  мен 
құралдар, жеке қорғану құралдары ыңғайлы және оңай қол жетімді 
жерлерде  таратылуы  керек,  сондықтан  оларды  кездейсоқ  көшіруге 
немесе тастауға болмайды.
 
Жұмыс  орнына  қарап,  түзетіп,  жұмысқа  кедергі  келтіретін  бар- 
лық  жағдайларды  алып  тастаңыз;  егер  жыныс  тайғақ  болса  (май- 
мен, бояумен, сумен құйылса), оны сүртіп алуды немесе оны өзіңіз 
жасаңыз. Жұмыс істеп тұрған кезде тек қызмет көрсетуге болатын, 
құрғақ  және  таза  құралдар  мен  аспаптарды  қолданыңыз.  Бұра- 
уыштың  жүзі  бұрандалы  бастың  саңылауына  бос  орынсыз  кіретін
 
63
 
 

осындай  қалыңдығына  тегістеліп,  тегістелуі  керек;  Кілттер  гайка-
 
лар мен болт бастарының өлшемдеріне сәйкес келуі керек және жа- 
рықтар, шұңқырлар, бөртпелер болмауы керек. Кілттердің кілттері 
қатаң түрде параллель болуы керек және оларды орап алмау керек. 
Жылжымалы кілттер қозғалмалы бөліктерде бос болмауы керек; Те- 
гістеуіштер  мен  пиллерлерде  жіңішке,  сынған  губкалар,  тұтқалар 
болмауы  керек.  Мұрын  пиллингінің  губкалары  өткір  болуы  керек, 
ал пышақ пышақпен болуы керек; қолмен тігу, тегістеу, бүктеу және 
басқа  да  жұмыстар  үшін  пайдаланылатын  тіреуішті  және  қауіпсіз 
болуы керек; тартқыштар қатаң конструкцияға ие болуы керек және 
жарықтар  болмауы  керек,  бүктелген  штангалар,  жыртылған  неме- 
се  қиыршық  жіптер,  сондай–ақ  тарту  құрылғысының  алынып  та- 
сталатын  бөлігінің  осімен  қамтамасыз  етілуі  тиіс.  Тұтқыштардың 
күші күшті қолдану орнында бөліктің қатты және сенімді тұтылуын 
қамтамасыз етуі керек.
 
Электриктер зауыттық нұсқаулықта орнатылған өңдеу құралдары- 
на қойылатын талаптарды сақтауға міндетті. Жұмыс орнына дейін, 
жұмысқа кіріспей тұрып, жұмыс барысында жабдықты, құралдарды, 
аксессуарлардың бұзылуын анықтасаңыз, мастерге хабарлаңыз және 
жұмыс істемес бұрын ақаулықтарды жоюды бастауға болмайды.
 
Жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары. Жұмыс барысында элек- 
трші міндетті:
 
■
 
Барлық жұмыс уақытында жұмыс орнын таза ұстауға, аяқ астын-
 
да май, бөлшектер, әзірлемелер, кесінділер және басқа да қалдық 
заттар болмау керек;.
 
Жұмыс кезінде мұқият болыңыз, алаңдатпаңыз және басқаларға 
кедергі болмауға;
 
осы жұмыспен байланысты емес тұлғаларға жұмыс орнында жұ- 
мыс істеуге рұқсат бермеуге.
 
Жөндеуге арналған электр жабдығын алып тастамас бұрын, кем
 
■
 
■
 
дегенде  екі  жерде  кернеуді  алып  тастаңыз,  сондай–ақ  сақтанды-
 
рғыштарды  алып  тастау  қажет. Электр  құрал–жабдықтарын  керне- 
удің  жоқтығын  тексеріп  болғаннан  кейін  ғана  шығарып  тастаңыз. 
Адамдар коммутаторда немесе басқару түймесінде жұмыс істейді.
 
Ауыр (16 кг–нан астам) агрегаттарды, құрамдас бөліктерді және 
бөлшектерді  көтеру,  алып  тастау,  орнату  және  тасымалдау  үшін 
тиеу–түсірудің қажетті жүк көтеру және тасымалдау жабдығын пай- 
далану қажет. Жүк көтеру механизмдерімен жұмыс кезінде еденнен 
басқарылатын  жүк  көтеру  механизмдерін  қолданатын  адамдарға 
еңбек қорғау ережелерінің талаптарын сақтау қажет. Жұмыс үстел-
 
64
 
 

дерінде және үлкен өлшемдерде арнайы жұмыс үстелдерінде немесе
 
стендтерде,  кассеталарда,  олардың  тұрақты  орналасуын  қамтама- 
сыз ететін электр жабдықтардың шағын бөліктерін бөлшектеу және 
жинау  қажет.  Кесіктерді  гайкалар  немесе  болттар  мөлшеріне  ғана 
пайдалану  ұсынылады.  Жаңғақтарды  немесе  бұрамаларды  бұрап 
немесе  бұрап  шығарған  кезде,  кілт  пен  сомындардың  арасындағы 
беттерді  қоюға  болмайды,  сонымен  қатар  тұтқаларды  қолдануға 
болмайды.  Қосылатын  модульдер  мен  бөлшектерді  алып,  басқан- 
да  және  қысып  жатқанда,  қауіпсіз  жұмыс  істеуін  қамтамасыз  ету 
үшін  тартқыштарды,  баспа  құралдарын және басқа  құрылғыларды 
пайдалану қажет. Стационарда жұмыс істеу үшін оның беткі қаба- 
тының таза, тегіс және қылшықсыз болуын қамтамасыз ету қажет. 
Дайындаманы сенімді түрде қауіпсіз етіп бекітіңіз. Зеңге орнатқан- 
да,  ауырсынатын  бөліктерді  абайлап  ұстаңыз,  олар  құлаған  кезде 
пайда  болмайды.  Металл  бөлшектерінен  ұшып  өтуге  болатын  ке- 
скіш, тырнақ, жалюз және басқа да ұқсас жұмыстар кезінде көзіл- 
дірікті немесе сынған көзілдірікпен масканы пайдаланыңыз. Электр 
қозғалтқыштарын, қалқандарды, статорларды, роторларды және ан- 
керлерді  бөлшектеу  кезінде  арнайы  тіректер  мен  тіректерге  жинау 
керек.  Орамдардың  ұштарын  дәнекерлеу  немесе  пішіндеу  тек  қа- 
уіпсіздік көзілдіріктерімен жүзеге асырылуға тиіс. Жөндеуден кейін 
электрлік жабдықты сынақтан өткізбестен бұрын, оны қатты бекітіп, 
жерге  тұйықтау  керек,  айналмалы  және  қозғалатын  бөлшектер  қа- 
уіпсіздік қақпақтарымен жабылуы керек.
 
Төтенше жағдайлардағы қауіпсіздік талаптары. Жазатайым оқиға 
немесе  апатқа  әкелетін  апат  немесе  төтенше  жағдай  орын  алса, 
электрші  оған  байланысты  барлық  шараларды  дереу  қабылдауға, 
құрылғыны  бұзуға  (жойылуына)  жол  бермеуді  және  адамдардың 
өміріне қауіп төндіруін ескертеді. Сонымен қатар, оқиғаны шеберге 
немесе тікелей жұмыс жетекшісіне хабарлаңыз. Апаттардың алдын 
алу  үшін  тек  қызмет  көрсететін  көтергіш  механизмдерді  пайдала- 
ныңыз. Электр жабдығын жөндеу тек кернеуді алып тастау арқылы 
жүзеге асырылуы тиіс.
 
Әрбір электрші алғашқы көмек көрсету шараларын білу керек. 
Мұндай  көмек  дереу  оқиға  орнында  және  келесі  кезектілікте:
 
алдымен жарақат алу көзін жою қажет. Көмек денсаулық пен өмір- 
ге қауіп төндіретін ең маңызды нәрселерден басталуы керек: ауыр 
қан  кету  жағдайында  турникетті  қолданыңыз,  содан  кейін  жабық 
сыну  күдіктенсе,  жарақат  байлаңыз,  сплинтті  қолданыңыз;  ашық 
сынықтары бар, алдымен жарақат керек, содан кейін шиналар қол-
 
65
 
 

данылуы керек; күйіп қалғанда, құрғақ байланысы бар, аязға толы
 
болса,  зарарланған  аймақты  мұқият  жұмсақ  немесе  пушистика- 
лық тіндердің көмегімен сүрту керек; электр тоғымен зақымданған 
жағдайда  жәбірленушіні  ағымдық  әрекетінен  дереу  босату  қажет, 
атап айтқанда: сөндіргішті сөндіріп, оны сөндіріп тастаңыз немесе 
құрғақ таяқпен, полюсті тастаңыз. Ағымның әсерінен болған кезде 
жәбірленушімен  ұстамаңыз.  Егер  жәбірленуші  тыныс  алып  жатса, 
онда дәрігер келгенге дейін жүрек массажы мен жасанды тыныс алу- 
ды дереу жүргізіңіз.
 
Жұмыстың  соңында  қойылатын  қауіпсіздік  талаптары.  Электр 
жабдығын,  электр  құралдарын,  көтергіш  машиналарды  желіден 
ажыратыңыз. Құралды және аксессуарларды сақтауға арналған жер- 
ге қойыңыз. Лак пен еріткіштердің қалдықтарын арнайы жабық кон- 
тейнерге  төгіп  тастаңыз.  Жұмыс  орнына  тәртіппен  қойыңыз,  оны 
қақпағы бар металл қорапқа салыңыз немесе жұмыс кезінде қолда- 
нылған матаны бұзыңыз. Қолыңызды жылы сумен және сабынмен 
жуыңыз.  Жұмыста  табылған  барлық  мәселелер  бойынша  шеберге 
есеп беріңіз.
 
Жұмыс  орнының  ұйымдастырылуына  және  қауіпсіздігіне  қой- 
ылатын талаптар. Электр қондырғыларындағы еңбекті ғылыми ұй- 
ымдастырудың  негізгі  бағыттарының  бірі  жұмыс  орындарын  ұй- 
ымдастыру мен қамтамасыз етуді жетілдіру болып табылады.
 
Жұмыс  орны  –  бір  немесе  бірнеше  электрик  тобының  жұмыс 
жүргізу орны (байланыс, бригада).
 
Жұмыс  аймағында  жұмысшы  процеске  қатысатын  орындаушы- 
лар,  аспаптар,  құрылғылар,  механизмдер,  құралдар,  материалдар 
мен жабдықтар орналасқан және жылжытылды. Жұмыс орны – тех- 
нологиялық  үдерістердің  барлық  операциялары  ұсынылған  баста- 
пқы желілік байланыс. Мұнда өндірістің барлық материалдық және 
техникалық элементтері шоғырланған.
 
Жұмыс  орнын  ұйымдастырғанда,  жұмыс  орнын  дұрыс  анықтау 
маңызды. Жұмыс аймағы бойынша еңбек процесін жүзеге асыруға 
тартылған электриктер, заттар мен құралдарды үйге алатын қажетті 
аумақ түсінікті. Құрылыс алаңдарында өндіріс ретінде электршілерді 
өңдейді, олармен бірге еңбек құралдары мен заттар үнемі қозғалады. 
Өнеркәсіптік кәсіпорындарда слесарь  жұмыс орны шаршы алаңмен 
жұмыс  істей  алады  4...  8  м1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11,  Семинарларда
 
–  кемінде  2  м2.  Электр  қондырғыларын  орнату  бойынша  жұмыс 
орындарын  ұйымдастыру  шешімдерінің  саны  шектеулі,  бірақ  ол 
қолданыстағы жобалық шешімдерге, жұмыстарды механикаланды-
 
66
 
 

ру технологиясына және климаттық аймақтарға, маусымдарға және
 
т.б.  байланысты  жүйелендірілуі  мүмкін.  Сонымен  қатар,  жұмыс 
орындарының саны электр жабдықтары, электрлік құрылыстар мен 
электр желілері орналасқан электрлік аймақтарды шектейді, өйткені 
электрлік жұмыстар тек осы аймақтардағы немесе солардың жанын- 
да орындалады.
 

жүктеу 6,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: