Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

Ӛзіндік тексеруге арналған сұрақтар

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	39/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

«дизонтогенез »

Ӛзіндік тексеруге арналған сұрақтар:
1. Психикалық дамудың жалпы заңдылықтары қандай?
2. Психикалық дамудың спецификалық заңдылықтарын ата.
3. Ауытқулы дамудың негізгі белгілері қандай?
4. Психикалық даму туралы Л. С. Выготскийдің пікірі.

3.2 Дизонтогенез ҧғымы мен оның классификациясы

1927  жылы  Швальбе  алғаш  рет,  ағза  қҧрылымының
қҧрсақтағы  кезіндегі  қалыптасу  ауытқуларын  белгілеу  ҥшін,
«дизонтогенез
»
терминін  қолданды.  Кейінірек,  бҧл  терминмен
онтогенездегі
тҥрлі
бҧзылулар,
оның
ішінде,
ағзаның
морфологиялық  жҥйелері  жетілмеген,  ӛте  ерте  постнатальды
кезеңдегі  бҧзылулар  аталатын  болды.  Бҧған  дейін,  арнайы
психология  мен  арнайы  педагогикада,  ҧзақ  уақытқа  дейін  «даму
аномалиясы»,  яғни  даму  ауытқуы  деген  термин  қолданылып
келді,  дефектологияның  пайда  болу  кезеңінде,  «дефективті
балалар»,  яғни  кеміс  балалар  термині  қолданылды.  Соңғы
жылдары бҥкіл әлемде дамуында кемістігі бар балаларды атайтын
ізгілік  термині  қарастырылды.  Бҧл  кең  таралған,  бірақ
нақтыланбаған  терминдер  болатын:  «қауіп  тобындағы  балалар»,
«ерекше қажеттіліктері бар балалар», «білім алуда спецификалық
қажеттіліктері  бар  балалар»,  «нашар  бейімделгіш  балалар»,
«ерекше қҧқыққа ие балалар», «мҥмкіндігі шектеулі балалар».

------------------------
1
Выготский Л. С. Собр. соч.: В 6 т. — М., 1982. Т.3. - С.31.

41
«Ауытқулы дамудың алғашқы ғылыми технологияларының
бірі  ретінде,  Л.  С.  Выготский  ҧсынған  классификацияны  атауға
болады.  Ол  негізгі  ҥш  кемістік:  қабылдаушы  мҥшелердің
жетілмеуі  немесе  зақымдануы  (соқырлық,  саңыраулық,  соқыр–
саңыраулық),  жауап  беруші  аппараттың  кемшілігі  немесе
зақымдануы (мҥгедек), орталық жҥйке жҥйесінің кемістігі немесе
зақымдануы  (ақыл-ойдың  кемдігі).  Қазіргі  кездегі  психикалық
дизонтогенез  тҥрлерінің  кең  таралған  классификациясы,  В.  В.
Лебединский  ҧсынған  дизонтегнез  классификациясы,  Л.  С.
Выготский,  Г.  Е.  Сухарева,  В.  В.  Ковалев,  Л.  Каннер  сияқты
ғалымдардың зерттеулері негізінде жасалған:


ретардация
(тежелген даму) – барлық психикалық немесе
жеке компоненттер дамуының кешігуі немесе тоқтап қалуы;


жетілу  дисфункциясы
орталық  жҥйке  жҥйесінің
морфофункциональды  жасқа  сай  жетілмеумен  және  жетілмеген
ми    қҧрылымдары  мен  қызметінің,  сыртқы  ортадан  келетін
зиянды факторлармен ӛзара әрекетімен байланысы.


зақымданған даму
– қандай да бір аназизаторлық жҥйенің
немесе ми қҧрылымының жеке зақымдануы;


асинхрония
(бҧрмаланған  даму)  –  бір  қызметтердің    ерте
жетілуі,  келесі  бір  қызметтердің  керісінше  кеш  жетілу
қарқынынынан кӛрінетін, диспропорциональды психикалық даму.
В.
В.
Лебединскийдің
психикалық
дизонтогенезді
классификациялауы, келесі нҧсқаларға бӛлінеді:

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 188