Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

Ақыл-ойы кем балалардың ойлау ерекшеліктері

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	154/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 150 151 152 153 154 155 156 157 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

12.1.  Ақыл-ойы кем балалардың ойлау ерекшеліктері

Ақыл-ойы  кем  балалардың  ойлау  операцияларының
кемістігін,  кӛптеген  эксперимент  нәтижелері  дәлелдейді.
Мысалы,  М.  В.  Зверева  мен  А.  И.  Липкина,  ақыл-ойы  кем
балалар,  заттарды  салыстыруда,  олардың  ҧқсастықтарынан  гӛрі,
айырмашылықтарына  назар  аударатынын  айтады.  Профессор  Л.
В.  Занков  бҧл  балалардың  заттар  мен  қҧбылыстарды
салыстыруда,  кездейсоқ  сыртқы  белгілеріне  сҥйеніп,  ал  негізгі
белгілерін байқамайтындығын анықтаған. Кӛмекші мектептердегі
мҧғалімдердің  жылдар  бойы  жинақтаған  мол  тәжірибесі,  ақыл-
ойы кем оқушылардың ойлау тҥрінің нақты болатынын кӛрсетеді.
Ақыл-ойы  кем  оқушылардың  ойлауындағы  негізгі  кемшілік  –
қорыту,  жалпылау  қабілеттерінің  тӛмендігі,  бҧл  оқу  ҥдерісіндегі
ережелер мен жалпы ҧғымдарды меңгере алмаудан кӛрінеді. Олар
ережені  жатқа
білгенімен,
кӛп  жағдайда,
мағынасына
бойламайды,  ӛз  тәжірибесінде  дҧрыс  қолдана  алмайды.
Сондықтан, ережелерді білуді қажет ететін пәндер  – арифметика
мен грамматиканы қиындықпен меңгереді.

Ақыл-ойы  кем  балалардың  ойлау  қабілетін  дҧрыс  дамыту
мәселесі  ӛте  кҥрделі,  бірақ  шешімі  бар  мәселе  болып  табылады.
Ол  арнайы  жасалған  олигофренопедагогикалық  әдістемелердің
кӛмегімен  оқытуда  жҥзеге  асады.  Мҧндай  оқытудағы  маңызды
нәрсе – жан-жақты ойластырылған, әдістемелік жағынан сауатты
тәсілмен, кӛрнекіліктен сӛздік-логикалық қорытындылауға ауысу.
«И.  М.  Соловьев,  ақыл-ойы  кем  балалардың  ойлау
қабілеттерін  зерттеуде,  стереотиптік  ҥрдістерді  анықтайды.  Бҧл
ҥрдіс  балалардың  арифметикалық  есептерді  шешуде  әрбір  жаңа
есепті,  ӛзі  білетін  бір  ғана  жолмен  шешуге,  тырысатынынан
кӛрінеді. Мҧндай «жабысқақ» ойлау тҥрі, логикалық ойлауға кері
«секірулер»  туғызады,  яғни,  бірден  бірге  ауысады.  Мҧндай
инерттіліктен
туындайтын,
ойлаудағы
ретсіздік,
кӛбіне
эпсилепсиясы бар балалар мен  энцефалитпен ауырған балаларда
болады.
Келесі  бір  кемшілік  тҥрі  –  ойлаудағы  реттеушілік  рӛлдің
әлсіздігі. Яғни, бала ӛзі меңгерген ойлау операцияларын,  қажетті
жағдайда  қолдана  алмайды.  Бҧл  ең  алдымен,  мҧғалім  ҥшін
қиындық  туғызады.  Балалар  жаңа  мәселемен  немесе  жаңа

219
тапсырмамен  (есеппен)  танысқан  соң,  бірден  орындауға  кіріседі.
Оларда  мәселені  шешу  жолын  алдын-ала  ойша  қарастыру  кезеңі
болмайды.  Г.  М.  Дульнев  еңбек  сабағында,  бҧл  балалардың
берілген  нҧсқауды  бір  рет  қана  оқып  қанағаттанатынын,
ешқандай  сҧрақ  қоймастан,  іске  кірісетіндіктерін,  қателескеннен
кейін,  сҧрақтарды  жаудыра  бастайтындықтарын  сипаттайды.
Яғни,  жаңа  мәселені  шешудің  жолы  ойша  талданбайды.  Бір
жағынан бҧл сыни тҧрғыдан ойлай алмаумен байланысты. Ақыл-
ойы кем балалар, ӛздерінің іс-әрекеттеріне сын кӛзбен қарамайды,
ӛз  қателіктерін  кӛрмейді.  Себебі,  ӛз  ойлары  мен  әрекеттерін
обьективті  нақты  талаптарымен  салыстыра  білмеу,  сыни
ойлаудың  болмауынан  деп  тҥсіндіріледі.  Бҧл  ақыл-ойы  кем
оқушылардың басым кӛпшілігіне тән белгі»
1
.

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 150 151 152 153 154 155 156 157 ... 188