Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	143/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 139 140 141 142 143 144 145 146 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

10.6

. ТҚАЗ балалардың зейін ерекшеліктері

БЦП–на  шалдыққан  балалардың  зейіндері,  патологиялық
ерекшеліктер  қатарымен  сипатталады.  БЦП  бар  балалардың
басым кӛпшілігінде, жоғары психикалық таусылу шаршау, жҧмыс
істеу  қабілетінің  тӛмендігі  кӛрінеді.  Балалар  тапсырмаға
зейіндерін бірден шоғырландыра алмайды, тез арада  сҥлесоқтық,
ашушаңдық кҥйіне тҥседі.
Зейіннің
зақымдануы,
тек
цереброастениялық
қҧбылыстармен  ғана  емес,  кӛру  анализаторының  қызметіндегі
ауытқулармен  байланысты:  кӛз  жанарын  тіктей  алмау,  кӛзбен
бағу мҥмкіндігінің тӛмендігі, кӛру аумағының шектелуі, нистагм
т.б.
Әдетте,  церебральды  сал  аурулы  баланың  зейінінің  барлық
сапалары,  дамуында  тежеледі  және  ӛзіндік  қасиетке  ие  болады.
Зейіннің  таңдамалылығы,    тҧрақтылығы,  шоғырлануы,  ауысуы
және
таралуының
қалыптасуы
бҧзылады.
Мысалы,
«Корректуралық  байқау»  әдістемесінің  тапсырмасын  орындауда,
элементтерді  қалдырып  кету,  тҧтас  жолдарды  қалдырып  кету,
кескіні ҧқсас белгілерді сызу сияқты, қателер кездеседі. Алынған
нәтиже,  жҧмыс  істеу  қабілетінің  әркелкілігімен  ӛзгешеленеді.
Сондай-ақ,  зейіннің  ауысу  қиындығы,  психикалық  әрекеттердің
инерттілігіне  байланысты,  жеке  элементтерге  «байланып  қалу»
тәрізді белгілер бар.
«Әсіресе
ерікті
зейіннің
қалыптасуы
айтарлықтай
қиындықпен  жҥзеге  асады.  Кейде  бала  қарапайым  әрекеттердің
ӛзін,  мақсатты  тҥрде  орындай  алмайды.  Белсенді  ерікті  зейіннің
әлсіздігі  байқалады.  Белсенді  ерікті  зейіннің  бҧзылуында,
танымдық  актінің  бастауыш  сатысы  –  ақпаратты  қабылдау  мен
қорыту кезіндегі назар аудару мен ерікті таңдау зардап шегеді.
БЦП  бар  мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  (4  жас)  зейін
қабілеттерін  Н.  В.  Симонова  зерттеді.  Ауыр  қимыл-қозғалыс
патологиялары (еш қозғалыссыз) бар, әрі сӛйлеуі жоқ  және терең
интеллектуалды  дамуында  тежелуі  бар  балалардың  зейін
қабілеттерінде, дӛрекі бҧзылу байқалған. Бҧл балалар назарларын
айналадағы адамдар мен заттарға тҧрақты  тіктей алмаған. Ал іс-
әрекеттеріне,  керісінше  зейіндерін  аудара  алған,  кҥнделікті
пайдаланатын  заттарға  назарларын  аудару,  тек  жартылай  ғана

206
мҥмкін  болған.  БЦП-ң  барлық  формаларында  зейіннің  ауысуы,
әсіресе,  қатты  зардап    шегеді  (кӛп  жағдайларда,  ҧзақ  уақыт  пен
әлденеше рет стимуляция жасау қажет)»
1
.
БЦП-ғы зейіннің жоғарыда сипатталған бҧзылуы, танымдық
ҥдерістің  барлық  келесі  сатыларында,  тҧтас  танымдық  жҥйенің
қызметінде кӛрініс береді.

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 139 140 141 142 143 144 145 146 ... 188