Трансгенді өсімдіктерден дəрмектік өнімдер дайындау

121
ортаға  тигізер  əсері  қандай  болатыны  əлі  белгісіз. Бірақ  та  дəрілік  заттар  ретінде
олардың сұранысқа ие болатыны сөзсіз.
Биофармацевтік  мақсатта  жасалған  геном, азықтық  маңызы  бар  өсімдіктерге
де еніп кетуі мүмкін. Мұндағы ең қауіп туғызатыны – азықтық дəндерден алынатын
өнім  түрлері. Бірақ  та  дəнді  дақылдар  басқа  жағынан  алғанда, атап  айтқанда
коммерциялық  мақсатта, ең  тиімдісі  болып  есептеледі. Олар  өз  құрамында  көп
мөлшерде ақуыздар мен майларды жинай алады жəне де бұларға терім жұмыстарын
жүргізу де (жинап алу) қиындық тудырмайды. Ең дұрысы, биодəрмектер шығаратын
продуцент  өсімдіктері  азық  ретінде  қолданылмайтын, егілген  жерге  жақын  маңда
жабайы  түріндегі  туыстас  өсімдіктері  жоқ  жəне  желмен  немесе  хайуандармен
тасымалданған жағдайда, өздігінен өсіп-дами алмайтын болғаны жақсы еді.
Осы  мақсатта  жүгері  өсімдігі  кең  қолданысқа  ие  болуда. Biolex Therapeytics
компанияларының  біреуі  жүгеріде  адамның  моноклональді  антиденелерінің
синтезделуін қамтамасыз етіп, енді респираторлы-синцитальді вирусқа, ревматоидті
артрит  пен  лимфомаға  қарсы  моноклональді  антидене  биодəрмектерін  алу
бағытында  ізденіс  жұмыстарын  жүргізуде. Prodi Gene компаниясы  АҚШ
ауылшаруашылық  Департаментінен  өсімдіктерде  рекомбинантты  ақуыздарды
жаппай  шығаруға  бірінші  болып  рұқсат  алды. Бұл  компания  биомедициналық
зерттеулерге  қажет  трипсинді  синтездеу  мақсатында  жүгері  өсімдігін  кеңінен
қолданады. Бірақ та, жүгері айқас тозаңданатын өсімдіктер қатарына жатуы себепті,
трансгендердің  жабайы  өсімдіктер  популяцияларына  өтіп  кету  қауіпі  өте  жоғары
келеді.
Клиникалық  сынақтан  өткізіліп  жатқан  басқа  да  дəрмектер  қатарында
жүгеріден  синтезделіп  алынатын, жеуге  жарамды  жəне  көбіне  саяхатшылар
шалдығатын  бактериалды  токсинге  қарсы  тұратын  вакциналар  кездеседі. Мұндай
вакциналар дамушы елдердің тұрғындарының қасіреттерін жеңілдетуге көп септігін
тигізетіні анық.
Тропикалық  жəне  субтропикалық  климатты  елдер  үшін  вакцина  шығару
мақсатында  қолданылатын  өсімдік  ретінде  бананның  маңызы  зор  болуы  мүмкін.
Мысалы, қазіргі  кезде  өздерінің  құрамында  холера, В -гепатиті  мен  диарея
вирустарының  инактивтелген  түрі  бар  трансгенді  банандар  шығарылып, сынақтан
өткізілуде. Осындай, құрамында  инактивтелген  вирустары  бар  банандарды  жеген
адамдар, жоғарыда аты аталған ауруларға қарсы егілген болып шығады.
АҚШ  ауылшаруашылық  Департаменті (USDA), АҚШ  жануарлар  мен
өсімдіктер  саулығын  тексеру  инспекциясы  Қызметі (APHIS), АҚШ  дəрмектер  мен
дəрілер  сапасын  қадағалау  Басқармасы (FDA) жəне  қоршаған  ортаны  қорғау
Басқармалары (EPA) ГМ-өсімдіктерін  шығару  жұмыстарын  мұқият  қадағалап
отырады. 2003 жылдың тамыз айында жануарлар мен өсімдіктер саулығын тексеру
инспекциясы  Қызметі (APHIS) дəрілік  немесе  өндірістік  өнімдер  өндіруде
шығаратын  ГМ  өсімдіктеріне  далалық  сынақ  жұмыстарын  жүргізу  талаптарын
күшейту  туралы  шешімге  келеді. Бұл  шешімнің  негізгі  мақсаты, азықтық  жəне
малазықтық  маңызы  бар  дақылдардың  биодəрмектермен  ластануына  жол  бермеу
жəне қоршаған ортаға тигізер залал мөлшерін барынша азайту.

122

жүктеу 4,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: