Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 2

197
7. Өсімдіктер  мен  жануарлардың  жекелеген  жасушалары  мен  ұлпаларын  өсірудің
əдістерін ойлап тапқан ғалымдар?
А) Г. Корана жəне Пол Берг;
B) Филипп Уайт жəне Роже Готре;
C) Ж. Барский жəне Эли Лили;
D) Алексис Каррель жəне Л. Пастер;
E) С. Блондо мен А. Михайлов.
8. Кім  жəне  қашан  өсімдік  жасушасының  қабықтарын  микротециум
саңырауқұлақтарының  қоректік  ортада  бөлетін  ферментті  заты  арқылы  бұзуды
ұсынады?
А) Эдвард Кокинг,1960 ж.
B) Г Корана, 1847 ж.
C) Ж. Барский, 1960 ж
D) Алексис Каррель, 1913 ж.
E) Пол Берг, 1972 ж.
9. Ғылымға кім жəне қашан алғаш рет «клон» деген терминді қолдануды ұсынады?
А) Ж. Барский, 1960 ж.
B) Г. Корана, 1847 ж.
C) Уэббер, 1903 ж.
D) Алексис Каррель, 1913 ж.
E) Г. Габерланд, 1902 ж
10. Биотехнологияның ғылым ретінде уақыт белгі бойынша қандай екі бағыты бар?
A) тікелей жəне жаңа;
B) жанама жəне тікелей;
C) жанама жəне дəстүрлі;
D) жаңа жəне дəстүрлі;
E) құрама жəне жанама.
11. Қалыпты D- формалы аптамерлердің дəл өзіне ұқсас, бірақ кішкетай L- формалы
көшірмесін қалай атайды?
А) бөлшектер;
В) аптамерлер;
С) шпигельмерлер;
Д) шаперондар;
Е) моноциттер.
12. Метаболизм деп қандай үдерісті атайды?
A) зат алмасу;
B) гомеостаз;
C) тепе-теңдік;
D) өзгеруі;
E) селбесу;

198
13. Тірі  ағзадағы  оның  тіршілік  əрекетін  қамтамасыз  ететін  барлық  химиялық
өзгерістердің жиынтығын не деп атайды?
A) гомеостаз;
B) зат алмасу;
C) климакс;
D) сукцессия;
E) эрозия;
14. Ақуыз құрамына кіретін амин қышқылдары қандай негізгі екі түрге бөлінеді?
A) суға жəне майға еритін;
B) жеңіл жəне ауыр;
C) алмастырылатын жəне алмастырылмайтын;
D) жеңіл жəне алмастырылатын;
E) ауыр жəне алмастырылмайтын.
15. Ағзаға  қажетті  амин  қышқылдарының  қажетті  мөлшері  бар  ақуыздарды  қалай
атайды?
A) толымсыз;
B) толымды;
C) жеңіл;
D) ауыр;
E) алмастырылмайтын.
16. Жеткіліксіз мөлшерде қандай да бір алмастырылмайтын амин қышқылдары бар
немесе жоқ ақуыздар қалай аталады?
A) толымсыз;
B) толымды;
C) жеңіл;
D) суыр;
E) алмастырылмайтын.
17. Ақуздардың тəуліктік қажеттілігі неге байланысты болады?
A) морфологиялық өзгерістерге;
B) биологиялық үдеріске;
C) генетикалық информацияға;
D) химиялық қосылыстардың алмасуына;
E) физикалық күш түсудің қарқындылығына.
18. Генді бөтен жасушаға апарып салу қалай аталады?
A) гомеостаз;
B) трансплантация;
C) имплантант;
D) иммобильдеу;
E) трансгеноз.

199
19. Ақуыз ыдырауының соңғы өнімдерін көрсетіңіз:
A) СО
2
, NO, SO
4
, несепнəр;
B) калий, кальций, мыс;
C) СО
2
, Н
2
О, несепнəр, несеп қышқылы;
D) NO, SO
4
, кальций, калий;
E) NO, SO
4
, кальций, несеп қышқылы;
20. Ақуыздардың алмасуын реттеуде аса маңызды рольді қандай заттар атқарады?
A) көмірсутектер, биокатализаторлар мен амин қышқылдары;
B) қалқанша бездің жəне бүйрек үсті бездерінің гормондары;
C) адреналин жəне көмірсутектер;
D) көмірсутектер мен майлар;
E) биокатализаторлар мен амин қышқылдары.
21. Қандай заттарда энергияның аса көп қоры болады?
A) көмірсутектерде;
B) ақуыздарда;
C) майларда;
D) дəрумендерде;
E) минералдарда.
22. Қазақстанда Биотехнологиялық Ұлттық Орталығы қашан құрылды?
А) 1993 ж.
B) 1990 ж.
C) 2001 ж.
D) 2005 ж.
E) 2009 ж.
23. Жасуша ішіндегі суды қалай атайды?
A) антропогенді;
B) экзогенді;
C) табиғи;
D) эндогенді;
E) құрама.
24. Организмге  өсімдік  жəне  жануарлар  текті  тағамдармен  түсетін, химиялық
табиғаты  əртүрлі  биологиялық, органикалық  қосылыстардың  топтарын  не  деп
атайды?
A) минералдар;
B) дəрумендер;
C) ақуыздар;
D) майлар;
E) микроэлементтер.

200
25. Қандай жасушалар құрамында ауксин мен цитокинин гормондары жоқ қоректік
орталарында өсе алады?
А) денелік жасушалары;
В) эмбриональдық жасушалар;
С) қартайған жасушалар;
Д) діңгек жасушалары;
Е) ісік жасушалары мен маманданған ұлпалар.
26. Қандайда  бір  дəрумен  немесе  оның  құрамдасы  жетіспеген  жағдайда  ағзада
қандай үдеріс пайда болады?
A) аллергия;
B) гиповитаминоз;
C) авитаминоз;
D) гомеостаз;
E) метабализм.
27. Дəрумендерді қандай екі топқа бөледі?
A) суда еритіндер жəне майда еритіндер
B) суда жəне қышқылда еритіндер
C) тұзда жəне суда еритіндер
D) ферменттерде жəне секрецияда еритіндер
E) гормондар мен суда еритіндер
28. Ақуыз құрылымы жөнінде мəлімет сақталған ДНҚ бөлігі қалай аталады?
A) антидене;
B) триплет;
C) геном;
D) ядро;
E) хромосом.
29. Арнайы əсер ету арқылы, яғни радиоактивтік сəулемен, химиялық заттар немесе
температурамен əсер етудің нəтижесінде пайда болатын өзгерістерді қалай атайды?
A) гетеротиптік;
B) секірмелі;
C) летальды;
D) гомотиптік;
E) индукциялық.
30. Өсімдіктерден алынатын антибиотиктер қалай аталады?
А) моноцидтер;
В) фитонцидтер;
С) стрептококкалар;
Д) пеницилиндер;
Е) бицилиндер.

201
31. Организмнің генотипінің өзгеруіне байланысты болатын, яғни тұқым қуалайтын
өзгергіштікті не деп атайды?
A) мутация;
B) метаболизм;
C) ажырау;
D) сукцессия;
E) гомеостаз.
32. Өзгергіштіктің қандай екі түрі бар?
A) гетеротиптік жəне монотиптік;
B) гомотиптік жəне фенотиптік;
C) гетеротиптік жəне гомотиптік;
D) генотиптік жəне фенотиптік;
E) генотиптік жəне монотиптік.
33. “Мутация” деген терминді ең алғаш кім жəне қашан енгізді?
A) А.И. Мончадский, 1970 ж.
B) В.И. Вернадский, 1920 ж.
C) Э. Геккель, 1935 ж.
D) В. Докучаев, 1956 ж.
E) Г. Де-Фриз, 1901 ж.
34. Мутациялардың қандай екі түрі бар?
A) гомотиптік жəне фенотиптік;
B) гомотиптік жəне гетеротиптік;
C) секірмелі жəне индукциялық;
D) секірмелі жəне гомотиптік;
E) индукциялық жəне гетеротиптік.
35. Сомалық  мутацияны  зерттеудің  адам  мен  жануарлардағы  қандай  аурулардың
себептерін білу үшін зор маңызы бар?
A) жүрек аурулары;
B) қатерлі ісік аурулары;
C) ми аурулары;
D) бауыр аурулары;
E) биологиялық аурулары.
36. Бір пуриннің екіншісімен немесе бір пиримидиннің басқа біреуімен ауыстыруын
не деп атайды?
A) трансверия;
B) транзиция;
C) транслокация;
D) регенерация;
E) трансплантация.

202
37. Өлімге душар ететін мутацияларды қалай атайды?
A) гетеротипті;
B) гомотипті;
C) летальды;
D) фенотипті;
E) жағымды.
38. Егер мутация табиғи факторлардың əсерінен пайда болса, оны қалай атайды?
A) секірмелі;
B) индукциялық;
C) летальды;
D) гомотиптік;
E) гетеротиптік.
39. Өсімдік жасушалары  қоректік  ортаның  бастапқы рН  көрсеткіші  қандай  шамада
болғанда жақсы өседі?
А) 4 пен 5 арасында;
В) 5 пен 6 арасында;
С) 2 мен 3 арасында;
Д) 6 мен 7 арасында;
Е) 7 мен 8 арасында.
40. Дене жасушаларында болатын мутацияларды қалай атайды?
A) монотиптік;
B) генеративтік;
C) гетеротиптік;
D) гомотиптік;
E) сомалық.
41. Эволюция мен селекция үшін тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі маңызды рольді
қандай үдеріс атқарады?
A) сукцессия;
B) гомеостаз;
C) полиплоидия;
D) этрификация;
E) метаболизм.
42. Хромосом санының гаплоидты жиынтыққа еселенбей өзгеруінің нəтижесінде не
пайда болады?
A) сукцессия;
B) полиплоидия;
C) гомеостаз;
D) анеуплоидия;
E) гибридтер.

203
43. Пуринді пиримидинге немесе керісінше алмастыруды не деп атайды?
A) трансверсия;
B) транзиция;
C) транслокация;
D) регенрация;
E) трансформация.
44. Хромосомалық өзгерістерді қалай атайды?
A) мутация;
B) транслокация;
C) трансдукция;
D) транскрипция;
E) аберрация.
45. Хромосоманың бір бөлігінің үзіліп түсіп қалуын не деп атайды?
A) дупликция;
B) дефишенсия;
C) делеция;
D) транзиция;
E) трансверция.
46. Хромосоманың  бір  бөлігінің  басқа  бір  оған  гомологты  емес  хромосомамен
ауысып кетуін не деп атайды?
A) дефишенсия;
B) делеция;
C) транзиция;
D) транслокация;
E) дупликация.
47. Цитологиялық тұрғыдан алғанда аберрацияның қандай екі түрі бар?
A) хромосомалық жəне хромотидтік;
B) гомотиптік жəне гетеротиптік;
C) хромосомалық жəне гомотиптік;
D) гетеротиптік жəне хромотидтік;
E) гетеротиптік жəне хромосомалық.
48. Хромосомалардың  құрылымының  өзгеруін  зерттеу  үшін  мейоздық  қандай
фазасы қолайлы болып есептеледі?
A) интерфаза;
B) профаза;
C) метофаза;
D) делеция;
E) дупликация.

204
49. Хромосомалар  саны  гаплоидты  жиынтыққа  еселеніп  көбейетін  организмдерді
қалай атайды?
A) анеуплоидты;
B) полиплоидты;
C) ұқсас;
D) бөтен;
E) трансгенді.
50. Хромосомалар саны еселенбей көбейетін организмдерді қалай атайды?
A) трансгенді;
B) полиплоидты;
C) ұқсас;
D) бөтен;
E) анеуплоидты.
51. Полиплоидияның қандай екі түрі бар?
A) жанама, құрама;
B) бөтен жəне кері;
C) автоплоидия жəне анеуплоидия;
D) жанама жəне анеоплоидия;
E) автоплоидия жəне гомоплоидия.
52. Жасушалардың қандай ұлпаларында полиплоидия жиі кездеседі?
A) сомалық;
B) генетикалық;
C) геномдық;
D) ішкі;
E) сыртқы.
53. Белгілі  бір  факторлармен  арнайы  əсер  ету  нəтижесінде  пайда  болатын  тұқым
қуалайтын өзгергіштікті қалай атайды?
A) құрама;
B) табиғи;
C) жасанды;
D) жалпы;
E) жанама.
54. Радиоактивті  сəулелер, температура, ультракүлгін  жəне  лазер  сəулелері, сол
сияқты кейбір химиялық қосылыстарды не деп атайды?
A) табиғи фактор;
B) мутагендік фактор;
C) секірмелі фактор;
D) зат алмасу факторлары;
E) гомостаз.

205
55. Радиацияның əсерінен ең алдымен қандай құрылымдар өзгереді?
A) гаметалық
B) цитоплазмалық;
C) хромотидалық;
D) хромомералық;
E) ядролық.
56. Жасанды қоректік ортаны қоюландыру үшін қандай  зат қолданылады?
А) ақуыздар;
В) цемент;
С) агар-агар;
Д) гормондар;
Е) майлар.
57. Радиацияның  əсерінен  дене  жасушаларында  болатын  қатерлі  ісіктерді  қалай
атайды?
A) гепатит;
B) қатерлі ісік;
C) метастаз;
D) гомеостаз;
E) сукцессия.
58. Өсімдіктер  мен  жануарлардың  денелік  жасушаларында  болатын  мутацияларды
қандай арнайы əдістермен зерттеуге болады?
A) модификациялық;
B) хирургиялық;
C) цитогенетикалық;
D) биологиялық;
E) химиялық.
59. Қандай мутациялар көбінесе гендік мутацияларды тудырады?
A) химиялық;
B) физикалық;
C) биологиялық;
D) экологиялық;
E) жалпы.
60. Геномында бөтен ген бар жануарларды қалай атайды?
A) индукциялық;
B) гаплоидты;
C) диплоидты;
D) анеуплоидты;
E) трансгенді.

206
61. Генді  бір  биологиялық  жүйеден  басқа  жүйеге  жаңа  белгілері  бар  организмнің
жаңа формасын алу үшін жасанды жолмен тасымалдауын қалай атайды?
A) метаболизм;
B) трансгеноз;
C) инверсия;
D) трансдукция;
E) гомеостаз.
62. Қандай əдіс арқылы генді эукариоттық жыныс жасушасына еңгізеді?
A) инверсия əдісі;
B) трансдукция əдісі;
C) трансгеноз əдісі;
D) транслокация əдісі;
E) делеция əдісі.
63. Трансгенді  жануарларды  алу  үшін  рекомбинантты  гендерді  қандай
қондырғының көмегімен ұрықталған ооцидтердің пронуклеусіне еңгізеді?
A) метаболизм;
B) гомеостаз;
C) күрекше;
D) зат алмасу;
E) микротүтікше.
64. Микроинъекциялық үдерісі зиготаларға қандай əсерін тигізеді?
A) жағымды;
B) зақымды;
C) əсерін тигізбейді;
D) бір келкі;
E) ешқандай.
65. Альтернативті екі геннің бір формасын не деп атайды?
A) фенотип;
B) бактериофаг;
C) аллель.
D) генотип;
E) антидене.
66. Бактерияда тіршілік ететін вирусты қалай атайды?
A) бактериофаг;
B) аллель;
C) фенотип;
D) генотип;
E) антиген.

207
67. Өзгерісі  мутацияға  əкелетін  ДНҚ  молекуласының  ең  кішігірім  бөлігін  қалай
атайды?
A) аллель;
B) мутон;
C) фенотип;
D) геном;
E) ген.
68. Нуклеин  қышқылы  молекуласындағы бір пуринді негізінің басқа  пурин  негізге
алмасуын не деп атайды?
A) трансгеноз;
B) трансверсия;
C) транзиция;
D) делеция;
E) дупликация.
69. Пурин-пиримидин  бағытының  өзгеруіне  əкелетін  күрделі  алмасуды  қалай
атайды?
A) транзиция;
B) трансверсия;
C) трансдукция;
D) трансгеноз;
E) делеция.
70. Вирустарды, бактерияларды, саңырауқұлақтарды, токсиндер жəне қатерлі ісіктер
қоздыратын ауруларды тану жəне емдеу үшін қандай заттар қолданылады?
A) ақуыздар мен майлар;
B) гормондар;
C) биокатализаторлар;
D) микроэлементтер;
E) моноклонды антиденелер.
71. Қандай заттарды əртүрлі ауруларды диагностикалау үшін қолданады?
A) сарысулар;
B) моноклонды антиденелер;
C) биокатализаторлар;
D) микроэлементтер;
E) ақуыздар мен майлар.
72. Эмбриондарды трансплантациялау туралы хабар қай жылы белгілі болды?
A) 1950 ж.
B) 1920 ж.
C) 1890 ж.
D) 1935 ж.
E) 1940 ж.

208
73. Организмнің жатырдағы дамуының ерте кезеңіне əсер ету арқылы эмбриондарды
генетикалық құрастыруын қандай ғылым зерттейді?
A) экология;
B) биология;
C) селекция;
D) эмбриоинженерия;
E) цитология.
74 Құнды  геотипті  аналықтың  эмбриондарын  басқа  аналықтың  жатырына
тасымалдуын қалай атайды?
A) трансплантация;
B) трансгеноз;
C) делеция;
D) дупликация;
E) инверсия.
75. Алғаш рет эмбриондарды трансплантациялау қандай жануарларда өткізілді?
A) үй қояндарда;
B) тышқандарда;
C) қойларда;
D) сиырда;
E) қасқырларда.
76. Бағалы бір сиырдан теория бойынша қаншадан астам бұзау алуға болады?
A) 700-ден астам;
B) 100-ден астам;
C) 50-ден астам;
D) 1000-нан астам;
E) 500-ден астам.
77. Агар-агардың негізгі құрамына қандай заттар кіреді?
А) ақуыздар мен гормондар;
В) теңіз балдыры жəне полисахаридтер;
С) фитогормондар мен майлар;
Д) дəрумендер мен ақуыздар;
Е) шөптер мен жемдер.
78. Информациялық РНҚ-ның ДНҚ тізбегінде түзілу үдерісі қалай аталады?
A) трансгеноз;
B) транскрипция;
C) делеция;
D) дупликация;
E) метаболизм.

209
79. Жасушаның интерфазасында ақуыз синтезі қандай екі кезеңдерден өтеді?
A) делеция мен инверсия;
B) делеция жəне дупликация;
C) транскрипция жəне трансляция;
D) дупликация мен инверсия;
E) транскрсипция мен делеция.
80. Қай жылы рибосомалар арасында аралық заттың ролі туралы теориялық болжам
айтылды?
A) 1961 ж.
B) 1918 ж.
C) 1948 ж.
D) 1908 ж.
E) 1899 ж.
81. 1961 жылы  ғалымдардың  қайсысы  рибосомалар  арасында  аралық  заттың  ролін
РНК-ның ерекше түрі атқаруы туралы теориялық болжам айтты?
A) Жакоб жəне Моно;
B) Докучаев жəне В.И. Вернадский;
C) Ч. Дарвин жəне В.И. Вернадский;
D) Э. Геккель жəне В.И. Вернадский;
E) Э. Геккель жəне Ч. Дарвин.
82. ДНҚ транскрипциясы қандай үш сатыдан тұрады?
A) инициация, делеция жəне дупликция;
B) делеция, дупликация жəне терминация;
C) инициация, элонгация жəне терминация;
D) элонгация, делеция жəне дупликция;
E) терминация, делеция жəне дупликация.
83. Инициация  үдерісі  үшін  алдымен  РНҚ-полимераза  ДНҚ-ның  қандай  бөлігін
тануы керек?
A) геномын;
B) промоторын;
C) хромотидасын;
D) хромомерін;
E) аллелін.
84 Ақуыздың  қышқылдарына  сəйкес  келетін  кодондардан  құралған  бөлікті  қалай
атайды?
A) лидер;
B) коделеуші;
C) жалпы;
D) қысқа;
E) ұзын.

210
85. Промотордың  инициация  үлескісі (учаскесі) шамамен  қанша  жұп  негізден
құралған?
A) 15;
B) 60;
C) 5;
D) 40;
E) 25.
86. Барлық иРНҚ-ның құрамында қандай бөлікті ажыратуға болады?
A) лидер жəне қысқа;
B) қысқа жəне қосымша;
C) қысқа жəне жалпы;
D) жалпы жəне лидер;
E) коделеуші жəне лидер.
87. Алғаш рет медицинада қолданылған ген инженериясы арқылы өндірілген затты
атаңыз?
A) фермент;
B) дəрумен;
C) инсулин;
D) минерал;
E) микроэлемент.
88. Полипептидтік тізбектегі  амин  қышқылдары  қатарына аударылу  механизмін не
деп атайды?
A) трансляция;
B) делеция;
C) дупликация;
D) инверсия;
E) трансгеноз.
89. Инициацияның бас кезінде рибосома қандай екі суббөліктерден тұрады?
A) қысқа жəне жеке;
B) жалпы жəне қысқа;
C) жеке жəне жалпы;
D) жеке жəне өте үлкен;
E) үлкен жəне кіші.
90. Өсіп жатқан полипептидтік тізбек құрамына амин  қышқылдарының тізбектеліп
қосылуын қалай атайды?
A) делеция;
B) элонгация;
C) дупликация;
D) трансгенез;
E) инверсия.

211
91. Элонгацияның бірінші кезеңі неден тұрады?
A) пептидтік байланыстың түзілуінен;
B) кодонды танудан;
C) транслокациядан;
D) зат алмасудан;
E) биокатализациядан.
92. Элонгацияның екінші кезеңі неден тұрады?
A) транслокациядан;
B) кадонды танудан;
C) пептидтік байланыстың түзілуінен;
D) зат алмасудан;
E) биокатализациядан.
93. Элонгацияның үшінші кезеңі неден тұрады?
A) биокатализациядан;
B) кодонды танудан;
C) пептидтік байланыстың түзілуінен;
D) зат алмасудан;
E) транслокациядан.
94. Тірі  организмдерді  жəне  биологиялық  жүйелер  мен  үдерістерді  адамның
мақсатына сай өндірісте қолдануды ғылымдардың қайсысы зерттейді?
A) цитология;
B) биология;
C) экология;
D) эмбриоинженерия;
E) биотехнология.
95. Биотехнология шаруашылықтың қандай саласына үлкен əсерін тигізеді?
A) ауылшаруашылығына;
B) өндіріске;
C) қара металлургияға;
D) түсті металургияға;
E) энергетикаға.
96. Қандай əдіс арқылы құрастырылған жаңа организм биотехнологиялық өндірісте
қолданылуы мүмкін?
A) генинженериялық;
B) цитологиялық;
C) эмбриологиялық;
D) биологиялық;
E) химиялық.

212
97. Коделеуші бөліктің алдындағы қосымша тізбекті қалай атайды?
A) жалпы;
B) код;
C) геном;
D) лидер;
E) қысқа.
98. Инсулин қай жерде түзіледі?
A) ұйқы безінде;
B) генде;
C) хромосомада;
D) жыныс жасушаларында;
E) сомалық жасушаларында.
99. Судағы  бейорганикалық  жəне  өлі  органикалық  заттармен  қоректенетін
микроорганизмдерді не деп атайды?
A) сапрофиттер;
B) мезофиттер;
C) склерофиттер;
D) суккуленттер;
E) полифиттер.
100. Инсулин гормонының ұзындығы қанша полипептидттік тізбектен құралған?
A) бес;
B) екі;
C) алты;
D) төрт;
E) үш.
101. Инсулин гормондары қандай тізбектерден құралған?
A) микроэлементтік;
B) дəрумендік;
C) минерандық;
D) ферменттік;
E) полипептидтік.
102. Кейбір органиклық қоспалардан суды тазарту жəне түссіздендіру үшін қандай
əдіс қолданылады?
A) каогулияция əдісі;
B) флотация əдісі;
C) хлорлау əдісі;
D) адсорбция;
E) абсорция,

213
103. Адам инсулині алғаш рет қашан синтезделді?
A) 1978 ж.
B) 1950 ж.
C) 1958 ж.
D) 1918 ж.
E) 1965 ж.
104. Жер бетіндегі ашық су қоймаларда қандай организмдер көп мөлшерде болады?
A) бейорганизмдер;
B) микроорганизмдер;
C) ксерофиттер;
D) автотрофтар;
E) склерофиттер.
105. Вирустың сыртқы ақуызды қабығын қалай атайды?
A) хромосома;
B) мутант;
C) геном;
D) капсид;
E) матрица.
106. Ген  жұмысының  реттеу  типі: репрессор  молекуласын  ген-оператормен
байланысты  құрылымды  гендердің  транскрипциясын  тежейтін  бақылау  қалай
аталады?
A) жалпы;
B) позитивтік;
C) негативтік;
D) құрама;
E) жеке.
107. Ген орналасқан хромосоманың бөлігін не деп атайды?
A) матрица;
B) мутант;
C) локус,
D) клон;
E) кодон.
108. Евроодақ заңнамасы  бойынша  өнім  құрамында  ГМ  заттары оның салмағының
қанша  пайызын  құраса, өндірушілер  ол  жөнінде  сыртқы  қорабында  жазу  керек
болады?
A) 2,1% асса;
B) 1,1% асса;
C) 0,9% асса;
D) 2,5% асса;
E) 3,0% асса.

214
109. Қатерлі ісік ауруын қоздыратын генді не деп атайды?
A) мутант;
B) кодон;
C) клон;
D) локус;
E) онкоген.
110. Бұрын  функциясы  бар  геннің  мутациялануы  нəтижесінде  пайда  болған
активтілігі жоқ элементті қалай атайды?
A) онкоген;
B) псевдоген;
C) кодон;
D) локус;
E) клон.
111. Бактериялардың  коньюгациясын  немесе  қарапайым  жыныс  үдерісін
қамтамасыз ететін плазмиданы қалай атайды?
A) фактор-Ғ;
B) фактор-R;
C) фаг;
D) геном;
E) вектор.
112. Қабығының жарылуы арқылы жасушаның ыдырауын не деп атайды?
A) локус;
B) онкоген;
C) лизис;
D) клон;
E) кодон.
113. Ақуызды репрессормен байланысатын бөлігін қалай атайды?
A) мутаген;
B) оператор;
C) онкоген;
D) клон;
E) локус.
114. Биотехнологиядағы  технологиялық  үдерістерді  жетілдіруге  қажетті  құрал-
жабдықтарды өндіруге бағытталған ғылым саласы қалай аталады?
А) генетикалық инженерия;
B) биологиялық инженерия;
C) ДНҚ- технологиясы;
D) рекомбинантты ДНҚ технологиясы;
E) протоемика.

215
115. Бірнеше рестриктазалар тани алатын бөліктері бар линкерді қалай атайды?
A) локус;
B) монолинкер;
C) онкоген;
D) мутант;
E) полилинкер.
116. Генетикалық рекомбинанттық бірлікті не деп атайды?
A) рекон;
B) мутон;
C) онкоген;
D) локус;
E) геном.
117. Фаг пен плазмида арасындағы гибрид фаг ретінде де жəне плазмида сияқты да
дами алатын векторды қалай атайды?
A) антидене;
B) геном;
C) ядро;
D) фазмида;
E) антиген.
118. Бактериялардың  дəрі-дəрмектерге  төзімділігін  қамтамасыз  ететін  плазмиданы
қалай атайды?
A) фактор-R;
B) фактор-Ғ;
C) фаг;
D) геном;
E) вектор.
119. ДНҚ-ның өзін-өзі синтезделуін қалай атайды?
A) репликация;
B) генерация;
C) мутация;
D) метаболизм;
E) гомеостаз.
120. Кейбір денелік жасушалардың бүтін организмге дейін дами алу қабілетін қалай
атайды?
A) терминация;
B) трансфекция;
C) трансляция;
D) делеция;
E) дупликация.

216
121. Хромосома бөлігінің жоғалуын қалай атайды?
A) трансляция;
B) транскрипция;
C) делеция;
D) дупликация;
E) инверсия.
122. Реттеуші  ақуызбен  байланысты, геннің  транскрипциясын  іске  қосатын
молекуланы қалай атайды?
A) фаг;
B) интрон;
C) геном;
D) вектор;
E) индуктор.
123. Ақуызды коделейтін генетикалық информациясы бар эукариоттық құрылымды
геннің бөлігін қалай атайды?
A) экзон;
B) ядро;
C) плазма;
D) локус;
E) фаг.
124. Бактериялық РНҚ-полимеразаның суббөлігін қалай атайды?
A) мутант;
B) фактор-Ғ;
C) фактор-R;
D) сигма фактор;
E) вектор.
125. ДНҚ-ның  ерекше  нуклеотидтер  тізбегін  танып, қостізбекті  үзуді  қамтамасыз
ететін ферментті қалай атайды?
A) лактаза;
B) инсулин;
C) полимераза;
D) рестриктаза;
E) соматотропин.
126. Соматотропиннің секрециясын тежейтін гормонды қалай атайды?
A) билирубин;
B) инсулин;
C) гемоглобин;
D) соматостатин;
E) лактаза.

217
127. Генді бөтен жасушаға тасымалдай алатын құрылымды не деп атайды?
A) локус;
B) вектор;
C) геном;
D) мутон;
E) лидер.
128. Рестриктазамен кесілген ДНҚ фрагментін қалай атайды?
A) рестрикт;
B) локус;
C) мутон;
D) онкоген;
E) фаг.
129. Көптеген  жасушалар  колониялары  арасында  қажетті  ген  бар  векторды  іздеу
үдерісі қалай атайды?
A) инверсия;
B) трансляция;
C) делеция;
D) дупликация;
E) скрининг.
130. Тандемді  қайталанатын  ДНҚ-ның  транскрипцияланбайтын  бөлігін  қалай
атайды?
A) спейсер;
B) фаг;
C) фазмида;
D) геном;
E) фенотип.
131. Хромосоманың құрамына енетін негізгі ақуыздарды не деп атайды?
A) фенотип;
B) мутондар;
C) гистондар;
D) генотип;
E) геном.
132. Жасушаның  хромосомадан  тыс  бөліктеріндегі  барлық  генетикалық
элементтердің жиынтығын қалай атайды?
A) интрон;
B) плазмон;
C) рекон;
D) оперон;
E) фаг.

218
133. Бактериялық ДНҚ-мен байланыса алатын плазмиданы қалай атайды?
A) локус;
B) хромосома;
C) геном.
D) эписома;
E) кодон.
134. Репликацияның, транскрипцияның немесе трансляцияның аяқталуына əкелетін
үдерісті қалай атайды?
A) делеция;
B) терминация;
C) дупликация;
D) инверсия;
E) трансверсия.
135. РНҚ-ның бірінші негізіне сай келетін ДНҚ-ның бөлігін қалай атайды?
A) старт;
B) кросс;
C) экзен;
D) эндон;
E) стайл.
136. РНҚ матрицасында ДНҚ-ны синтездейтін ферментті қалай атайды?
A) полимераза;
B) лактаза;
C) кері транскриптаза;
D) лигаза;
E) полисахарид.
137. Информациялық РНҚ-ның жалғыз молекуласымен байланысқан екі жəне одан
да көп рибосомаларды қалай атайды?
A) моносома;
B) полисома;
C) сома;
D) геном;
E) хромосома.
138. ДНҚ  молекулаларын  қажетті  жерлерінен  кесіп  алу  қандай  ферменттер
көмегімен жүзеге асырылады?
А) гидролаза;
B) пепсин;
C) лигаза;
D) лейцин;
E) рестриктазалар.

219
139. Генетикалық элемент-орташа қайталанатын ДНҚ типін қалай атайды?
A) жеке;
B) мобильді;
C) жалпы;
D) кері;
E) жанама.
140. Генетикалық рекомбинацияның бөлігін қалай атайды?
A) мутант;
B) рекон;
C) геном;
D) локон;
E) кодон.
141. РНҚ-ның жетілуін қалай атайды?
A) процессинг;
B) делеция;
C) дупликация;
D) инверсия;
E) проверсия.
142. Рестрикциялық  ферменттер  рестриктазалар  танитын  нүктелері  бар  қысқа  қос
тізбектік синтетикалық олигонуклеотидтерді қалай атайды?
A) линкер;
B) мутант;
C) оператор;
D) онкоген;
E) локус.
143. ДНҚ бөліктерін қайта «тіге» немесе «желімдей» алатын ферменттер қалай деп
аталады?
А) рестриктазалар;
B) лигаза;
C) гидролаза;
D) лизин;
E) лейцин.
144. Құрамына 2250-ден 400000 жұпқа дейін нуклеотидтер кіретін ДНҚ молекуласы
қалай аталады?
А) плазмидтер;
B) ақуыздар;
C) ауксин;
D) изолейцин;
E) лизин.

220
145. Генді химиялық жолмен қолдан тұңғыш рет кім жəне қашан синтездеді?
A) Ч. Дарвин, 1885 ж.;
B) К. Эрике, 1917 ж.;
C) Г Корана, 1969 ж.
D) А.С. Мончадский, 1932 ж.;
E) Э. Геккель, 1885 ж.
146. Плазмида терминін ғылымға кім жəне қашан енгізді?
А) Колмер мен Кинкель, 1947 ж.;
B) Рудольф жəне Хельброннер, 1957 ж.;
C) Л. Пастер мен И. Мечников, 1957 ж.;
D) И.Н. Мечников пен Р. Гарднер, 1963 ж.;
E). Джошуа Ледерберг, 1952 ж.
147. Кім жəне қашан алғаш рет рекомбинантты ДНҚ алды?
А) А.С. Мончадский, 1932 ж.;
B) К. Эрике, 1917 ж.;
C) Ч. Дарвин, 1885 ж.;
D) америкалық ғалым П Берг, 1972 ж.;
E) Э. Геккель, 1885 ж.
148. Қандай  заттар  əр  түрге, кластарға  жəне  типтерге  жататын  жасушалардың
бірігуін тездете алады?
А) рестриктазалар, гормондар;
B) Сендай вирусы, полиэтиленгликоль;
C) гидролаза, фруктоза;
D) лизин, триптофан;
E) лейцин, изолейцин.
149. Сомалық жасушаларды гибридизациялау əдісін алғаш кім жəне қашан жасады?
А) Г Корана, 1969 ж.;
B) Ж. Барский, 1960 ж.;
C) Ч. Дарвин, 1885 ж.;
D) А.С. Мончадский, 1932 ж.;
E) Э. Геккель, 1885 ж.
150. Сомалық  жасушалардың  түр  ішіндік  жəне  түр  аралық  гибридтерін  алғаш  рет
кім жəне қашан алған?
А) Ч. Дарвин, 1885 ж.;
B) Г Корана, 1969 ж.;
C). К. Гржешик 1973 ж. ;
D) А.С. Мончадский, 1932 ж.;
E) Ж. Барский, 1960 ж.;

221
151. Бір  жасушадан  бөлініп  алынған  жеке  хромосоманы, басқа  жасушаға  енгізудің
жолдарын алғаш кім жəне қашан тапқан?
А) Г Корана, 1969 ж.;
B) Мак-Брайд, Озер, 1971 ж.;
C) Ч. Дарвин, 1885 ж.;
D) А.С. Мончадский, 1932 ж;
E) Ж. Барский, 1960 ж.
152. Тірі  жануарлар  жасушаларын  ағзадан  бөліп  алып  оны

жүктеу 4,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: