Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 А. Н. Доғалов

277
4) кәсіпкерлік қызметті қолдау және ынталандыру;
5) инвестициялық жобаларды жүзеге асыру;
6) әлеуметтік қорғау;
7) мемлекеттік қаржының кірістері мен шығыстарына бақылау 
жасау.
Мемлекеттік бюджет жүйесі бірнеше принциптерге негізделеді:
1) бірлік принципі – ҚР-сы территориясында бірыңғай бюджет 
заңдылығын, дербес бюджет сыныптамасын қолдану;
2) толықтылық принципі – бюджеттер мен Ұлттық қорға келіп 
түсетін барлық түсімдер мен шығыстардың заңдық тәртіпте көрініс 
табуы;
3) шынайылық принципі – бюджет параметрлерінің экономиканың 
ағымдық жағдайының көрсеткіштеріне, Қазақстан Республикасының 
және аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуының параметрлері 
мен бағыттарына сәйкес келуі;
4)  ашықтылық  принципі  –  бюджет  заңдылығы  аясындағы 
нормативтік-құқықтық актілерді міндетті түрде жариялау;
5) дәйектілік принципі – бюджеттік қатынастар аясында алдын-
ала  қабылданған  шешімдерді  мемлекеттік  басқару  органдарының 
қадағалауы;
6) нәтижелілік принципі – бюджеттік бағдарламаларда көрсетілген 
белгілі бір нәтижелерге жетудің қажеттілігіне байланысты бюджет-
терді әзірлеу және орындау;
7) тиімділік принципі – бюджет құралдарын аз көлемде қолдана 
отырып,  ең  жақсы  нәтижеге  жетудің  қажеттілігіне  байланысты 
бюджетті нақты іске асыру;
8) жауапкершілік принципі – бюджет заңдылығын бұзғаны үшін 
бюджет үдерісіне қатысушыларды жауапкершілікке тарту;
9)  бюджеттердің  дербестілігі  принципі  –  әртүрлі  деңгейдегі 
бюджеттер  арасындағы  түсімдердің  тұрақты  түрде  бөлінуін 
қамтамасыз ету.
Мемлекеттік бюджеттің табыстары мен шығындарының  құры-
лымы төмендегідей бюджет сыныптамасымен анықталады:
1. Бюджет табыстары:
- салықтық түсімдер;
- салықтық емес түсімдер;
- негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер;
- трансферттердің келіп түсуі.
2. Бюджет шығындары.

278
3. Операциялық сальдо.
4. Таза бюджеттік несиелеу:
- бюджеттік несиелер;
- бюджеттік несиелерді жабу.
5. Қаржылық активтер операциясы бойынша сальдо:
- қаржылық активтерді иелену;
- мемлекеттің қаржылық активтерін сатудан түскен түсімдер.
6. Мемлекеттік бюджет тапшылығы (артықшылығы).
7. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (артықшылықты қолдану):
- қарыздардың келіп түсуі;
- қарыздарды жабу;
- бюджет құралдары қалдықтарының қозғалысы.
Мемлекеттік бюджет шығындарын бөлек алып қарайтын болсақ, 
оларға мыналар кіреді:
- 
мемлекеттік қызмет көрсетулер;
- 
қорғаныс;
- 
қоғамдық  тәртіп,  қауіпсіздік,  сот  қызметі,  құқықтық  және 
қылмыстық-атқару іс-әрекеті;
- 
білім беру;
- 
денсаулық сақтау;
- 
әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру;
- 
тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық;
- 
мәдениет, спорт, туризм, ақпараттық кеңістік;
- 
ауыл,  су,  орман  және  балық  шаруашылықтары,  ерекше 
қорғалатын табиғи территориялар, қоршаған ортаны және жануарлар 
әлемін қорғау, жер қатынастары;
- 
отын-энергетикалық кешен және жерді пайдалану;
- 
өнеркәсіп,  сәулет,  құрылыс  және  қала  құрылысы  қызметі, 
көлік және байланыс;
- 
қарыздарды өтеу;
- 
арнайы трансферттер;
- 
басқалары.

жүктеу 2,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: