Оқулық Алматы, 2013 Əож кбж қ Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

Топырақтың гидролитикалық қышқылдығы

жүктеу 3,79 Mb. бет 62/140 Дата 09.12.2023 өлшемі 3,79 Mb. #44625 түрі Оқулық

Навигация по данной странице:

• Топырақтың негіздермен қанығу дəрежесі (V)

Топырақтың гидролитикалық қышқылдығы – топырақтың сіңіру кешенінің қышқылдығы, оны топырақпен берік байланысқан, қиын алмасатын сіңірілген сутек иондары тудырады. Гидролитика- лық қышқылдық топырақты гидролитті сілтілі тұздың ерітіндісімен (CH3COONa) өңдегенде анықталады. Гидролитикалық қышқылдықты 100 г топырақтағы миллиграмм- эквивалентпен өрнектейді. Топырақ ерітіндісінің реакциясы алмасу жəне гидролитикалық қышқылдықтарының өлшеміне ғана емес, топырақтың негіздермен қанығу дəрежесіне де байланысты болады. Егер топырақтың гидролитикалық қышқылдығының шамасын Н əрпімен, сіңірілген негіздердің қосындысын (Ca, Mg, K, Na жəне т.б.) S əрпімен белгілесек, онда топырақтың жалпы сіңіру сыйымдылығы T болғанда: S + H = T. Топырақтың сіңіру сыйымдылығы 100 г топырақтағы милли- грамм-эквивалент түрінде өрнектеледі. Топырақтың негіздермен қанығу дəрежесі (V) – сіңірілген негіздердің қосындысын (S) сіңіру сыйымдылығына (Т) қатынасын пайызбен өрнектеу: 12–1427 177 Топырақтың негіздермен қанығу дəрежесі жалпы сіңіру сыйымдылығының қандай бөлігі сіңірілген негіздерге, қайсысы гидролитикалық қышқылдыққа тиетінін көрсетеді. Негіздермен қанығу дəрежесінің шамасы топырақтың қышқылдығы мен сіңіру қабілетінің маңызды көрсеткіші болып табылады. Топырақ ерітіндісінің реакциясы тұрақты болмайды. Əртүрлі биологиялық, химиялық жəне физикалық-химиялық құбылыстар- дың нəтижесінде топырақта қышқылдар немесе негіздер пайда бо- лып, топырақ реакциясы өзгеріп тұрады. Топырақ реакциясы енгізілетін тыңайтқыштар əсерінен де өзгереді. Мысалы, физиологиялық қышқылды тұздарды (NH4Cl, (NH4)2SO4, т.б.) енгізгенде топырақ ерітіндісі қышқылданады, ал физиологиялық сілтілі тұздарды (NаNO3, Ca(NO3)2) пайдаланғанда қышқылдығы азаяды немесе топырақ ерітіндісі сілтіленеді. Физиологиялық қышқылды немесе физиологиялық сілтілі тыңайтқыштарды əрдайым енгізгенде топырақ ерітіндісінің ре- акциясы күшті өзгере алады да, өсімдіктердің жəне топырақ микроорганизмдерінің тіршілігіне үлкен əсер етеді. Бірақ əртүрлі топырақтарда реакцияның өзгеруі бірдей болмай- ды. Біреуінде топырақ ортасы баяу, басқаларында жылдам өзгеріп тұрады. жүктеу 3,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз