Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

148
деген трансакциондық сұраныс ең алдымен, табыс деңгейіне 
тəуелді, ал пайыздық қойылымға тəуелді емес. Сондықтан да 
оның сұраныс қисығы тік сызық түрінде орналасады (6.1 а-сурет).
Ақшаға алыпсатарлық сұраныс
пайыздық қойылымға тə-
уелді жəне оның сұраныс қисығы теріс көлбеулі болып табылады 
(6.1 ə-сурет).
Кейнс теориясы бойынша ақшаға жиынтық сұраныс екі өзгер-
мелі функцияны көрсетеді:
а) табыс;
ə) пайыздық қойылым.
M
d
= M (Y, r)
6.1-сурет. 
Ақшаға деген трансакциондық жəне алыпсатарлық сұраныс
Сонымен, екі теорияны қорыта келе, ақшаға деген сұранысқа 
əсер ететін мынадай факторларды атап көрсетуге болады:
1) табыс деңгейі;
2) пайыздық қойылым;
3) ақша айналымының жылдамдығы.
Классикалық теория ақшаға сұранысты нақты табыспен бай-
ланыстырса, кейнстік теория ақшаға сұраныстың негізгі факторы 
ретінде пайыздық қойылымды алға тартады.
Баумоль-Тобин үлгісі.
1
Баумоль-Тобин үлгісі
– бұл адамдардың өздеріне қажетті 
1 
Вечканов Г.С., Вечканова Г.Р.
Макроэкономика. 2 - е изд. - Спб.: Питер, 2008., 
141-144 с.

149
қолма-қол ақша сомаларының мөлшерін осы сомаға банктің 
алынбаған пайызы түріндегі шығындары мен банкке барып келу 
уақытын үнемдеуді бағалаумен болатын шығындарды салысты-
румен байланысты ақшаға сұраныстың ерекше үлгісі.
Баумоль-Тобин үлгісі қолма-қол ақшаның трансакциондық 
жəне альтернативтік шығындарын ескере отырып, нақты кас-
салық қалдықтардың оңтайлы мөлшерін қалай анықтауға бола-
тындығын түсіндіреді. Бұл үлгіні АҚШ экономистері Уильям 
Баумоль (1922 жылы туылған) мен Джеймс Тобин (1918-2002, 
Нобель сыйлығының лауреаты) өзара тəуелсіз ұсынды.
Баумоль-Тобин үлгісі қолма-қол ақшаның артықшылықта-
ры мен кемшіліктерін талдайды. 
Негізгі артықшылығы:
егер 
индивид тауар сатып алуға қажетті ақшасын қолында ұстаса, 
онда банкке барудың қажеті жоқ. 
Негізгі кемшілігі:
егер индивид 
мəміле жасау үшін ақшасын қолында ұстаса, онда ол сол ақшаны 
банкке депозитке салып, оның үстінен пайыз алу мүмкіндігінен 
айырылады. Баумоль-Тобин үлгісін нақты түсіндіру үшін мына-
дай үш жағдай қарастырылады (6.2-6.4-суреттер).

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: