Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

жүктеу 1,31 Mb.

Pdf просмотр

бет	290/325
Дата	29.10.2022
өлшемі	1,31 Mb.
	#39897
түрі	Оқулық

1 ... 286 287 288 289 290 291 292 293 ... 325

dogalov-makroekonomika

Қорытынды
1. Төлем балансы – белгілі бір уақыт аралығында резиденттер мен
резидент еместердің арасындағы жасалған сауда-саттық жəне қаржылық
келімдер туралы статистикалық есеп-қисап. Төлем балансын талдау
негізінде қандай да бір елдің сыртқы экономикалық тепе-теңдікке жете
алу мүмкіндігін түсіндіруге болады.
2. Төлем балансы бабының кредиті бойынша жазу екінші бір
баптың дебеті бойынша жазумен теңестіріліп отырады. Кредит –
нəтижесінде елден құндылықтар кететін жəне солар үшін елге ше-
тел валютасындағы ақшалай ағындар келетін келісімдер жиынтығы
жəне бұлар «плюс» белгісімен жазылады. Дебет – нəтижесінде ел са-
тып алатын құндылықтарға айырбас ретінде валютасы сыртқа кететін
келісімдер жəне бұлар «минус» белгісімен жазылады.
3. Халықаралық валюта қорының анықтамасы бойынша төлем ба-
лансы құрамына мыналар кіреді: 1) Ағымдық операциялар шоты

- тауар
мен қызметтер экспорты мен импорты, таза инвестициядан таза табыс-
тар жəне таза трансферттік аударымдар; 2) Капитал қозғалысы мен
қаржы операцияларының шоты

– ұзақ мерзімдік инвестициялар (тікелей
жəне қоржындық); қысқа мерзімдік капиталдар қозғалысы шотына ак-
тивтермен жасалған халықаралық мəмілелер кіреді: акция, облигация,
жылжымайтын мүліктен түскен табыс жəне шетелден сатып алынған
активтерге шығындар. 3) Ресми резервтер өзгерісі

– мемлекеттің алтын
қоры, əлемдік баға мен валюта бағамының өзгерісіне байланысты ал-
тын валюта резервін қайт бағалау, елдегі алтынның бір бөлігін алтын
қорына ауыстыру, қарыз бойынша арнайы құқықтар (СДР – специаль-
ные права заимствования), шетел валютаның резервін пайдалану.

385
4. Валюта нарығы
–
валюта мəмілелері жасалатын нарық, яғни
онда белгілі атаулы валюта бағамы бойынша бір елдің валютасы екінші
елдің валютасына айырбасталады. Еліміздің коммерциялық банктері
сыртқы қарыздарын өтегенде рынокқа валютаның айтарлықтай көле-
мін шығарады. Бұл ұлттық валютамызға да əсерін тигізеді.
5. Валютаның айырбас бағамы – екі əр ел валюталарының арақа-
тынасы. Атаулы айырбас бағамы екі ел валюталарының салыстыр-
малы бағасын көрсетеді. Нақты айырбас бағамы екі елде өндірілген
тауарлардың салыстырмалы бағасын көрсетеді.
6. Ортақ баға заңы еркін бəсекелестік жағдайында бір тауардың əр
елде əртүрлі бағамен сатылуының мүмкін еместігін көрсетеді. Бұл заң
халықаралық нарықта сатып алу қабілеттілігінің паритеті деп аталады.
7. Валюталық басқыншылық валюта нарығындағы айырбас ба ға-
мы тіркелген бағамнан ауытқыған кезде өзінің халықаралық резерв те-
рінен Орталық банктің шетел валютасын сататынын жəне сатып ала-
тындығын көрсетеді.
8. Девальвация – тіркелген айырбас бағамы жүйесіндегі ұлттық
валюта бағамының ресми түрде төмендеуі. Ревальвация – тіркелген
айырбас бағамы жүйесіндегі ұлттық валюта бағамының ресми түрде
жоғарылауы.

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 286 287 288 289 290 291 292 293 ... 325