сурет Металл эквивалентінің молярлық массасын анықтауға арналған құрал

№1 кесте Қаныққан су буының сумен тепе-теңдігі қысымы.

Температура 0С	Будың қысым Па*103 (мм сынап бағанасы)
0	0,61 (4,58)
5	0,87 (6,54)
10	1,23 (9,20)
15	1,70 (12,79)
16	1,82 (13,63)
19	2,20 (16,48)
20	2,37 (17,53)
21	2,48 (18,65)
22	2,64 (19,82)
23	2,80 (21,09)

№2 кесте Қорытынды кесте

1.Заттың эквиваленті дегеніміз не? 2.Эквиваленттің молярлық массасы дегеніміз не? 3.Күрделі заттардың (қышқылдар, негіздер, тұздар) және жай заттардың эквиваленттерінің молярлық массасы қалай анықталады? 4.Эквиваленттер заңы қалай оқылады? Математикалық өрнегі қандай? 5.Неше моль және неше грамм болады: а) 6,02∙10² ацетилен С₂Н₂ молекулаларын. б) 2,00∙10²³ азот молекулаларын.

№2 Зертханалық сабақ

Газ тәрізді заттардың молярлық массасын анықтау
Жұмыстың мақсаты: Газдың молярлық массасын анықтайтын әдістердің бірімен танысу, таразыда өлшеп үйрену және газ заңдарын қолданып молярлық массаны анықтау.

Реактивтер мен құралдар: Кипп аппараты, технохимиялық таразы, цилиндр (250 мл) тығынмен колба (200-250 мл), термометр, барометр, тұз қышқылы (1:3), мрамор.

Көміртегінің қос оксидін (СО₂) алу үшін Кипп аппаратын жинау керек. Мраморға СаСО₃ тұз қышқылын құйып СО₂ алады.

1.Газ тәріздес заттардың молекулалық массаларын анықтау үшін қолданылытын формулаларды жазу керек.

2.Кипп аппаратының құрылысы.

3.Көмір қышқыл газы бөлінгенде жүретін реакция теңдеуі.

4.Кипп аппаратынан бөлінген газды қалай тазалайды?

№2 сурет Көміртек оксидін алатын құрал

Колбаның көлемін анықтау керек, оны колбадағы белгіге дейін су құйып, сосын цилиндрге құйып, анықтаңдар. Тәжірибе температурасын анықтап t_{тәжірибе} ⁰С, оны абсолют температураға аудару керек. Т⁰К = 273 + t_{тәжірибе}.

Барометрдегі атмосфера қысымын анықтау керек, Р, кПа.

P, V, T белгілі болғандықтан Менделеев-Клапейрон теңдеуі бойынша ауаның колбадағы массасын анықтау керек- m_В

m_В= M_ауа *pV/RT = 29* pV/RT

Колбадағы көміртегінің (ІV) оксидін қалыпты жағдайға мына теңдеу бойынша аударамыз:

1)СО₂ ауа салыстырмалы тығыздығы арқылы:

М (СО₂) = (m_СО2*29)/ m_ауа ;

2)Газдың молярлық көлемі бойынша:

М(СО₂) = (m_СО2*22,4)/ V₀

3)Менделеев-Клапейрон теңдеуі бойынша:

М(СО₂) = (m_СО2*RT)/ pV

Осы табылған молярлық массалар бойынша орташа молярлық массаны есептеңдер (М_{тәжірибе}).

Теориялық молярлық массасына салыстырып, салыстырмалы процеснттік қатені есептеңдер:

% қате = ((М_теор – М_тәж)/М_теор) * 100

Кипп аппаратында жүретін реакциялар теңдеулерін жазыңдар:

1)HCl + CaCO₃ →

2)NaHCO₃ + … →

3)H₂SO₄+ … →