11. Жаңа тақырыпты бекіту 20 мин (22%)
Алиментарлы аурулар дегеніміз не?
Алиментарлы аурулардың даму себебі?
Дұрыс тамақтанбаудан туындайтын аурулар?
Тамақтың бірлі-жарым жетіспеушілігінен туындайтын аурулар?
Гиподәруменділік дегеніміз не?
Гипердәруменділік дегеніміз не?
Тағамдық уланулар дегеніміз не?
Тағамнан уланулардың қандай түрлері бар?
11. Сабақты қорытындылау: 5 мин (6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау
- келесі сабақтың тақырыбын хабарлау
12. Үйге тапсырма беру 5 мин (6%)
8- тақырып
1. Сабақтың тақырыбы: Балалар мен жасөспірімдер гигенасы.
2. Сағат саны: 2 сағат
3. Сабақ түрі: түсіндірмелі, сабақ
4. Сабақтың мақсаты:
- оқыту: оқушыларға балалар мен жасөспірімдердің ағзасына қоршаған ортаның тигізетін әсерімен, таныстыру.
- тәрбиелік: берілген тапсырмаларды дұрыс және сауатты орындау
- дамыту: білім берудің жаңа әдістерін қолдану және оқытудың тәжрибелік дағдыларын дамыту
5. Оқыту әдісі: тақырыпты түсіндіру және сұрау
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
- техникалық құралдар: интерактивті тақта, мультимедиялық құрылғы
- көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, кеспе, тест тапсырмалары
- оқыту орыны: оқу бөлмесі
7. Әдебиеттер:
негізгі
1. У.И. Кенесариев, Р.М.Балмахаева, Ж.Д. Бекмагаметова, К.К. Тогузбаева, Н.Ж. Жакашов.<<Гигиена>> Алматы 2009
3. ҚР « Халықтың санитарлық- эпидемиологиялық салауаттылығы » туралы №361 заңы, 04.12.2002 ж.
3. Алтынбеков Б.Е., Бөлешов М.Ә.,Торгаутов Б.К., « Балалар мен жасөспірімдер
гигиенасы», Шымкент, 2000 ж.
4. Шарманов Т.Ш. - «Экономика здавоохранения и перспективы
государственной службы охраны здоровья в Казахстане», Алматы-Женева-
Вашингтон, 2000 ж.
5. Габович Р.Д.- « Гигиена», Мәскеу, « Медицина», 1990 ж.
қосымша
1. Шарманов Т.Ш. – « От здорового образа жизни к долголетию без болезней»
2. Сералиева М.Ш., Илақбаева Ү.С. - « Тағам гигиенасы », Шымкент, 2009 ж.
3. Көшімбаева С.А. - « Ауыз судың сапасын нормалаудың гигиеналық
негіздері», Алматы, 2002 ж.
4. Неменко Б.А. - « Коммуналдық гигиена », Алматы, 2005 ж.
5. Момынов Т.А., Рақышев А. - Медициналық орысша – қазақша сөздік,
Алматы, 1999 ж.
6.Подунова Л.Г. - « Руководство к практическим занятиям по методам
санитарно- гигиенических исследваний » Москва, « Медицина» 1990
8. Ұйымдастыру кезеңі 5 минут (6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру
Сабақтың мақсаты мен міндетін хабарлау
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру
Сұрау арқылы білімін тексеру. 15 минут (16%)
10. Жаңа сабақты түсіндіру: 40 минут (44%)
Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы – гигиена ғылымының бір саласы. Ол балалардың өсу кезіне, тәрбиеленуіне, өмір сүруіне қоршаған ортаның әсерін зерттеп, олардың денсаулығының жақсы болып, физикалық және рухани жағынан жақсы дамып, жетілуі үшін шаралар ұсынады.
Біздің елімізде жастардың денсаулығына, тәрбиесіне, білім алуына мемлекет тарапынан көп көңіл бөлінеді. Балаларға қызмет ететін нысандарға мыналар жатады: балабақшалар, жалпы білім беретін мектептер, мектеп - интернаттар, кәсіби - техникалық училищелер, балаларға арналған спорт мектептері, пионерлер үйі және т.б.
Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайы және дене дамуы
Балалалық кезді шартты түрде үш негізгі кезеңге бөледі: туылғаннан 3 жасқа дейін – сәбилік кезең, екіншісі – мектепке дейінгі кезең 3 - 7 жас аралығында, мектеп кезеңі 7 - 18 жасқа дейін. Олардың арасындағы шекара шартты түрде болғандықтан, бір кезеңнен екінші кезеңге өту байқаусыз жүреді.
Сәбилік кезең – сәбидің өмірге келіп, бірінші жыл өмір сүруі оның тез өсуімен және жетілуімен сипатталады. Сәбидің ағзасында жаңа қоршаған ортаға бейімделу механизмі жетіле бастайды, сондықтан олардың микроклиматқа және басқа да қоршаған орта факторларының әсеріне қорғаныс реакциясы дамымаған.
Бұл кезде маңызды гигиеналық шараларға баланы емшек сүтімен және қосымша (сүт асханасында дайындалған, балаларға сүт тағамдарын дайындайтын жерде дайындалған) тамақтармен қамтамасыз ету жатады.
Мектепке дейінгі кезең. Бұл жаста балалардың жоғары жүйке жүйесінде қозу процесі тежелу процесіне қарағанда басым болады. Осыған байланысты балалардың жүйке жүйесі тез шаршап, сабаққа деген қабілеттілігі нашарлайды. Осы кезеңде балалардың сөйлеу қабілеті жақсы жетіледі де, сөйлеу мүкістіктері бар балалар анықталады. Ондай балалар арнайы ем қабылдау керек. Осы жаста балалардың музыкаға деген қабілеттілігі де айқындалады, сондықтан ондай қабілеті бар балаларды музыка мектебіне берген дұрыс. Баланың көру қабілеті бұл жаста жақсы жетілген, бірақ қоршаған ортаның факторларының әсеріне өте сезімтал болады. Сондықтан балабақшада сурет сабақтары, еңбек сабақтары, жазу сабақтары кезінде бөлменің жарықтануы жақсы болу керек. Бұл жастағы балалардың 80-85 % -ында көздің жақыннан нашар көретіндігі байқалады, сондықтан балалар қарайтын заттар баланың көзінен кемінде 35-40 см қашықтықта болу керек. Бұл жағдайлар орындалмаған кезде балаларда көздің ақилығы пайда болуы мүмкін. Сондықтан осы жастағы балаларды профилактикалық мақсатта көз дәрігері міндетті түрде тексеріп, көру қабілетінің мүкістігін ертерек анықтап, оны емдеу арқылы тоқтату керек.
Мектеп жасындағы кезең. 6 - 7 жастағы баланың ми ұлпасының құрылысы үлкен адамдардікіндей болады. Ішкі тежеу процесі күшейеді, бала зейін қойып тыңдауды, көңіл аударуды үйренеді және тәртіпке көне бастайды. Қимыл үйлесілімділігі жақсарады, жүйке - бұлшық ет аппаратының және қол сүйектері жақсы дамығандықтан, оларға жазуды үйретуге болады. Омыртқа сүйегі және арқа бұлшық еттері жақсы жетіліп, ыңғайлы жиһазда 20-25 минутқа дейін тіке отыра алады. Жоғарыда айтылғандардың бәрі, жақсы дамып - жетілген 6-7 жасар баланы мектепте оқытуға болатындығын көрсетеді. Соңғы кездері оқушыларды 11 жылдық оқыту енгізілген, ал келешекте 12 жылдық оқыту енгізілмекші. Ол оқушыларда абстрактивті ойлану және шығармашылық қасиетін дамытуға бағытталған. Жаңа жоспармен оқыту оқушылардың ойлау қабілетінің қарқындылығына байланысты болады.
Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын зерттеу
Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы мен физикалық жетілуін қадағалау үшін оларға жылда медициналық тексеру жүргізіледі. Тексеру кезінде денсаулық жағдайына баға беру үшін қарапайым клиникалық әдістер (антропометриялық және физиометриялық ) қолданылады.
Антропометриялық әдіс кезінде баланың денесінің параметрлерін өлшейді: бойын, салмағын, дене қуысының шеңберін, өкпенің өмірлік сыйымдылығын, арқаның және қолдың бұлшық еттерінің күшін, жетілу сатысын және әр түрлі аномалияларды, мысалы, омыртқаның қисаюы және түйетабандылықтың ерте белгілерін анықтайды. Ал физиометриялық әдіс кезінде кейбір функционалды пробалар жасап, жүрек - қан тамыр жүйесіне және басқа да жүйелердің жұмысына баға береді. Антропометриялық және физиометриялық көрсеткіштердің қорытындылары бойынша баланың физикалық жетілуіне объективті баға береді.
Белгілі бір балалар мекемесінде ( 150 адамнан кем емес жерде ) антропометриялық өлшеу жүргізіп, әр жас және жыныс үшін бойдың, салмақтың және басқа да көрсеткіштердің орташа мөлшерін анықтап, олардың физикалық жетілуіне баға береді. Ол көрсеткішті сол аймақтың орташа көрсеткіштерімен салыстырады. Әр баланы медициналық тексеруден кейін төмендегі топтардың біреуіне жатқызады:
1 - топ – сау балалар;
2 - топ – сау балалар, бірақ аурудан кейін функционалды өзгерістері бар, жедел аурулармен жиі ауыратын, көру қабілеті орташа дәрежеде бұзылған балалар;
3 - топ – созылмалы аурулармен ауыратын, физикалық жетіспеушіліктері бар, бірақ оқуға, өмір сүруге және еңбек етуге бейімделген балалар;
4 - топ – созылмалы аурулармен ауыратын, субкомпенсациялық жағдайда, өмір сүру және еңбек етуге бейімділігі жоқ балалар;
5 - топ - декомпенсация, яғни ағза қызметінің бұзылуы анықталған ауру балалар, 1 - және 2 - топтағы мүгедектер.
Балалардың денсаулықтарын жақсарту бойынша әр топқа жеке - жеке профилактикалық, емдік, сауықтыру жұмыстары және денсаулықты нығайту бойынша шаралар жоспары дайындалады.
Соңғы 100 жылдықта балалардың өсу және даму процесі жылдамырақ жүре бастады. Мұны акселерация деп атайды. Ол бір жағынан жақсы болса, балалардың жасына байланысты қимылдау мүмкіншілігі артады, екінші жағынан олардың арасында көру қабілетінің нашарлауы (миопия), жасөспірімдер гипертензиясы ауруы көбейіп отырғандығын көрсетеді. Осыған байланысты акселерация гигиеналық қамтамасыз ету бойынша бірсыпыра өзекті мәселелерді алға қойды.
10. Жаңа тақырыпты бекіту: 20 минут (22%)
1. Балала мен жасөспірімдер гигиенасының мақсаты мен міндеті?
2. Балала мен жасөспірімдердің мектепке дейінгі кезеңі?
3. Мектеп жасындағы кезең?
4. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық топтары?
11. Сабақты қорытындылау 5 минут (6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау
- келесі сабақтың тақырыбын хабарлау
12. Үйге тапсырма беру 5 минут (6%)
9- тақырып
1. Сабақтың тақырыбы: Еңбек гигенасы.
2. Сағат саны:2 сағат
3. Сабақ түрі: түсіндірмелі, сабақ
4. Сабақтың мақсаты:
- оқыту: оқушыларға еңбек гигенасы пәнінің мақсатын міндетін оқыту және үйрету
- тәрбиелік: берілген тапсырмаларды дұрыс және сауатты орындау
- дамыту: білім берудің жаңа әдістерін қолдану және оқытудың тәжрибелік дағдыларын дамыту
5. Оқыту әдісі: тақырыпты түсіндіру және сұрау
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
- техникалық құралдар: интерактивті тақта, мультимедиялық құрылғы
- көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, кеспе, тест тапсырмалары
- оқыту орыны: оқу бөлмесі
7. Әдебиеттер:
негізгі
1. У.И. Кенесариев, Р.М.Балмахаева, Ж.Д. Бекмагаметова, К.К. Тогузбаева, Н.Ж. Жакашов.<<Гигиена>> Алматы 2009
3. ҚР « Халықтың санитарлық- эпидемиологиялық салауаттылығы » туралы №361 заңы, 04.12.2002 ж.
3. Алтынбеков Б.Е., Бөлешов М.Ә.,Торгаутов Б.К., « Балалар мен жасөспірімдер
гигиенасы», Шымкент, 2000 ж.
4. Шарманов Т.Ш. - «Экономика здавоохранения и перспективы
государственной службы охраны здоровья в Казахстане», Алматы-Женева-
Вашингтон, 2000 ж.
5. Габович Р.Д.- « Гигиена», Мәскеу, « Медицина», 1990 ж.
қосымша
1. Шарманов Т.Ш. – « От здорового образа жизни к долголетию без болезней»
2. Сералиева М.Ш., Илақбаева Ү.С. - « Тағам гигиенасы », Шымкент, 2009 ж.
3. Көшімбаева С.А. - « Ауыз судың сапасын нормалаудың гигиеналық
негіздері», Алматы, 2002 ж.
4. Неменко Б.А. - « Коммуналдық гигиена », Алматы, 2005 ж.
5. Момынов Т.А., Рақышев А. - Медициналық орысша – қазақша сөздік,
Алматы, 1999 ж.
6.Подунова Л.Г. - « Руководство к практическим занятиям по методам
санитарно- гигиенических исследваний » Москва, « Медицина» 1990
8. Ұйымдастыру кезеңі 5 минут (6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру
Сабақтың мақсаты мен міндетін хабарлау
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру
Сұрау арқылы білімін тексеру. 15 минут (16%)
10. Жаңа сабақты түсіндіру: 40 минут (44%)
Еңбек гигиенасы – гигиена ғылымының бір саласы, адамның атқаратын еңбегіне байланысты жұмыстың зиянды әсерін, мамандыққа байланысты аурудың алдын алу, жұмыс қабілетінің жоғары деңгейде сақталуын қамтамасыз ететін ғылыми негізделген тәжірибелік шаралар дайындайды.
Еңбек – адамның қалыптасуының, дамуының және өзіне материалдық жағдай жасаудың негізі болып табылады.
Еңбек адам ағзасында биологиялық процестердің қалыпты жағдайда жүруі үшін және әлеуметтік қызмет атқару үшін қажет.
Дұрыс ұйымдастырылған еңбек адамдардың физикалық, интеллектуалдық және рухани жағынан жақсы жетілуіне ықпал етеді.
Қоғамның дамуы, еңбек түрінің көбеюіне әкеліп соғады. Қазіргі кезде өнеркәсіптерде, ауылшаруашылығында, көлікте және т.б. салаларда мамандық түрі өте көп.
Қандай да болмасын мамандық өзіне тән белгілі бір білімді және біліктілікті талап етеді.
Егер еңбек түрі немесе өндірістік жағдай адам денсаулығына немесе жұмыс қабілетіне теріс әсер ететін болса, ол өндірісте мамандыққа байланысты зияндылық бар екенін көрсетеді.
Зиянды өндірістік факторлар дегеніміз жұмысты ұйымдастыру немесе жұмысты орындау кезінде адамның денсаулығына теріс әсер ететін, жұмыс қабілетін төмендететін, жедел немесе созылмалы улану тудыратын, жалпы аурушаңдықты арттыратын, басқа да теріс әсер ететін факторлар.
Адамның мамандыққа байланысты аурулары еңбек дұрыс ұйымдастырылмаған жағдайда, жарақат алу қауіптілігі, жұмыс орнының жайсыздығы, физикалық - химиялық, биологиялық өндірістік ортаның факторларының әсерінен болады.
Еңбек гигиенасының негізгі міндеті – жұмысты ұйымдастыруда және жұмыс жағдайында жоғары деңгейде өнім өндіру мен жұмыстың адам денсаулығына теріс әсерінің болмауын қамтамасыз ететін шараларды дайындау және оны ендіру болып табылады.
Мамандыққа байланысты ауру дегеніміз өндірістік зиянды факторлардың әсерінен туындаған ауру.
Мұндай аурулар екі топқа бөлінеді:
Этиологиясы тек қандай да бір өндірістік зиянды фактор әсерінен пайда болған аурулар. Мысалы, токсикалық заттар, діріл және т.б.
Аурудың себебі тек өндірістік фактор ғана емес, сонымен қоса тұрмыстық, тұқым қуалаушылық немесе т.б. факторлар да болуы мүмкін. Мысалы, ағзада жаңа өсіндінің пайда болуы. Мұндай ауруларды мамандыққа байланысты ауру дейді, егер оның дамуына нашар ұйымдастырылған жұмыс жағдайы әсер етсе.
Еңбек гигиенасының негізгі міндеттерінің бірі: жүрек – қантамыр, онкологиялық және жүйке – психикалық аурулардың алдын алу. Мамандыққа байланысты аурулардың алдын алу, аурулардың этиологиялық факторларын жан-жақты зерттеуге негізделген.
Ғылым мен техниканың күннен күнге жетіліп, күрделене түсуі еңбек гигиенасының алдына жаңа міндеттерді жүктейді.
Соңғы жылдары адам ағзасына әсер ететін діріл, ультрадыбыс, электр және магнитті өріс, иондаушы сәулелер, лазерлі сәулелер және жаңа химиялық заттар қазіргі кезде мұқият зерттеліп жатыр.
Қазіргі кезде біздің елімізде қолданылатын заттар тек Денсаулық сақтау министрлігінің рұқсатымен ғана қолданылады.
Ғылыми негізделген гигиеналық нормативтердің үлкен маңызы бар. Өндірісте адам ағзасына әсер ететін физикалық және химиялық факторларға шектеулі рұқсат етілген деңгей (ШРЕД) және шектеулі рұқсат етілген концентрация белгілену керек (ШРЕК), ол мөлшер адамның ағзасына теріс әсерін тигізбейді.
Жақсы жұмыс жағдайын, жоғары жұмыс қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін, қондырғылар мен құрал жабдықтарға, жұмыс орнына, басқару пультінің жұмысына, демалыстың мерзімді ұзақтығы және жұмыс қабілеттілігіне әсерін тигізетін физиологиялық негізделген талаптардың қажеттілігі.
Мұндай жағдайда еңбек гигиенасы – еңбекті ғылыми негізде ұйымдастыру - ЕҒНҰ ( НОТ ) деп аталатын кешенді мәселелерді шешуге белсенді араласады.
Еңбекті ғылыми негізде ұйымдастырудың негізгі бағыттары: гигиеналық, физиологиялық, психологиялық және эстетикалық.
Гигиеналық :
1) жұмысшылардың денсаулығына және жұмыс қабілетіне әсер ететін өндірістік факторларды нормалау;
2) өндірістің зиянды факторларын жою немесе оны азайту арқылы жұмыс жағдайын жақсарту.
Физиологиялық:
жұмыс орнын, құрал-жабдықтарды, машиналар мен қондырғыларды физиологиялық талаптарға сай орналастыру;
физиологиялық негізделген жұмыс және демалыс режимін енгізу;
физикалық ауыр дене еңбегін азайту, қимылдау белсенділігін
физиологиялық жағынан жеткілікті жұмыспен қамтатамсыз
ету ( гиподинамияның алдын алу үшін);
миға, анализаторларға және эмоцияға күш түсетін еңбек
қауіптілігін азайту және бір сарынды жұмысты азайту.
Психологиялық:
пульттердің, басқа да машиналардың, механизмдердің және жүйелердің жұмысын басқаратын заттар шығарған кезде психологиялық талаптарды ескеру (инженерлік психология);
мамандықты таңдағанда әр адамның психологиялық ерекшеліктерін ескеру;
ұжымда жақсы микроклимат болу үшін шаралар кешенін дайындау және оны енгізу, еңбекке деген жоғары қызығушылық туындату және оның жақсы қортындыларына талпыну.
Эстетикалық:
жұмыс орындарын өндірістік эстетика талаптарына сай безендіру, жақсы жарықтандыру, станоктардың, машиналардың құрал-жабдықтардың дұрыс орналасуы, түстерінің дұрыс таңдалуы
машиналарды, құрал-жабдықтарды, қондырғыларды, пульттерді және басқа да заттарды жаңадан шығарған кезде техникалық эстетика талаптарының сақталуы.
Еңбек гигиенасы - кешенді ғылым, ол теориялық және клиникалық пәндермен тығыз байланысты.
Еңбек гигиенасында алдына қойған мақсатқа байланысты әр түрлі әдістер қолданылады. Өндірістік ортаны зерттеген кезде негізінен физикалық және химиялық әдістерге сүйенеді. Еңбек процесіне және адам ағзасына әсер ететін өндірістік ортаның әр түрлі факторларына баға беру үшін физиологиялық және биохимиялық әдістер қолданылады. Адам ағзасына жаңа химиялық заттардың, ортаның физикалық факторларының әсерін, нормативтерді негіздегенде эксперименталды әдіс кеңінен қолданылады. Жұмысшылардың аурушаңдығының талдауы статистикалық әдіс негізінде жүргізіледі. Клиникалық пәндерден еңбек гигиенасы мамандыққа байланысты патологиямен тығыз байланысты.
11. Жаңа тақырыпты бекіту: 20 минут (22%)
1. Еңбек гигиенасының негізгі міндеті?
2. Зиянды өндірістік факторлар дегеніміз не?
3. Мамандыққа байланысты ауру дегеніміз не?
4. Еңбекті ғылыми негізде ұйымдастырудың негізгі бағыттары атап беріңіз?
12. Сабақты қорытындылау 5 минут (6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау
- келесі сабақтың тақырыбын хабарлау
12. Үйге тапсырма беру 5 минут (6%)
10- тақырып
1. Сабақтың тақырыбы: Медициналық мекемелер гигиенасы.
2. Сағат саны: 2 сағат
3. Сабақ түрі: түсіндірмелі, сабақ
4. Сабақтың мақсаты:
- оқыту: оқушыларға медициналық мекемелер гигиенасын. Медициналық мекемелердің жер теліміне, ғимараттарына, желдетілуіне, жарықтандыруына қойылатын гигиеналық талаптармен таныстыру.
- тәрбиелік: берілген тапсырмаларды дұрыс және сауатты орындау
- дамыту: білім берудің жаңа әдістерін қолдану және оқытудың тәжрибелік дағдыларын дамыту
5. Оқыту әдісі: тақырыпты түсіндіру және сұрау
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
- техникалық құралдар: интерактивті тақта, мультимедиялық құрылғы
- көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, кеспе, тест тапсырмалары
- оқыту орыны: оқу бөлмесі
7. Әдебиеттер:
негізгі
1. У.И. Кенесариев, Р.М.Балмахаева, Ж.Д. Бекмагаметова, К.К. Тогузбаева, Н.Ж. Жакашов.<<Гигиена>> Алматы 2009
3. ҚР « Халықтың санитарлық- эпидемиологиялық салауаттылығы » туралы №361 заңы, 04.12.2002 ж.
3. Алтынбеков Б.Е., Бөлешов М.Ә.,Торгаутов Б.К., « Балалар мен жасөспірімдер
гигиенасы», Шымкент, 2000 ж.
4. Шарманов Т.Ш. - «Экономика здавоохранения и перспективы
государственной службы охраны здоровья в Казахстане», Алматы-Женева-
Вашингтон, 2000 ж.
5. Габович Р.Д.- « Гигиена», Мәскеу, « Медицина», 1990 ж.
қосымша
1. Шарманов Т.Ш. – « От здорового образа жизни к долголетию без болезней»
2. Сералиева М.Ш., Илақбаева Ү.С. - « Тағам гигиенасы », Шымкент, 2009 ж.
3.Көшімбаева С.А. - « Ауыз судың сапасын нормалаудың гигиеналық
негіздері», Алматы, 2002 ж.
4. Неменко Б.А. - « Коммуналдық гигиена », Алматы, 2005 ж.
5. Момынов Т.А., Рақышев А. - Медициналық орысша – қазақша сөздік,
Алматы, 1999 ж.
6.Подунова Л.Г. - « Руководство к практическим занятиям по методам
санитарно- гигиенических исследваний » Москва, « Медицина» 1990
8. Ұйымдастыру кезеңі 5 минут (6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексерут
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру
Сабақтың мақсаты мен міндетін хабарлау
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру
Сұрау арқылы білімін тексеру. 15 минут (16%)
10. Жаңа сабақты түсіндіру: 40 минут (44%)
Емдік мекемелер гигиенасы – гигиена ғылымының бір бөлігі, ол осы мекемелердің ауруды емдеуде тиімді жұмыс жасауы үшін және ауруханалық жұқпалы аурулардың алдын алу үшін санитарлық нормалар мен ережелер дайындайды.
Қазіргі кездегі ауруханалар профилактикалық, емдік, оқу және ғылыми қызмет атқаратын және әкімшілік - шаруашылық мақсаттағы нысандардан тұратын кешен болып саналады.
Емдік-профилактикалық мекемелердің жұмысы біздің елімізде ҚР СанЕменН – на «Емдік- профилактикалық мекемелердің құрылысы және құрамының санитарлық ережелеріне» сай жүргізіледі. Жекелеген кейбір талаптар Құрылыс нормалары мен ережелері «Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық мекендерді жоспарлау және құрылыстарын салу», «Қоғамдық ғимараттар және имараттар» және «Денсаулық сақтау мекемелерін жоспарлау туралы құжатта» да келтірілген. Ұсынылған санитарлық ережелер және басқа да құжаттар барлық салынған, қайта құрылған, жұмыс істеп жатқан ауруханалар, перзентхана және басқа да емдік стационарлар үшін қолданылады.
Ауруханалардың құрылымдық бөлімшелері
Қабылдау бөлімі балалар, акушерлік, жұқпалы аурулар, тері-венерологиялық, туберкулездік, психиатриялық бөлімнің әрқайсысының өзінде болу керек. Басқа бөлімдерде қабылдау бөлімі жалпы және басты емдік ғимаратында немесе төсек саны көп ғимаратта орналастырылады. Барлық ауруханаларда аурулардың әр ағымына 1 қарау бөлмесі және 1 санитарлық өткізгіш болу керек. Балалар және жұқпалы ауруханаларға ауруларды қабылдау үшін қабылдау - қарау бокстары қарастырылады.
Акушерлік стационардағы қабылдау бөлімінде түсушілерді өңдеу 2 ағымда: физиологиялық бөлім және жүктілік патологиясы үшін – «таза», ал обсервациялық бөлім үшін – «лас» ағымда жүргізіледі. Ауруханаішілік инфекцияны алдын алу барлық бөлімдерде «таза» және «лас» ағымдарға бөлмелер қарастырылады.
Қабылдау - қарау боксы - балалар және жұқпалы аурулар ауруханаларындағы қабылдау бөлімінің негізгі бөлмесі. Көп бейінді ауруханалардағы қарау бөлмесінің қызметін атқарады. Онда тамбур және шлюз (сыртқы тамбур ауруларға арналған, ішкі шлюз - қызметкерлерге), қарау бөлмесі, санитарлық түйін бар.
Санитарлық өткізгіште – ауруханаға жатқызылған ауруларды гигиеналық өңдеу, жеке заттарын өткізу және ауруханалық киім беру қарастырылады. Аурудың палаталық бөлімге барар жолында жеке немесе қарау бөлмелерімен бірге орналастырылады.
Палаталық бөлім. Стационарлардың негізгі құрылымдық элементі болып табылады және екі палаталық секция және жалпы бөлмеден (емдік, диагностикалық, қызметкерлер бөлмесі, асхана) тұрады.
Палаталық секция - оқшауланған палаталар кешені және бір емдік аурулар үшін қосымша бөлмелерден тұрады. Бір секциядағы төсек саны 20-дан кем емес, 30-дан көп болмауы қажет.
Жұқпалы емес бөлімдердегі палаталар сиымдылығы 1 жастан үлкен балалар үшін және ересектер үшін 4 төсектен көп емес, ал 1 жасқа дейінгі балалар үшін 2 төсектен аспауы керек. 3 жастан үлкен балалар үшін тәулік бойғы және күндізгі уақытта аналардың болуын қарастырғанда 50%, қабырғаларда әйнектелген ойындылар қарастырылады.
Бөлімдерге киімдер мен медикаменттерді жеткізу кесте бойынша арнайы «таза» лифтпен, қалдықтарды шығару «лас» лифтпен жүргізіледі. Тамақ буфетке арнайы жеке лифтпен жеткізіледі. Бөлімге бір асхана қарастырылады.
Туберкулездік, тері-венералогиялық, психиатриялық, босанғаннан кейінгі бөлімдердегі асханадағы орын саны, төсек санының 70 % -на сәйкес, басқа бөлімдерде - 60% -ға сәйкес болуы керек.
Санитарлық түйін – жуынатын орын, ванна, дәретхана және санитарлық бөлмеден тұрады. Санитарлық бөлмеде ыдыстарды жуу және стерилизациялау, анализге арналған ыдыстарды сақтау, клеенкаларды жуу, лас киімді уақытша сақтау жүргізіледі. Инфекциялық емес бөлімдер терапиялық, хирургиялық және арнайы (офтальмологиялық, психиатриялық, наркологиялық, тері-венералогиялық және т.б.) болып бөлінеді.
Арнайы бөлімдердің жобасына ерекше талаптар қойылады (ортопедиялық және офтальмологиялық бөлімдердің палаталары мен коридорында тұтқалар орналастыру). Терапиялық бөлімдердің палаталық секциясында ерекшелік жоқ, хирургиялық бөлімнің құрамына қосымша таңу бөлмесі кіреді.
Хирургиялық бөлімнің негізгі құрылымдық бірлігі – операциялық блок. Оперблокқа кіру үшін қызметкерлерге санитарлық өткізгіш, ал аурулар үшін шлюз қолданылады. Оперблок 2 қиылыспайтын оқшауланған асептикалық және септикалық бөлімдерден тұрады және ішкі бөлмелер қатаң аймақтарға бөлінеді:(стерильді) таза аймақ және қатаң режимдегі аймақ.
Оперблокта тек бір асептикалық бөлім болады (кардиохирургия, нейрохирургия). Екі бөлім де болған жағдайда, септикалық бөлім асептикалықтан жоғары орналасады. Оперблок жанында операциядан кейінгі ауруларға арналған 1 операциялық бөлмеге 2 төсектен есептелген палата орналасады.
Ауруханадағы операциялық бөлменің саны - хирургиялық бейіндегі 70 төсекке 1 операциялық бөлме есебінен алынады.
Достарыңызбен бөлісу: |